Mansalita na Tua ed Kaparan Too

“Kanian ipaliis yo so katilaan, salitaen yo so tua, balang sakey ed kapara ton too.”​—EFE. 4:25.

1, 2. Antoy panmoria na karaklan ed katuaan?

ABAYBAYAG lan isyu no antoy kabaliksan na pagmaliw a matua. Nen komanem a siglo B.C.E., oniay inkuan na Griegon manag-anlong a si Alcaeus: “Walay katuaan ed alak.” Singa ibabaga na satan ya ompaway labat so tua no say sakey a too et abuek la tan nayarin mas malabir la. Impatnag met na gobernador na Roma nensaman a si Poncio Pilato ya aliwa so panmoria to ed katuaan, sanen matangas ton intepet ed si Jesus: “Anto so katuaan?”​—Juan 18:38.

² Nanduruma so awawey natan nipaakar ed katuaan. Dakel so mangibabagan say salitan “katuaan” et nandurumay kabaliksan to, depende ed kada too. Walaray mangibaga labat na tua no mainomay ed sikara tan no pinabangan da itan. Oniay inkuan na libron Say Kaimportantian na Panagtila: “Nayarin alay abig ya ideya so pagmaliw a matua, balet agmet lanlamang itan importante pian nabilay tan onligen so sakey. Anggapoy nagawaan na too ed satan, kaukolan toy mantila pian manbilay.”

3. Akin a nibagan si Jesus et alay abig ya ehemplo ed panagsalitay tua?

³ Balet, nidumaduma so panmoria na saray disipulo nen Kristo! Say panmoria nen Jesus ed katuaan et aliwan singa ed karaklan. Lawas ton sasalitaen so tua. Anggan saray mamubusol ed sikato et inaksobi ra: “Managbangat, amta mi a sika matua ka, tan ibangat moy dalan na Dios ed katuaan.” (Mat. 22:16) Aaligen met na saray tuan Kristiano natan so ehemplo nen Jesus. Ag-ira natatakot a mansalitay tua. Sigpot iran onaabobon ed si apostol Pablo ya amaseseg ed saray kapananisiaan: “Kanian ipaliis yo so katilaan, salitaen yo so tua, balang sakey ed kapara ton too.” (Efe. 4:25) Pantongtongan tayo pa natan so taloran aspekto na imbaga nen Pablo. Unona, diad siopa itayo mansalita na tua? Komadua, anto so kabaliksan na pansalitay tua? Tan komatlo, panon tayo iyan niyaplika ed inagew-agew a bilay?

Diad Siopa Itayo Mansalita na Tua?

4. Aliwan singa saray Judion lider nensaman, panon ya impatnag nen Jesus so panmoria nen Jehova ed arum a totoo?

⁴ Diad samay imbaga nen Pablo a “salitaen yo so tua, balang sakey ed kapara ton too,” say inusar a Griegon salita parad ‘kaparan too’ et ple·siʹon. Nen inmunan siglo C.E., imbangat na arum a Judion lider a say ple·siʹon et ontutukoy labat ed kapara ran Judio odino ed maapit a kakaaro. Balet si Jesus et naspot ton inalig so personalidad tan panagnonot na Ama to. (Juan 14:9) Diad tua, imbangat to ed saray disipulo to a say Dios et anggapoy papaboran ton rasa odino nasyon. (Juan 4:5-26) Sakey ni, imparungtal na masanton espiritu ed kinen apostol Pedro a “say Dios anggapo so pangiduma to ed saray totoo, noag ingen dia ed balang nasyon akoen to so antakot ed sikato tan manggawa na matunong.” (Gawa 10:28, 34, 35) Kanian nepeg tayon ipatnag so aro ed amin, anggan diad saramay mamubusol ed sikatayo.​—Mat. 5:43-45.

5. Anto so kabaliksan na pansalitay tua ed kaparan too?

⁵ Balet, anto so labay ya ibaga nen Pablo sanen imbaga ton nepeg tayon salitaen so tua ed kaparan too? Mansasalita itayo na tua no duga  iray impormasyon ya ibabaga tayo tan aliwan mapalikdo. Say tuan Kristiano et agto pikeweten o dumaen iray detalye pian ibalang so arum. ‘Bubusolen toy mauges’ tan ‘ompepeket ed maong.’ (Roma 12:9) Bilang panangalig ed “Dios na katuaan,” nepeg a panggunaetan tayoy magmaliw a matua tan prangka diad salita tan gawa. (Sal. 15:1, 2; 31:5) No pilien tayon maong so ibaga tayo, nayarin matinunos a naapiger so anggan saray situasyon a tensyonado odino nayarin pakapabaingan, ingen ta agtayo nantila.​—Basaen so Colosas 3:9, 10.

6, 7. (a) Say kabaliksan kasi na pagmaliw a matua et ibaga tayo lan amin so detalye ed anggan siopan mantepet? Ipaliwawa. (b) Sioparay walaay kanepegan a makaawat na kompleton ebat?

⁶ Say kabaliksan kasi na pagmaliw a matua et ibaga tayo lan amin so detalye ed anggan siopan mantepet? Andi met. Sanen wadiad dalin si Jesus, impatnag ton walaray agda kanepegan a naamtaan so partikular ya impormasyon odino direktan ebat. Sanen saray mansimpisimpitan a manunan saserdote, eskriba, tan mamasiken et nantepet ed si Jesus no siopay angiter ed sikato na pakayari odino autoridad a manggawa na saray tanda tan milagro, inkuan to: ‘Tepetan ta kayo pa tan ebatan yo ak, insan ko ibaga ed sikayo no anton pakauley so panggagawaan ko ed sarayan bengatla.’ Sanen agda labay itan ya ebatan, inkuan nen Jesus: “Agko met ibaga ed sikayo no anton pakauley so panggawaan ko ed sarayan bengatla.” (Mar. 11:27-33) Agto impasen ya obligasyon ton ebatan so tepet da nisesengeg ed mauges a kagagawa ra tan kaandian day pananisia. (Mat. 12:10-13; 23:27, 28) Mipadpara, nepeg a manalwar iray totoo nen Jehova natan ed saray apostata tan arum nin mauges a totoo a manguusar na masilib iran taktika parad sinisiblet iran gagala.​—Mat. 10:16; Efe. 4:14.

⁷ Anggan si Pablo et impabitar ton walaray agda kanepegay makaawat na kompleton ebat. Inkuan ton saray “matongtong” tan “misasalet” et “salitaen da so saray bengatla ya agda kanepegan.” (1 Tim. 5:13) On, nayarin naiimano na saramay mibabali ed bilay na arum o agnapanpiyaan ed kompidensyal iran bengatla, a walaray agmalabay a mangibaga’d sikara na personal ya impormasyon. Talagan maabig no dengelen tayoy apuyanan a simbawa nen Pablo: “Panggunaetan yo so manbilay a mareen tan agkayo mibabali ed gagawaen na arum.” (1 Tes. 4:11, NW) Balet, nayarin sagpaminsan et kaukolan a mantepet iray elder na personal iran pamaakaran pian nagawaan day responsabilidad da. Diad ontan a kipapasen, makatulong na baleg so pikoopera tayo diad pangibagay tua.​—1 Ped. 5:2.

Mansalitay Tua Diad Loob na Pamilya

8. Panon ya ontulong so pansalita na tua pian magmaliw a maapit ed sakey tan sakey iray membro na pamilya?

⁸ Kaslakan lan say sankaapitan ed sikatayo et saray kapamilya tayo. Pian onelet itan a relasyon, importantin mansalita itayoy tua ed sakey tan sakey. Dakel a problema tan agpantatalosan so napaliisan odino naandi no walay maong a komunikasyon, tan sano matua tan mauyamoy pitotongtong tayo. Alimbawa,  no alingo itayo, tampol tayo kasin aaksobien itan ed asawa tayo, ananak tayo, odino diad arum nin maapit a membro na pamilya? Say masimoon ya ikerew na dispensa et ontulong ed kareenan tan pankakasakey ed loob na pamilya.​—Basaen so 1 Pedro 3:8-10.

9. Akin a say pansalita na tua et agto kabaliksan ya anggapo lay sara-saray sangi tayo?

⁹ Agto kabaliksan a pian makapansalita itayoy tua et anggapo lay sara-saray sangi tayo. No butarbutar so panagsalita tayo, anggano tuay ibabaga tayo, aglanlamang itan naapresya na arum. Inkuan nen Pablo: ‘Amin a kapaitan, sanok, ingongot, ingal, tan mauges a panagsalita, naekal komon ed sikayo, pati amin a mauges a kanonotan. Tan manaanosan kayo, mapangasi, manpeperdonaan, a singa met say Dios a pinerdona to kayo ed Kristo.’ (Efe. 4:31, 32) No masimpit tan mauyamoy panagsalita tayo, naarumay dignidad so mensahe tayo tan nipatnag so respeto ed saray katongtong tayo.​—Mat. 23:12.

Mansalitay Tua Diad Loob na Kongregasyon

10. Antoy naaralan na saray elder ed alay abig ya alimbawa nen Jesus ed panagsalitay tua?

¹⁰ Say pitotongtong nen Jesus ed saray disipulo to et matua tan simpli labat. Lawas maaro so panamilin to, ingen agto pinalemew so mensahe to pian labat paliketen iray dumerengel to. (Juan 15:9-12) Alimbawa, sanen paulit-ulit a pansasangsangan na saray apostol no siopay manunaan ed sikara, si Jesus so mapekder, balet ta maan-anos ya angipamoria ed sikara na kaimportantiay kapaabebaan. (Mar. 9:33-37; Luc. 9:46-48; 22:24-27; Juan 13:14) Mipadpara, anggaman mapekder iray elder natan ed no antoy matunong, aliwa iran singa ari-ari ed pulok na Dios. (Mar. 10:42-44) Aaligen day Kristo, a ‘manaanosan ira’ tan ‘mapangasi’ pidedeneng da.

11. Lapud inaro tayo iray agagi, napakiwas itayon usaren so dila tayo ed anton paraan?

¹¹ Anggano magmaliw itayon prangka ed saray agagi, basta aliwan alabas, nibaga tayo nin siansiay walad nonot tayo ya ag-ira nasakitan. On, agtayon balot labay a say dila tayo et magmaliw a singa “labahas a makdem,” ya usaren pian sugatay liknaan na arum diad ansakit tan makaekal na dignidad a panagsalita. (Sal. 52:2; Uli. 12:18) Inad-aro tayo iray agagi tayo, kanian ‘bembenan tayoy dila tayo ed mauges, tan saray bibil tayo ed pansalita na panamalingo.’ (Sal. 34:13) Diad ontan, napagalangan tayo so Dios tan onelet so pankakasakey ed kongregasyon.

12. Kapigan kaukolan ya ondalan ed hudisyal a komite so panagtila? Ipaliwawa.

¹² Panggugunaetan na saray elder a salimbengan so kongregasyon ed saramay mangibabagay tilatila ya inggagala pian sakitan so sakey a too; pian pairapen o gonigonen so liknaan to. (Basaen so Santiago 3:14-16.) Say ontan a panagtila et aliwa labat a simplin panagpalikdo odino panagpasobra ed saray detalye. Siempre, mauges so amin a panagtila, balet aliwan amin a klase na panagtila et kaukolan ya asikasoen  na hudisyal a komite. Kanian, saray elder et nepeg a magmaliw a balanse, makatunongan, tan tebeken dan maong no kasin samay toon nansalitay aliwan tua et talagan kagagawa to lay ginagala tan makapasakit a panagtila, a kaukolan lan ondalan ed hudisyal a komite. Odino ompan magenap lay pangiter na maaron Makasulatan a simbawa.

Mansalitay Tua Diad Saray Transaksion ed Negosyo

13, 14. (a) Antoray agmatuan kagagawa na arum ya empleyado? (b) Anto so maabig a resulta na pagmaliw a matua ed trabaho?

¹³ Manbibilay itayo la ed panaon a kasmak so ag-inkamatua, kanian nayarin mairap a labanan so tukson mantila ed amo. Dakel so man-aaplay ed trabaho a talagan mantitila. Alimbawa, nayarin diad bio-data ra et papawayen dan dakel lay eksperiensya ra odino atagey so aral da pian makaloob ira ed marakep a trabaho odino baleg so sueldo. Dakel met iramay empleyadon kunwari et mantratrabaho balet personal iran bengatla manayay gagawaen da, anta sumlang itan ed patakaran na kompanya. Nayarin lanang iran mante-text, mani-Internet, manguusar na telepono o manbabasa, ya anggan anggapoy koneksion to’d trabaho ra.

¹⁴ Ag-ipapasen na saray tuan Kristiano a say pagmaliw a matua et gawaen da labat no labay da. (Basaen so Uliran 6:16-19.) Inkuan nen Pablo: “Pirawat mi so onkiwas a matua ed amin a bengatla.” (Heb. 13:18, NW) Kanian nabawbawi na saray amo so isusueldo ra ed saray Kristianon empleyado lapud agnatawalay inkakuli ra. (Efe. 6:5-8) Kirayewan met na mangatatawen ya Ama tayo so impasyan panagtrabaho tayo. (1 Ped. 2:12) Alimbawa, si Roberto a mantratrabaho ed España et kinomendaan na amo to lapud matua tan responsable. Lapud maabig a kondukta nen Roberto, say kompanyan pantratrabahoan to et angala ni na saray Tasin empleyado, tan saraya so makukuli met. Diad inlalabas na taon, walay 23 ya agagi tan 8 ya iyaaralan na Biblia a niyanapan nen Roberto na trabaho!

15. Panon a nipatnag na sakey a Kristianon negosyante a sasalitaen toy tua?

¹⁵ No walay sarili tayon negosyo, kasin matua tayo ed amin a pitratransaksion tayo, odino no maminsan et titilaan tayo so kapara tayon too? Say sakey a Kristianon negosyante et agmamalikdo pian labat nalakon tampol so produkto odino serbisyo to; nisay mangiter odino mangawat na pasuksok. Labay tayon tratoen so arum unong ed labay tayon pantrato ed sikatayo.​—Uli. 11:1; Luc. 6:31.

Mansalitay Tua ed Saray Walad Pakauley

16. Anto so iiter na saray Kristiano (a) ed saray walad pakauley? (b) ed si Jehova?

¹⁶ Inkuan nen Jesus: “Bayaran yo sirin ed Cesar so kien nen Cesar, tan ed Dios so kien na Dios.” (Mat. 22:21) Antoray ‘babayaran’ tayo ed Cesar, salanti, saray walad pakauley? Sanen imbaga nen Jesus itan, say pantotongtongan et nipaakar ed buis. Kanian, pian napansiansia na saray Kristiano so malinis a konsiensia ed imaton na Dios tan totoo, ontutulok ira ed saray ley, laktip la iramay nipaakar ed panagbayar na buis. (Roma 13:5, 6) Balet, si Jehova so bibidbiren tayon Sankatagyan a Manuley, say alenleneg a tuan Dios ya aaroen tayo ed interon puso, kamarerwa, nonot, tan biskeg. (Mar. 12:30; Apo. 4:11) Kanian iiter tayo ed sikato so sigpot a panagpasakop tayo.​—Basaen so Salmo 86:11, 12.

17. Anto so panmoria na saray totoo nen Jehova ed panangawat na tulong manlapud gobierno?

 ¹⁷ Dakel so bansan walaay programa odino serbisyo a nigana ed saramay mankaukolan na materyal a tulong. Anggapo met so uges to no mangawat so sakey a Kristiano na ontan iran tulong, daput no kualipikado. Say pansalita na tua ed kaparan too et kabaliksan toy agpangiter na palso odino makapalikdon impormasyon ed saray walad pakauley pian labat makaawat na tulong ed gobierno.

Saray Bendisyon na Pagmaliw a Matua

18-20. Antoray bendisyon na pagmaliw a matua ed kaparan too?

¹⁸ Dakel so bendisyon na pagmaliw a matua. Mansiansian malinis so konsiensia tayo, kanian mareen so nonot tan liknaan tayo. (Uli. 14:30; Fil. 4:6, 7) Saramay malinis so konsiensia ra et mabmabli ed imaton na Dios. Ontan met, no matua tayo ed amin a bengatla, agtayo pampagaay nabisto, odino nabuking na arum.​—1 Tim. 5:24.

¹⁹ Imanoen pay sananey nin bendisyon. Inkuan nen Pablo: “Dia ed balang bengatla imamatalek mi inkasikamin dili, a singa ministros na Dios . . . dia ed salita na katuaan.” (2 Cor. 6:4, 7) Ontan a mismo so ginawa na sakey a Tasi ed Britanya. Ilalako toy kotsi to, et imbaga to no antoray marakep tan aliwan marakep ed satan, pati saramay walad maamot. Sinali itan ya i-drayb na samay manasaliw, tan kayari to et tinepetan to no Tasi nen Jehova imay agi. Akin ya ontay nitepet to? On ta naimano ton matua imay agi tan maayos so itsura to. Satan ya impantongtong et nansumpal ed maabig ya impakapantasi.

²⁰ Kasin nirarayew met so Manamalsa tayo lapud maabig a moral tayo? Inkuan nen Pablo: “Noag ingen impulisay mi so saray maamot a bengatla ran makapabaing; ya agkami manakar ed kasiliban.” (2 Cor. 4:2) Kanian gawaen tayoy anggaay nayarian tayon mansalita na tua ed kaparan too, pian nigloria so mangatatawen ya Ama tayo tan saray totoo to.

Panon Mon Ebatan?

• Mansalita itayo na tua ed siopa?

• Anto so kabaliksan na pansalitay tua ed kaparan too?

• Panon a nigloria so Dios diad pagmaliw tayon matua?

• Antoray bendisyon na pagmaliw a matua?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 17]

Kasin tampol mon aaksobien so anggan saray angkelag a lingom?

[Litrato ed pahina 18]

Ibabagam kasi so tua no man-aaplay kay trabaho?