Istoryay Bilay

Say Panlalayag Ko Paarap ed Balon Mundo

Unong ed salaysay nen Jack Pramberg

Diad kapaway na sentroy Arboga a sakey a melag tan marakdakep a baley diad sentral Sweden, et walay sangan opisina na Saray Tasi nen Jehova a pankikimeyan na masulok a 80 a boluntaryo. Ditan so panaayaman tan pantratrabahoan mi nen asawak a si Karin. Panon kamin akakar ditan?

NEN mansamposampot lay koma-19 a siglo, walay sakey a 15 años a biin taga Sweden a linma tan nampirmi ed Estados Unidos. Diad samay nanayaman ton parad saray mankakaukolan ya imigrante diad New York City, walay akabat ton seaman a taga Sweden met. Sayan impankabat da et nansumpal ed impan-inaroan, kasalan, tan inkianak na sakey ya ugaw, siak iman. Agawa itan ed Bronx, New York, U.S.A. nen 1916 leleg na Guerra Mundial I.

Agnambayag, inmalis kamin sankapamilyaan ed Brooklyn, ya asingger labat ed Brooklyn Heights. Imbaga ed siak nen tatay ko diad saginonor a nen ugaw ak ni et impila to ak ed impanlayag to ya usar so melag a barko diad asingger na Brooklyn Bridge, a sankabantag ed sankamundoan a hedkuarter na saray Tasi nen Jehova. Agkon balot naisip ed saman a nasaglawi manayan maong so bilay ko ed saray kimey a nagagawa ditan.

Nen 1918 anampot so Guerra Mundial I, kanian tinmundan agano so andi kakanaan a pateyan ed  Europa. Sinmesempet iray sundalo, balet ta arapen da la lamet so sananey niran problema, say kaandiay trabaho tan kairapay bilay. Inisip nen tatay a mas maong no ompawil kami la ed Sweden, kanian pinmawil kami nen 1923. Diad kaunoran, say nanayaman mi et diad abay na istasyon na tren, diad melag a baryo na Erikstad a sakop na Dalsland. Nampaalagey ditan si tatay ko na talyer tan ditan met lay binalegan tan nanaralan ko.

Nitanem so Bini

Ag-inmasenso so negosyo nen tatay. Kanian nen kasakbayay dekada na 1930, sikatoy nambarko lamet. Bukbukor mi la nen nanay, diad siak et nipudir so pangasikaso ed talyer tan si nanay met et dakdakel so kapagaan to. Sakey ya agew, binmisita si Nanay ed bayaw to a si Johan. Lapud mapagpaga lan maong ed saray nagagawa ed mundo, intepet to ed pangamaen ko: “Johan, onia labat la kasin naynay so kipapasen na mundo?”

“Andi Ruth,” kuanto. Insan to imbaga ed si Nanay so sipan na Dios a mangangga so amin a karelmengan tan niwala ed dalin so matunong a gobierno panamegley na Panarian ya uleyan nen Jesu-Kristo. (Isaias 9:6, 7; Daniel 2:44) Impaliwawa to a sayan Panarian ya imbangat nen Jesus ya ipikasi tayo et satan imay matunong ya uley a pagmaliwen ton paraiso so dalin.​—Mateo 6:9, 10; Apocalipsis 21:3, 4.

Tinmanek ed puso nen Nanay iratan a sipan na Biblia. Kanian sikatoy sinmempet a misalsalamat a maong. Balet, agmi labay nen Tatay so pagmamaliw lan relihyoso nen Nanay. Diad kapegleyan na dekada na 1930, inmalis ak ed Trollhättan, diad mamasagur a Sweden, ya akalmoan koy trabaho. Agnambayag tinmumbok met la ditan si Nanay tan si Tatay, a kakkasempet to manlapud impanlayag. Kanian, saniiba kami la lamet a sankakapamilya.

Pian napenek so pampilalek ton makaamta ni dakel nipaakar ed Dios, inanap nen Nanay iray Tasi ed satan a lugar. Diad saman, say pantitiponan da et diad kaabungan a singa saramay Kristiano nensaman. (Filemon 1, 2) Sakey ya agew, turno la nen Nanay so manpausar na abung. Kanian medyo talawan ya intepet to ed Tatay no sarag ton imbitaan iray kaaro to. Say ebat nen Tatay et, “Kaarom ira, di kakaarok met ira.”

Kanian impausar mi so abung mi. Sano mankisasbi lara, onaalis ak. Balet, agnambayag, agko la itan gagawaen. Saray Tasi et makakkaaro tan say panagrason da et makatunongan tan simsimpli kanian nauman ya amin imay datin pakanengneng ko ed sikara. Ginmapon tinmubo ed pusok so bini, say ilalo ed arapen.

Impanlalayag ed Dayat

Anganko, singa si Tatay, say dalak et alaokan met na danum na dayat kanian nakar ko met so dayat. Mas lalok met lan nalilikna a kaukolan koy napaasingger ed Dios. Kapagno ondadaong kami, naynay kon aanapen iray Tasi nen Jehova. Diad Amsterdam, Holland (natan et Netherlands la), nilak so sakey a post office pian amtaen no iner so pakaromogan ko ed sikara. Kayari na aganon tongtongan, walay inter da ed siak ya address a nilak a tampol. Kasabik ed satan ya address, sakey a samploy taon ya ugaw so angilukas ed puerta tan angabrasa ed siak. Diad saman kami labat nankabat balet ta alemlemew a tampol so liknaan ko ed  sikato tan ed pamilya to. Alikliknak so liket na sankamundoan ya impanaagi!

Anggano nandumaan so lenguahe mi, sanen impaway day sakey a kalendaryo tan say eskedyul na kalalabas na tren, insan ira nandrowing na mapa, nalak lan tampol a walay asemblea a nagawa diad asingger a baley, diad Haarlem. Inatendian ko itan, tan anggano anggapon balot so atalosan ko et agustoan ko. Sanen anengneng ko ray Tasi a nambubunog na saray imbitasyon parad publikon paliwawa diad Simba, apakiwas ak a mibiang met. Kanian dinokdok ko iramay imbitasyon ya imbabantak la na totoo insan ko lamet imbunog.

Aminsan, dinmaong kami ed Buenos Aires, Argentina tan aromog ko ditan so sangan opisina na saray Tasi nen Jehova. Walaan itan na opisina tan bodega. Diad sakey a lamisaan, walay biin manggagansilyo tan sakey ya ugaw, ya anganko et anak to, a manggagalaw na moñeka. Wala met so lakin mangaala na saray libro ed estante kalaktip lay libron Creation ed Sueko. Lablabi la’d saman, ingen ta maim-imis ira. Say kuan ko ed sarilik et oniaran totoo so labay kon nakaiba.

Sanen pasempet la imay barko mi, sinamar na satan iray sundalon lugan na sakey ya eroplanon pangguerra na Canada, a nan-crash ed baybay na Newfoundland. Kayari na pigaran agew, akasabi kami ed bandad Scotland, a ditan et sinamsam na saray sundalo’d dayat na Inglatera so barko mi. Inawit da kami ed Kirkwall diad Orkney Islands pian inspeksionen. Diad saya et ginmapo lay Guerra Mundial II, tan sinakop na Nazi ya armada nen Hitler so Poland nen Setyembre 1939. Kayari na pigaran agew, imbulos da kami, tan akapawil kami kalamor ed Sweden ya anggapo met so mauges ya agawa.

Akasempet ak a siansia ed abung mi, balet ta aliwa labat a satan, pankanawnawak met lan naasikaso so siglaotan ko ed Dios. Natan, talagan labay ko lay magmaliw a sakey ed saray totoo na Dios tan agko la labay a napaulyan so piduypo ed sikara. (Hebreos 10:24, 25) Naliliketan ak no nanonotan kon sanen manbabarko ak ni et naynay kon pupulongan iray kaparak a seaman, tan amtak a nagmaliw a Tasi so sakey ed sikara.

Sakey ya Espisyal a Pribilehyo

Diad kasakbayay dekada na 1940, pinmasyar ak ed sangan opisina na saray Tasi nen Jehova ed Stockholm. Say angabrasa ed siak et si Johan H. Eneroth, a diad saman et mangidadaulo ed panagpulong a kimey diad Sweden. Sanen imbagak ed sikaton labay ko met lay manpulong bilang sigpot-panaon a ministro, ninengneng to ak a maong insan to intepet, “Manisia ka ya organisasyon iya na Dios?”

“On,” kuanko. Kanian abautismoan ak nen Hunyo 22, 1940 tan ginmapon nanlingkor diad balibalin sangan opisina, a kakimeyan iray maong a totoo. Uusaren mi ed ministeryo iray sampot simba. No tiagew, kaslakan lan bibisikletaen mi iray ararawin teritorya tan uusaren mi so interon Sabado tan Simba ed panagpulong, a say uugipan mi et diad saray bunton na dayami.

Mabetbet balet a say pampupulongan mi et diad kabkaabungan diad Stockholm tan ed kabangibang na satan. Aminsan, walay asabian kon laki a walad silongan na abung to, a natatarantan mangaapiger ed tangki a pananginan day ampetang a danum. Kanian inlesles koy kawes ko pian tulongan ko. Sanen tinmunday pantedter na satan, oniay misalsalamat ya inkuan to ed siak: “Seguro et, walay arum nin pegdat mo. Onsegep ta ni la laingen, pian urasay lima ta et makapankape ta ni.” Akila ak tan legan min mankakape et pinulongan ko tan diad kaunoran et sikatoy nagmaliw met lan Tasi.

Anggaman say Sweden et neutral, satan so naapektaan nin siansia na guerra. Manatawag laran manatawag na lalakin mansundalo, a pati siak. Sanen agak inmabuloy, impipriso da ak, balet puros agano labat. Diad saginonor, siak so asentensiaan a nipisok ed sakey a kampo. Mabetbet a patatawag ed korte iray kalangweran a Tasi a singa siak, kanian akapanpulong kami met ditan nipaakar ed Panarian na Dios. Saya lamay kasumpalan na propesiya nen Jesus: “Niyakar kayo naani ed arap na saray makauley tan arari nisengeg ed siak, pian pamintuaan ed sikara tan ed saray Gentiles.”​—Mateo 10:18.

Anguman so Bilay Ko

Nen 1945, tinmunday guerra ed Europa. Diad satan lanlamang a taon, binmisita ed sikami  si Nathan H. Knorr a manaayam ed Brooklyn, kaiba toy sekretaryo ton si Milton Henschel. Sikato ed saman so mangidadaulo ed sankamundoan a kimey. Lapud satan ya imbisita ra et nagmaliw a mas organisado so kimey a panagpulong diad Sweden tan apabiskeg ak a maong. Sanen nadngelan kon walay posibilidad kon makaatendi ed Watchtower Bible School of Gilead, nan-aplay ak a tampol.

Kalabas na sakey taon, wala ak lan manyudyurong ed classroom na eskuelaan ed kapaway na South Lansing, New York. Legan na limay bulan ya impanaral mi, lalon inmaralem so apresasyon ko ed Biblia tan ed organisasyon na Dios. Saramay mangidadaulo ed sankamundoan a kimey et mainomay ya asinggeran tan makonsidera. Talagan impasyay pankikimey da a kaiba tayo. (Mateo 24:14) Anggaman amtak lan ontan ira, panliketan kon naimatonan itan a mismo.

Pebrero 9, 1947 la, asabi lay agew pian mangraduar so koma-walon klase na Eskuelaan na Gilead. Inyanunsio nen Brother Knorr no antoran bansay pangibakian da ed sikami. Sanen atawag so ngaran ko, inkuan to, “Si Brother Pramberg et ompawil ed Sweden pian manlingkor ed saray agagi diman.” Diad tuay tua labat, agak tanton maliket ya ompawil ed nanlapuan ko.

Impanumpal ed Mairap ya Asainmin

Kasabik ed Sweden, naamtaan kon walay balon kimey a gagapoan ed dakel a bansa diad interon mundo, say distriton kimey. Aturo ak a manlingkor bilang say sankaunaan a manangasikaso na distrito ed Sweden, tan say asainmin ko et sakopen toy interon bansa. Inyareglok tan angimaton ak na saray pantitipon a diad saginonor et atawag a sirkiton asemblea, a ginawa ed saray syudad tan balbaley ed interon Sweden. Lapud natan labat iyan uksoyan, ngalngali anggapoy naawat kon instruksion. Inyurongan mi nen Brother Eneroth so pangorganisay programa, tan ginawa mi anggaay nayarian mi. Pinasyan naynay so pagak kanian aminpigapiga ak ya inmasingger ed si Jehova diad pikakasi. Akapanlingkor ak met na 15 taon bilang manangasikaso na distrito.

Diad saman, alay irap na mananap na matukoy a pantitiponan. Kaukolan mi mankontento ed saray hall a sayawan tan ed arum niran mipadparan pasen, a diad kaslakan et main-inomay a tanekan na betel tan agnamimintina. Alimbawa la imay asemblea ed Rökiö, Finland. Say inusar min pinagka-hall et sakey a center na baryo ya abayag lan ag-uusaren. Bagyo na niebe ed saman, tan talagan makapaketel (-20°C) anggaman aka-coat kami la. Kanian pian napetangan kami, sinelselan mi so wadman a duaran dram a pinagkadangdangan. Say agmi amta balet et barado la manaya imay pasngaway asewek ta nanuubongan lay manok. Apanoy asewek so hall! Inmagasang so kamataan min amin, anggaman kuan, anggapo’d sikami inmalis ed yurongan to. Agmi laingen nalinglingwanan itan ya asemblea!

Kabiangan ed saray instruksion ed panangorganisa ed sarayan taloy agew ya asamblea so pamakan ed saray delegado. Diad primero, anggapoy kagawaan mi nisay amta mi ed saya. Maong labat ta walaray mao-maong ya agagin  mabulbulos ya angawat ed sayan kimey. No sansanagew la sakbay na asemblea, nanengneng mo ran amungkog ya akausdong ed balbaleg a palanggana, a malikeliket a manguubak na patatas legan dan maniistoryaan na saray eksperiensya ra. Dakdakel so nagmaliw a sankakaaron legay bilay lapud saratan ya okasyon na saniiba ran impankikimey.

Nensaman, kapagno sirkiton asemblea et wala met ni imay panangiparaday plakard pian iyanunsio itan. Liliberen min akaren so interon baley odino baryo pian imbitaan iray totoo ed publikon paliwawa. Diad saman, mao-maong tan marespeto niray karaklan a totoo. Aminsan, nen wala kami ed baley na Finspång, atalunton ed gilig na karsadan dadalanan mi iray trabahador a kipaway-paway ed sakey a pabrika. Bangnen kien et inkelyaw na sakey ed sikara: “Ni, niraya ‘ramay totoon agnadaeg nen Hitler!”

Baleg a Pananguman ed Bilay Ko

Agnambayag et nauman so bilay ko bilang ombiabiahen ministro sanen akabat ko si Karin, a mao-maong tan magangganan marikit. Pareho kamin naimbitaan ed internasyonal a kombension diad Yankee Stadium, New York City, nen Hulyo 19-26, 1953. Diad satan, legan na kaugtoan na Lunes et kinasal kami nen Milton Henschel. Agayla awa, kasalan ed estadium a bantog a panaggalawan! Akapanlingkor kamin dua ed panagbiahen kimey anggad nen 1962, insan kami naimbitaan a magmaliw a kabiangan na pamilyan Bethel ed Sweden. Diad gapo, dia ak naasain ed Magazine Department. Insan lapud walay amtak ed saray makina, naasain ak a mangimaton ed saray panag-imprintaan tan ed arum niran makina na sanga. Pigay taon a nantrabaho si Karin ed pesakan. Natan, pigay taon lan sikatoy niasain ed Proofreading Department.

Talagan malikeliket tan napno na saray mararakep ya ebento so bilay mi ed masulok lan 54 a taon a panlilingkor mi ed si Jehova bilang sanasawa! Peteg a bebendisyonan nen Jehova so organisasyon to na maaro tan makukuli iran lingkor. Nen 1940, sanen kagapogapok ni labat a manlilingkor ed sanga, 1,500 ni labat so Tasi ed Sweden. Balet natan et masulok lan 22,000. Diad arum a parte na mundo, mas maples ni idarakel da, kanian natan et masulok itayo lan anemiran milyon ed sankamundoan.

Say espiritu nen Jehova et singa dagem a tuloytuloy a mangitutulak ed saray laylayag tayo. Lapud mabiskeg so pananisia tayo, anggan sankanengneng tayo so singa mabanlayon a dayat na katooan et ag-itayo ontatakot. Dire-diretso itayon manlalayag, a malinlinew ed arapan tayo so balon mundo na Dios. Misalsalamat kami nen Karin ed Dios lapud amin a kaabigan to, tan inagew-agew min ipipikasi ya ikdan to kami komon na biskeg pian napansiansia so katooran mi tan nadampot mi so kalat mi, salanti, panangabobon na Dios tan bilay ya anggapoy anggaan to!​—Mateo 24:13.

[Litrato ed pahina 12]

Akaakwal ak ed nanay

[Litrato ed pahina 13]

Dia kami nanlayag nen Tatay nen kasakbayay dekada 1920 ya usar so sakey a melag a barko

[Litrato ed pahina 15]

Nen 1946, si Herman Henschel (tatay nen Milton) iyay kapasamanok, diad Gilead

[Saray litrato ed pahina 16]

Nankasal kami ed Yankee Stadium nen Hulyo 20, 1953