Akasabi so Biblia ed Baleg ya Ambalangan Isla

SAY Madagascar so komapat a sankabalgan ya isla ed interon mundo. Say kaarawi to manlapud abalaten-bukig a dayat na Aprika et manga 400 kilometro. Saray taga Madagascar et abayag lan pamilyar ed ngaran a Jehova, lapud wala lay Biblia ed Malagasy diad masulok lan 170 a taon, a ditan et nabasa so ngaran na Dios. No nengnengen tayo no panon ya apawala itan, naamtaan tayon satan et resulta na determinasyon tan dedikasyon.

Diad tua, ginmapo ed asingger ya isla na Mauritius so pangipatalos na Biblia a Malagasy. Nen 1813 ni, ginapoan nen Sir Robert Farquhar, a Britanon gobernador ed Mauritius so pangipatalos na saray Ebanghelyo ed Malagasy. Diad saginonor et pinaseseg toy Radama I, ari na Madagascar, a mangimbita na saray managbangat manlapud London Missionary Society (LMS) ya onla ed Baleg ya Ambalangan Isla​—maslak a tawag ed Madagascar.

Nen Agosto 18, 1818, say duaran Britanon misionero a si David Jones tan Thomas Bevan a nanlapud Mauritius et sinmabi ed pier diad syudad na Toamasina. Naamtaan da a wala manaya ditan iray totoon relihyoson maong, ya arum ed sikara et kabiangan lay bilay da so panagdayew ed inmuunan atateng da tan panagkansion nipaakar ed relihyon tan tradisyon. Say lenguahe ra et malabor, a say lamot to et Malayo-Polynesian a lenguahe.

Ag-abayag kayari di Jones tan Bevan a nanlukas na melag ya eskuelaan, inawit daray kaasawaan tan ananak da ed Toamasina manlapud Mauritius. Balet, makapaermen ta nansakit iran amin na malarya, a sengeg na impatey na asawa tan anak nen Jones nen Disyembre 1818. Kalabas na duay bulan say interon pamilyan Bevan et naupot lapud malarya. Si David Jones labat so alegyas.

Ag-impaamper si Jones ed satan a trahedya. Sikatoy porsigido a nawalaan na Biblia iray taga Madagascar ed mismon lenguahe ra. Kapawil to ed Mauritius pian manpaabig, ginapoan nen Jones so alay irap a panaral na Malagasy a lenguahe. Insan to ginapoan so unonan pasada a pangipatalos ed Ebanghelyo nen Juan.

Nen Oktubre 1820, pinmawil si Jones ed Madagascar. Sikatoy nanayam ed Antananarivo a kapital na Madagascar, tan tampol ya angipaalagey na balon misioneron eskuelaan. Aliwan marakep so kipapasen ta anggapoy libro, pisara, tan yurongan. Balet ta balibali iray ibabangat ditan, tan labalabay na saray ugugaw so manaral.

Kalabas na manga pitoy bulan a pantratrabahon bukor nen Jones, walay sinmabin balon kaiba to a kasalat nen Bevan, sakey a misioneron manngaran na David Griffiths. Sarayan dua so maseet tan desidido ya ipatalos so Biblia a Malagasy.

Ginmapo so Panagpatalos

Nen kagapoy dekada na 1820, say alenleneg ya uusaren a klase na panagsulat ed Malagasy et say sorabe​—salitan Malagasy a say inkisulat to et Arabic. Pigpigara labat so makabasa ed saya. Kayarin akitongtong iray misionero ed si Arin Radama I, inabuloyan to iran usaren so Roman alphabet a kasalat na sorabe.

 Ginmapoy panagpatalos nen Setyembre 10, 1823. Impatalos nen Jones so Genesis tan Mateo, balet si Griffiths et say Exodo tan Lucas. Agaylay paot dan dua. Nilikud ni ed pangipapatalos da, sikara met so manbabangat ed eskuelaan ed kabuasan tan ngarem. Manlelektyur met ira ed simbaan diad taloran lenguahe. Balet, say talagan prayuridad da et say panagpatalos.

Diad tulong na 12 estudyante, nipatalos na sarayan misionero so interon Griegon Kasulatan tan dakel nin libro na Hebreon Kasulatan diad loob labat na sakey tan kapalduan taon. Diad tinmumbok a taon, asumpal so unonan pasada na panagpatalos ed interon Biblia. Siempre, kaukolan ni iratan a korehien tan parakepen. Kanian, manlapud England et nibaki si David Johns tan Joseph Freeman ya eksperto ed lenguahe pian ontulong.

Inarap Iray Problema

Sanen asumpal so Malagasy a patalos, imbaki na LMS si Charles Hovenden pian ilira so sankaunaan a panag-imprintaan ed Madagascar. Sinmabi si Hovenden nen Nobyembre 21, 1826. Balet, kalabas na sakey bulan, sikatoy adapoan na malarya a sengeg na impatey to, kanian anggapo lay mangasikaso ed panag-imprintaan. Diad tinmumbok a taon, si James Cameron, sakey ya eksperto ed makina a nanlapud Scotland, so akatuop ed panag-imprintaan diad tulong na manual ya aromog to ed kawalaan na makina. Kayari na aminpiga-pigan eksperimento, akapan-imprinta si Cameron na porsyon na Genesis kapitulo 1 nen Disyembre 4, 1827. *

Linmesay sananey nin problema kayari impatey nen Radama I, nen Hulyo 27, 1828. On, lapud suportadon maong nen Arin Radama so panagpatalos. Inkuan nen David Jones ed saman: “Maomaong tan makaaro si Arin Radama. Ikakampanya toy edukasyon tan mas papablien toy ibabagay totoo to nipaakar ed iyaligwas na sibilisasyon nen say Balitok tan Pilak.” Balet, say ari so sinandian na asawa to, si Ranavalona, tan ag-abayag et impatnag ton agto susuportaan so panagpatalos ya aliwan singa si masiken to.

Ag-abayag kayari inkitrono na reyna, sakey a bisita a nanlapud England so akikasi a mitongtong ed reyna nipaakar ed panagpatalos. Balet sikatoy agnaabuloyan. Diad sananey a pankanawnawa, sanen imbaga na saray misionero ed reyna a dakel ni ibangat da ed saray totoo, kaiba lay lenguahen Griego tan Hebreo, inkuan na reyna: “Anggapoy pibabalik ed satay Griego tan Hebreo, say labay kon naamtaan et no nibangat yo iray sakop ko ed mas napinabangan, a singa say panaggawa na sabon.” Lapud namomoria da ya ompan sikaray pataynanen antis dan nasumpal so Malagasy a Biblia, kinmerew na sakey simba si Cameron pian nonoten to itan.

Kayari sakey simba, impresenta nen Cameron ed saray mensahero na reyna so duaran melag a bareta na sabon a gawa ed lokal iran materyales. Saya tan arum niran kimey a napinabangan na publiko a ginawa na saray misioneron maabilidar et amakepa ed reyna, kanian naikdan iray panaon a sumpalen so panag-imprinta likud labat ed pigaran libro na Hebreon Kasulatan.

Asurprisa, Insan Adismaya

Anggaman nen primero et agsinuportaan na reyna iray misionero, nen Mayo 1831, sikatoy angiter na makapasurprisan ganggan. Inabuloyan to ray sakop to a manpabinyag bilang Kristianos! Balet, ag-abayag et ababawian lanlamang. Unong ed A History of Madagascar, “lapud dakdakel so manpapabinyag, naalarma iramay agmanlabay ed pananguman tan akombinse da so reyna a satan kuno et singa met lanlamang pananuporta ed saray Britano.” Kanian, kayari labat na anem bulan diad pansamposampot na 1831 et binabawi itan a permiso.

 Lapud manguman-uman so desisyon na reyna, ontan met ed mabiskeg ya impluensya na saramay agda labay so pananguman ed gobierno, lalon namporsigi iray misionero a sumpalen so pangimprinta ed Biblia. Asumpal a siansia so Kristianon Griegon Kasulatan, tan nilibon kopya so nibunog. Balet, wala ni sananey a problema sanen indeklara nen Reyna Ranavalona I ya ilegal so Kristianismo tan ingganggan ton isuko ed saray autoridad so amin a libro na saray Kristiano.

Satan a ganggan na reyna et kabaliksan to met ya agla makapitulongan iramay man-aaprentis ed panag-imprinta. Kanian pigpigaran misionero so atilak a manumpal ed pangimprinta. Agew-labi iran mantratrabaho, anggad nen Hunyo 1835, impaway so kompleton patalos na Biblia. Nipaway a siansia so Malagasy a Biblia!

Legan na pananebel, maples a nibunog iray Biblia, tan 70 kopya so inkotkot pian agnakompiska. Maabig iyan desisyon lapud anggapo ni sakey taon et duara labat lan misionero so atilak. Balet say salita na Dios so kinmayat ed Baleg ya Ambalangan Isla.

Say Panangaro na Saray Taga Madagascar ed Biblia

Talagan malikeliket iray taga Madagascar ta nababasa da lay Salitay Dios ed mismon lenguahe ra! Walaray lingo ed satan a patalos, tan ngalngali agla natalosan iray salitan inusar ed satan. Balet, matalag so abung ya anggapoy Biblia, tan dakel a taga Madagascar so regular a manbabasa ed satan. Say makapainteres ed sayan patalos et inusar so ngaran na Dios a Jehova ed interon Hebreon Kasulatan. Diad orihinal iran kopya, sayan sagradon ngaran et naromog met ed Griegon Kasulatan. Kanian, maslak a taga Madagascar et pamilyar ed ngaran na Dios.

Kanian, sanen niimprinta so unaan iran kopya na Griegon Kasulatan, oniay inkuan na manag-imprintan si Mr. Baker sanen naimano to so liket na saray taga Madagascar: “Agko manpropropesiya, balet agko panisiaan a napantunda so kikayat na salitay Dios ed sayan bansa.” Apaneknekan a tua irayan salita to. Anggan say malarya, ni say panaral na mairap a lenguahe, odino say pananebel na sakey a manuley, et agbalot akapatunda ed pangipasabi na Salitay Dios ed Madagascar.

Natan, mas marakep lay kipapasen ditan. Akin? Nen 2008, impaway so kompleton patalos na New World Translation of the Holy Scriptures ed Malagasy. Abalbaleg so inaligwasan ta saray inusar a salita ed saya et moderno tan mainomay a natalosan. Kanian natan, nibagan malet lan niletneg so Salitay Dios ed Baleg ya Ambalangan Isla.​—Isa. 40:8.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 31]

Say “New World Translation” ed Malagasy et mamapagalang ed ngaran na Dios a si Jehova