Internet​—Usaren ed Dugan Paraan

SANEN naimbento so panag-imprinta pigaran siglo lay apalabas, inmaligwas so komunikasyon. Say impangimbento ed Internet et mipara ed satan. Tinawag itan ya interon mundon instrumento ed pitatalosan tan duga met labat. Legan mon nenengnengen so “information superhighway,” makaromog ka na saray ideya, estatistika, tan opinyon ed nanduruman subject.

Say abilidad a mitalosan et marakdakep ya regalo na Amalsa ed sikatayo. Sarag tayon inabang ed arum iray impormasyon tan ideya tayo. Si Jehova so sankaunaan ya akitalosan ed too. Sikatoy angiter na malinew ya impormasyon ed no panon a magmaliw a maliket so bilay. (Gen. 1:28-30) Balet, singa ipapanengneng na samay agawad Eden, nayarin aliwan dugay pakausar ed sayan regalo. Saray impormasyon ya inter nen Satanas ed si Eva et katilaan. Sinisia met itan nen Eva tan impasabi tod si Adan, ya nanresultad kasalanan tan ipapatey na amin a totoo.​—Gen. 3:1-6; Roma 5:12.

Nagagawa met kasi itan ed Internet? Tua, dakel so usar na Internet, makala tayoy makanan impormasyon, tan makatipid tayoy oras. Balet, nayari itayon naloko na satan. Sakey ni, mangupot itan na oras tayo tan magmainomay tayoy makanengneng na imoral iran bengatla. Pantongtongan tayo sirin no panoy dugan pangusar ed satan.

Impormasyon​—Napanmatalkan o Andi?

Agmo ipapasen ya amin ya impormasyon ed Internet et maabig tan makagunggona. Saray website ya ontutulong pian naromog iray impormasyon et nikomparad saray mangaala na nanduruman oong​—naakan man odino makasamal​—ikakarga da itan ed sakey a pananginan pian ipakan ed sikatayo. Kanen mo kasin tampol iratan? Siempre andi! Sarayan website et mangaala odino mamipili ed saray dakerakel ya Web page a nayarin mankarga na balanglan marakdakep odino mauge-uges iran impormasyon. Kaukolan tayoy pakatebek pian nibiig tayoy maabig tan andi. Diad ontan et agnasamalan so isip tayo na aliwliwa iran impormasyon.

Diad sakey a kabkabat ya magasin nen 1993, walay in-drowing ya duaran aso ya akaarap ed kompyuter. Inkuan na sakey ya aso ed samay sakey: “Diad Internet anggapoy makaamtan aso ka.” Nensaman, inusar  nen Satanas so sakey ya uleg pian makapi-“chat” ed si Eva tan imbaga ton sarag nen Eva so magmaliw a singa Dios. Natan, anggan siopan akakonekta ed Internet et sarag ton ibagan sikatoy marundunong a propesor ta agto met kaukolan ya ipaamtay ngaran to. Tan anggapoy sesebelan a mangipasa na saray ideya, impormasyon, litrato, tan suhestion.

No mani-Internet ka, agka komon inosentin singa si Eva. Kaukolan ya maalwar ka tan agbasta-basta nakombinsi ed impormasyon. Antis kan manisia, itepet mo: (1) Siopay nanlapuan na impormasyon? Napanmatalkan kasi autor na satan? (2) Akin et in-publish itan? Antoy gagala na autor? Wala kasi papaboran to? (3) Angalaan toy impormasyon? Ipapaamta to kasi iray reperensya to pian nausisa? (4) Balo kasi iray impormasyon to? Nen inmunan siglo, sinimbawa nen apostol Pablo si Timoteo tan onaplika met itan natan. Insulat nen Pablo: “Alwaran mo so inmatalek ed sika, arawian mo iray andi-kakanaan a salita a mamapabanday ed bengatlan masanto tan saray agmantutunosan ya ideya na palson ‘pikakabat.’”​—1 Tim. 6:20.

Makatipid o Mangalay Panaon?

No dugay pangusar tayod Internet, seguradon makatipid tayoy panaon, sagpot, tan kuarta. Makasaliw tayon tampol anggan agla onalis ed abung. No ikompara tayo iray presyo, makamura tayo. Sarag tayoy man-banko diad Internet. Anggan wala tayod abung et makapi-transaksion tayo. Makalmo ti met na kombenientin eskedyul, mamuran pasahe, tan napanpundoan parad bakasyon. Mainomay tayon naromog iray numeroy telepono, address, tan rota na laen tayo. Diad interon mundo, uusaren na saray branch office na saray Tasi nen Jehova iraya pian makatipid na panaon, too, tan kuarta.

Balet, walay kaukolan tayon panalwaran: Say karukey na oras ya uusaren tayod panag-Internet. Nasasayang so panaon na arum lapud panaggalaw, panag-shopping, panag-chat, panag-e-mail, tan panag-surf. Kanian, napapaulyanan da la ray mas importantin bengatla parad pamilya, kakaaro, tan kongregasyon. Dakel lay naadik ed Internet. Alimbawa, unong ed tantiya nen 2010, 18.4 porsiento ed saray kalangweran diad Korea et adik ed Internet. Imbaga na saray researcher a taga-Germany ya “lalon ondarakel iray bibiin manrereklamod inka-adik na kaasawaan da.” Inkuan na sakey a bii ya anguma-uman so asawa to lapud kaka-Internet ya anggad punton aderal so panamaley da.

Diad sakey a branch office na saray Tasi nen Jehova, akaawat iray sulat na toon tinawag toy sarili to ya Internet adik. No maminsan anggad samploy oras kada agew so pani-Internet to. Imbaga to: “Nen inmuna, singa pamalabasan ko labat na oras itan, balet ag-abayag, ngalngali agak la makapiaral tan agak met la manpipikasi.” Sano miaaral, sikatoy agmanpaparaan tan say iisipen to et “makapan-Internet lamet komon.” Maong  labat ta amoria ton seryoso itan a problema kanian anguman. Komon ta agbalot onsabid punto ya magmaliw tayon adik ed Internet.

Impormasyon​—Makana o Andi?

Oniay nabasa tayod 1 Tesalonica 5:21, 22: “Seguroen yo so amin a bengatla; ombemben kayon malet ed maabig a bengatla. Arawian yo so amin a klase na kaugsan.” Kaukolan tayon tebeken no kasin say impormasyon ed Internet et aabobonan na Dios, tan mitunosan ed atagey ya estandarte to. Nepeg ya matukoy tan aliwan kuestionable itan parad Kristiano. Kasmak so pornograpiya ed Internet, kanian no ag-itayo manalwar, main-inomay itayon napatitan.

Maabig no itepet tayod sarili tayo, ‘Kasin iyamot kon tampol so nenengnengen kod kompyuter no biglan onloob so asawak, atateng ko, odino kaagian?’ No say ebat ed saya et on, kaukolan ya usaren tayo labat so Internet no walay kaiba tayo. Inuman na Internet so komunikasyon tan panag-shopping. Balet, nanggawa met iya na balon paraan pian ‘makapikalugoran itayo ed puso.’​—Mat. 5:27, 28.

Ipasa o Andi?

No mani-Internet itayo, agti labat makalay impormasyon, noagta sarag tayo met itan ya ipasa. Anggaman bulos itayon makala tan mangipasa ed impormasyon, responsabilidad tayon seguroen no kasin tua tan maabig itan. Kasin nagarantiyaan tayo ya duga so ibabaga odino ipapasa tayo? Wala kasi kanepegan tayon mangipasa ed satan? * Kasin makana tan makapaseseg itan? Antoy motibo tayo? Kasin labay tayo labat so manpasikat ed arum?

No dugay pangusar, baleg so nitulong na e-mail. Balet, nayari tayo met ya nabuntonan na impormasyon. Basta ti labat kasi pasa lan pasa ed saray kabat tayo, ya pakaabalaan da laingen? Antis tayon ipasa itan, agta marakep no amtaen ti ni motibo tayo? Anton talagay labay tayon nagawa? Nensaman, saray totoo et mansusulatan pian ibalitad kapamilya tan kakaaro ra iray eksperiensya ra, diad ontan et amta ray nagagawad sakey tan sakey. Agta ontan met komon so rason na pan-e-mail? Akin et ipasa tayod arum so mensahen agti ni akompirma?

Anto sirin so kaukolan tayon gawaen ed Internet? Aglan balot usaren? Nayarin kaukolan itan diad arum a situasyon. Ontan so ginawa na samay asalambit nen niman ya Internet adik pian nalabanay pigay taon ya inkaadik to. Diad sakey a banda, wala met so nitulong na Internet, no usaren tayoy ‘kalakal tayo a manbantay ed sikatayo tan say pakatalos a mangiyagel ed sikatayo.’​—Uli. 2:10, 11.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 4]

Antoy gawaen mo pian naseguron duga iray impormasyon a naaawat mo?

[Litrato ed pahina 5]

Antoy kaukolan mon isipen antis a mangipasa?