Mamarakep na Ulopan so Maabig a Pananalita

“Naynay komon a maabig iray salita yo.”​—COL. 4:6.

1, 2. Antoy maong a resulta na maabig ya pananalita na sakey ya agi?

“LEGAN kon manpupulong ed kaabungan, walay akatongtong kon laki a lapud pasnok to et manggiwgiw so bibil tan interon laman to,” kuan na sakey ya agin laki. “Siansia nin kalmado ak ya akikatunongan ed sikato panamegley na Biblia, balet ta lalon nampasnok. Insan akibabali met so asawa to tan ananak to ya anginsulto’d siak. Diad saman et inisip kon maabig no onalis ak la. Inkuan ko’d sikara ya anggapoy nepeg dan pampagaan ta nilak ira bilang kaaro, tan anggapoy intension kon manggulo. Impanengneng koy Galacia 5:22, 23, a ditan et asalambit so aro, inkaulimek, panangontrol ed dili, tan deen. Insan ak la linma.

² “Nanagunoyan, nen diad biek la na karsada so pampupulongan ko, anengneng ko imay pamilya diad arap na abung da. Tinawag da ak. ‘Anto kasi ibaga ra?’ so kuan ko’d sarilik. Walay awit to imay laki a sampitsil a danum tan papainumen to ak. Kinmerew na dispensa ed ginawa to tan pandinayewan toy pakpel ko. Balibali impanpataniran mi.”

3. Akin et agtayo aabuloyan a napasanok itayo na arum?

³ Diad sayan mundon napnoy pakakadesdesan, agtayo napaliisay totoon misasanok, pati diad ministeryo. No bilang ta walay napitongtongan tayon ontan, kaukolan a ‘maulimek tan marespeto’ itayo. (1 Ped. 3:15) No samay agi nen niman et akipapetangan met na ulo, ompano ag-anguman so awawey na samay akatongtong to, ompan lalon amasnok ni ingen. On, lapud kinontrol na agi so inkasikato tan maabig so impanalita to, maong so resulta.

Anto so Maabig a Pananalita?

4. Akin et importante so maabig a pananalita?

⁴ Balanglan say katongtong tayo et saray kaagian odino andi, tan anggan saray kapamilyaan tayo, importantin unoren tayo iyan simbawa nen apostol Pablo: “Naynay komon a maabig iray salita yo, ya atimplaan na asin.” (Col. 4:6) Kaukolan so marakep tan marespeton pananalita pian maong so pitatalosan tayo tan niwalay deen.

5. Antoy agkabaliksan na maong a pitatalosan? Mangiter na alimbawa.

⁵ Say maong a pitatalosan et agmankabaliksay bengatbengat a pangibaga ed iisipen tan nalilikna tayo, lalo la no onsyosyodot tayo. Ibabaga na Biblia ya aliwan maabig so agpangontrol ed sanok, noagta kakapuyan itan. (Basaen so Uliran 25:28; 29:11.) Aminsan, si Moises a ‘sankauyamoan’ lan too, et sinmulag lapud inkarebelde na bansan Israel tan agto laingen niiter so gloria ed Dios. Kanian anggano malinlinew so impangibalikas to ed nalilikna to, ag-itan agustoan nen Jehova. Lapud satan et abalang toy pribilehyo ton mangiloob ed saray Israelita diad Insipan a Dalin, anggano 40 taon to la ran indaulo.​—Num. 12:3; 20:10, 12; Sal. 106:32.

6. Antoy kabaliksan na maalwar a pananalita?

⁶ Ipapaseseg na Biblia a kaukolan tayoy kontrol, tan inkaalwar odino pakatebek sano mitotongtong itayo. “Dia ed karaklan na saray salita ag-onkulang so pakalukso; balet say mamokpok ed saray bibil to sikato so makabat [odino maalwar].” (Uli. 10:19; 17:27) Say inkaalwar et agmankabaliksay agtayo lan balot ibalikas so nalilikna tayo. Noagta, kabaliksan na saya a ‘naynay a maabig’ so pananalita tayo, ya usaren  tayoy dila pian mamaseseg imbes a mamasakit.​—Basaen so Uliran 12:18; 18:21.

Walay “Panaon ya Agyesel, tan Panaon a Pansalita”

7. Antoray agnepeg ya ibalikas, tan akin?

⁷ No panon a maabig tan atekepay kontrol so pitotongtong tayo’d saray katrabaho tan ed saray pupulongan tayo, kaukolan ya ontan met ed kongregasyon tan ed abung. No bastabasta tayo bulosay sanok tayo ya anggapoy pibabali tayo’d resulta na satan, nayarin naapektoay espiritualidad, emosyon, tan laman tayo, ontan met na arum. (Uli. 18:6, 7) Say sanok et pakapatnagan ya talagan ag-itayo perpekto, tan kaukolan a kontrolen itan. Say makapasakit a salita, panagbalaw, panagmudmora, tan sanok ya atekepay panamusol et makapuy. (Col. 3:8; Sant. 1:20) Deralen na saratan so mabmablin relasyon tayo ed arum tan ed si Jehova. Oniay imbaga nen Jesus: “Balang sakey a maneem-em na sanok ed agi to et walaan na eebatan ed korte na hustisya, bangbalet siopaman a manmudmora ed agi to panamegley na mabanbanday iran salita et walaan na eebatan ed Sankatageyan a Korte, bangta siopaman a mangibaga na, ‘Sika ya andi-kakanaan ya ambagel!’ et makanepegan ed manliob a Gehenna.”​—Mat. 5:22.

8. Kapigan a kaukolan tayon ibalikas so nalilikna tayo, tan panon?

⁸ Balet, walaray pankanawnawa a kaukolan tayon ibalikas so nalilikna tayo. Singa bilang, no walay imbaga odino ginawa na sakey ya agi ya akasakitan mo tan agmo napalabas, agmo eem-emay sakit na linawam. (Uli. 19:11) Ontan met, no walay toon amasanok ed sika, kontrol moy emosyon mo tan manggawa kay paraan pian nasolbar so agpantatalosan. Oniay insimbawa nen Pablo: “Agkomon onselek so agew a wala ni pasnok yo.” Balet, lapud wadtan nin siansiay problema, resolbam itan diad dugan panaon, tan tekep na kaabigan. (Basaen so Efeso 4:26, 27, 31, 32.) Prangkam ya itongtong ed agim so nipaakar ed satan, ingen ta nepeg a maabig so pananalitam tan say gagalam et pian  ‘mipulangan’ ed sikato.​—Lev. 19:17, Maung a Balita; Mat. 18:15.

9. Akin a nepeg tayo nin kontroley emosyon tayo antis a katongtongey arum?

⁹ Pilipilim balet no kapigan so dugan panaon. Walay “panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita.” (Ecl. 3:1, 7) Ontan met, “say puso na maptek aralen to so onebat.” (Uli. 15:28) Ompan kaukolan mo ni manalagar na dugan panaon antis mon itongtong so problema. No gawaen mo itan legan ya agaylay pansyodot mo, nayarin onloor so problema. Balet ta makapuy met no pabayagen mo nin maong.

Mamarakep na Ulopan so Maabig Iran Gawa

10. Panon ya mamarakep na ulopan so maabig iran gawa?

¹⁰ Say maabig a pananalita tan maong a komunikasyon so ontulong pian nigapo tan napansiansiay balibalin ulopan. Diad tua, no manggawa tayoy paraan pian onelet so pipiulop tayo’d arum, napaaligwas tayoy abilidad tayon mitalosan ed sikara. No ipanengneng tayoy kaabigan, a singa say itulong ed arum, impapuson pangiter na regalo tan pamarawes, lalon onaligwas so pitatalosan tayo. No ontan, ‘nabuntonan na mandarlang iran ngalab so ulo’ na sakey a too tan napapaway iray maong ya kualidad to, diad ontan et mainomay ya pantongtongan iray agpantatalosan.​—Roma 12:20, 21.

11. Antoy ginawa nen Jacob pian nipawil so maong ya ulopan da nen Esau, tan antoy resulta?

¹¹ Amta iya nen patriarkan Jacob. Say kakambal ton si Esau et ontan lay pasnok to’d sikato kanian tinmakas si Jacob ta ompan napatey nen Esau. Kayari dakel ya taon, pinmawil si Jacob tan sikatoy inabet nen Esau, kaibay 400 a lalaki. Impikasi nen Jacob ed si Jehova a sikatoy salimbengan To. Insan impaiyuna la nen Jacob so dakel ya ayep a regalo parad si Esau. Baleg so agawaan na saraman a regalo. Sanen akapannengneng iran siansia, angumay awawey nen Esau, tan binatibatik ton nilakap si Jacob.​—Gen. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Pasesegen so Arum Panamegley na Maabig a Pananalita

12. Akin a nepeg ya maabig so pananalita tayo’d saray kaagian tayo?

¹² Say Dios so panlilingkoran na saray Kristiano, aliwan say too. Natural labat balet ya labay tayon nalikna a papablien itayo na arum. No maabig so pananalita tayo, nalemewan so liknaan na agagi. No ansakit balet so panagsalita tayo, lalo iran nabelatan tan isipen da laingen ya ompan agla ra inaro nen Jehova. Kanian komon ta makapaseseg so itongtong tayo’d arum, salanti, “antokaman a maabig pian napabiskeg so arum unong a nakaukolan, ta pian nagunggonaan iray ondedengel ed satan.”​—Efe. 4:29.

13. Antoy nepeg a tandaan na saray elder (a) sano manisimbawa ira? (b) sano manggagawa ira na sulat?

¹³ Nagkalautlan nepeg a “mauyamo” iray elder tan maar-aro dan tratoen so pulok. (1 Tes. 2:7, 8) No kaukolan iran manimbawa, gawaen da itan ed “maulimek” a paraan, anggano saray kakatongtongen da et ‘agmipakna ed ibabaga ra.’ (2 Tim. 2:24, 25) Nepeg met ya maabig iray salitan usaren na saray elder sano manggagawa ira na sulat parad arum ya ulop na mamatatken odino parad sangan opisina. Nepeg a magalang tan mataktika ira, bilang panangunor ed samay nabasa tayo ed Mateo 7:12.

Maabig a Pananalita Diad Pamilya

14. Antoy simbawa nen Pablo ed saray asawan lalaki, tan akin?

¹⁴ No maminsan et agtayo naam-amtaay epekto ed arum na pananalita, ekspresyon na lupa, tan andawes tayo. Alimbawa, walaray lalakin agda namomorian baleg manaya so epekto na pananalita ra ed bibii. Oniay inkuan na sakey ya agin bii: “Natatakot ak sano iingalan ak na asawak.” No ikompara’d saray lalaki, nayarin mas liknaen na bibii iray makdem a salita, tan agda itan tampol a nalingwanan. (Luc. 2:19) Nagkalalo la no say angibaga’d satan et samay inar-aro tan rerespetoen da. Oniay insimbawa nen Pablo ed saray asawan  lalaki: “Itultuloy yon aroen so kaasawaan yo tan agkayo komon maruksa ed sikara.”​—Col. 3:19.

15. Akin a nepeg a maaron tratoen na asawan laki so akulaw to? Mangiter na ilustrasyon.

¹⁵ Kaukolan a maaron tratoen na asawan laki so akulaw to a singa “mipipisit a pananginan.” Nipaakar ed satan et oniay inkuan na agin laki ya abayag lan walaay asawa: “No sankabemben moy sakey a mabli tan mipipisit a pananginan, agmo ‘tan eegnaan a malmalet ta ompan nalamatan. Ta anggano naapiger ni itan bilang, napatnagan nin siansia so lamat. Mipadpara, no makdem so panagsalita na asawan laki, nasakitan toy akulaw to. Pansengegan iya na lamat ed relasyon da, ya agtampol naandi.”​—Basaen so 1 Pedro 3:7.

16. Panon a ‘nipaalagey’ na asawan bii so pamilya to?

¹⁶ Nayarin napaseseg odino nadismaya met iray lalaki diad panagsalita na arum, pati say panagsalita na akulaw da. “Say masimpit ya asawa a bii,” a talagan ‘napanmatalkan’ na masiken to, et makonsidera ed liknaan na masiken to. Ta ontan met so labay ton gawaen na masiken to ed sikato. (Uli. 19:14; 31:11) On, baleg so epekto na panagsalita na asawan bii diad pamilya, balanglan pankaabigan odino pankaugsan. “Balang bii a makabat ipaalagey to so abung to, balet say maatiw sikato so igeba to ed saray dili a lima to.”​—Uli. 14:1.

17. (a) Panoy nepeg ya pitongtong na saray kalangweran ed atateng da? (b) Panoy nepeg ya pitongtong na atateng tan mamatatken ed saray kalangweran, tan akin?

¹⁷ Nepeg met ya maabig so pitotongtong na atateng tan ananak ed sakey tan sakey. (Mat. 15:4) Sano katongtong tayo ray kalangweran, nepeg ya mataktika itayo pian agtayo ra ‘napasyodot.’ (Col. 3:21; Efe. 6:4) Anggano kaukolan a disiplinaen so ugaw, nepeg ya marespetoy pitongtong na atateng tan mamatatken ed sikato. No onia, mas mainomay ya ipetek na saray kalangweran so kagagawa ra tan napansiansia ray inkamaapit da ed Dios. Mas maong no ontan so gawaen tayo nen say ipalikna tayon sinmuko tayo la’d sikara, ya isipen da laingen ya anggapo lay kana ra. Nayarin agda natandaan so amin ya insimbawa tayo, balet ta agda nalingwanan so paraan na impitongtong tayo’d sikara.

 Impapuson Mansalita na Kamaongan

18. Panon tayon naekal so sakit na linawa?

¹⁸ Agto labay ya ibagan no kakkalmadoy lupam et nakokontrol mo lay sanok mo. Nepeg a say gagala tayo et aliwa labat lan iyamot so pansyodot. No kalmadoy lupam balet ta onsasabo la manayay dalam, talagan nairapan ka. Say aliling to ‘tan et bansag mon inggatin so preno tan selinyador na sakey a luluganan, kanian nairapan laingen itan tan ompan naderal ni. Agmo sirin pupukoken so sanok mo tan insan mo met lanlamang pasabogen. Ipikasim ed si Jehova ya tulongan to kan ekalen so sakit na linawam. Abuloyan moy espiritu nen Jehova a mamasimbalo ed nonot tan pusom pian mitunosan itan ed linawa to.​—Basaen so Roma 12:2; Efeso 4:23, 24.

19. Antoray paraan pian agtayo makapialaay salita?

¹⁹ Manggawa kay paraan. No nalikas mon nasyosyodotan ka la tan ngalngali ka la onsabog, makatulong no ontaynan ka ni, pian onkepay emosyon mo. (Uli. 17:14) No mamapasnok la so katongtong mo, gawam so anggaay nayarian mon mansalita nin siansia na maabig. Tandaan: “Say mabanayar ya ebat ipaliis to so sanok; balet say masagapsap a salita patuloen to so sanok.” (Uli. 15:1) No say iyebat tayo et makapasakit odino makaopendi, singa tayo lalon padadangatey apoy, anggano maul-ulimek ni pangibaga tayo. (Uli. 26:21) Kanian no say sakey a situasyon et makapasyodot, komon ta ‘agka bengatbengat a mansalita, tan agmain-inomay a manpasnok.’ Ipikasim ed si Jehova ya iter to ed sikay espiritu to pian saray maong a bengatla so ibagam, imbes a saray makapasakit.​—Sant. 1:19.

Impapuson Mamerdona

20, 21. Antoy makatulong pian naperdona tayoy arum, tan akin a nepeg tayon gawaen itan?

²⁰ Makapaermen balet ta anggapo ed sikatayoy sigpot a makakontrol ed dila to. (Sant. 3:2) Anggano gagawaen na kapamilyaan tan kaagian tayo so anggaay nayarian da, siansia nin makapansalita ira na ansakit. Imbes a main-inomay tayon ombarong, talosan tayo no akin kasi et nibaga da’d sikatayo iman. (Basaen so Eclesiastes 7:8, 9.) Kasin nagogonigon, napapagaan, odino makakainagem ira? Odino ompan walay pakakaproblemaan da o lalabanan dan kakapuyan?

²¹ Tua, aliwan baraan iraya pian onsanok so sakey. Balet, no amta tayo iray posiblin rason, natalosan tayo no akin a no maminsan et makapansalita odino makagaway aliwa so arum, tan napakiwas itayon perdonaen ira. Amin tayo pa et akapansalita tan akagawa la na makapasakit ed arum, tan labay tayon perdonaen da itayo. (Ecl. 7:21, 22) Imbaga nen Jesus a pian perdonaen itayo na Dios, nepeg tayon perdonaen so arum. (Mat. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Kanian, nepeg ya onkerew tayon tampol na dispensa tan mamerdona itayon tampol, pian mansiansia so aro​—say “ayadyarin bedber na pankakasakey”​—diad pamilya tan diad kongregasyon.​—Col. 3:14.

22. Antoray gunggona na maabig a pananalita?

²² Legan a manasingger so anggaan na sayan misasanok a sistema na bengabengatla, lalon mairap a napansiansia so liket tan pankakasakey tayo. Balet, no iyaplika tayo iray praktikal a prinsipyo a walad Salita na Dios, saray maong a bengatla so ibaga tayo, imbes a saray makapasakit. Lapud satan, mas maliket so ulopan ed kongregasyon tan ed pamilya tayo, tan say ehemplo tayo et maabig a pantasi nipaakar ed “maliket a Dios” tayo, si Jehova.​—1 Tim. 1:11.

Kasin Nipaliwawam?

• Akin et importantin pilien so dugan panaon pian pantongtongay agpantatalosan?

• Akin a saray sankapamilyaan et nepeg a ‘maabig so pananalita’ ra ed sakey tan sakey?

• Panon tayon napaliisay mansalita na makapasakit?

• Antoy makatulong pian naperdona tayoy arum?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Saray litrato ed pahina 21]

Pakepam ni emosyon mo insan ka mitongtong diad dugan panaon

[Litrato ed pahina 23]

Nepeg a lawas maad-aroy pitotongtong na asawan laki ed akulaw to