INYANAK ak ed Queensland, Australia, nen 1955. Ag-abayag, nampaiyaral na Biblia si nanay ko ya si Estelle ed saray Tasi nen Jehova. Nampabautismo si nanay ko diad tinmumbok ya taon. Insan kayari 13 ya taon, nampabautismo met si tatay ko ya si Ron. Tan nampabautismo ak met nen 1968 diad Queensland.

Ugaw ak ni et labalabay ko lay manbasa tan interesado ak ya maong ed lenguahe. Kada ompasyar so pamilya mi ed arum a lugar, anganko et naiingongotan iray atateng ko ta imbes ya nengnengen ko ray balibalin lugar ya nadadalan mi, say gagawaen ko et manbabasay libro diad beneg na luluganan. Balet akatulong so hilig kod panagbasa ed impaneskuelak. Nen haiskul ak ed Glenorchy, diad isla na Tasmania, dakel so naawat kon academic award.

Balet sinmabi panaon ya kaukolan koy mandesisyon. Kasin awaten koy scholarship pian makapankolehiyo ak? Anggano labalabay koy manaral tan manbasay libro, misalsalamat ak ta imbangat ak nen nanay kon mas aroen si Jehova. (1 Cor. 3:18, 19) Kanian ka-graduate kod haiskul, pinmayag so atateng ko ed desisyon ko ya manpayunir nen Enero 1971. Diad saman et 15 años ko.

 Waloy taon ak ya nampayunir ed Tasmania. Ditan ko akabat si Jenny Alcock, sakey ya magangganan bii ya taga Tasmania, tan nankasal kami. Apat taon kamin nanlingkor bilang espisyal payunir diad nisulinek iran lugar ed Smithton tan Queenstown.

Nen 1978, diad unonan pankanawnawa et linma kamid arum a bansa pian onatendi ed internasyonal a kombension diad Port Moresby, Papua New Guinea. Agko nalingwanan imay paliwawa na sakey a misionero diad lenguahen Hiri Motu. Anggano agko atalosay paliwawa to, apaseseg ak ya manmisionero, manaral na arum a lenguahe, tan manpaliwawa ya singa ed samay impanpaliwawa to. Ditan ko anengneng ya sarag kon panibaen so panangarok ed si Jehova tan say panangarok ed lenguahe.

Kapawil mid Australia, asurprisa kami ta naimbitaan kamin manlingkor bilang misionero ed isla na Funafuti, diad Tuvalu, ya datin tatawagen ya Ellice Islands. Linma kami diman nen Enero 1979. Diad saman et talora ni labat so Tasi ed Tuvalu.

Aliwan mainomay so manaral na lenguahen Tuvaluan. Say wala labat ya libro ed satan ya lenguahe et say “Balon Sipan.” Anggapo ray diksionaryo odino kurso ed panaral na lenguahe, kanian say ginawa mi et nanaral kami na 10 ya anggad 20 ya salita kada agew. Balet naamtaan mi ya agmin talaga manaya natatalosan so maslak ed saray salitan aaralen mi. Singa bilang, imbes ya ibaga min mauges so espiritismo, say ibabaga mi manaya et mauges so pangusar na kiloan tan baston! Balet talagan kaukolan min aralen so lenguahe ta dakel lay agapoan min iyaaralan na Biblia, kanian agkami sinmuko. Kalabas na pigaran taon, oniay imbaga na sakey ed saramay inyaralan mi nen kakkasabi mi ni labat: “Malikeliket kami ta sarasarag yo la natan so man-Tuvaluan. Dati, agmi natatalosay ibabaga yo!”

Balet walay akatulong ya maong pian maples kamin makaaral. Lapud anggapoy narentaan min abung, akiayam kamid sakey ya pamilyan Tasi diad satan ya lugar. Labay ton ibaga, talagan kaukolan min aralen so lenguahe, pati say paraan na panagbilay da. Lapud pigaran taon kami lan agmansasalitay English, say Tuvaluan so nagmaliw ya manunan lenguahe mi.

Ag-abayag, dakel so nagmaliw ya interesado ed katuaan. Balet antoy iyaral mid sikara? Anggapoy publikasyon ed lenguahe ra. Panon iran  man-personal study? No miaral la ra, antoy kansionen da, antoy usaren da no walay asainmin da, tan panon iran makapanparaan parad aral? Panon iran onaligwas pian nabautismoan ira? Kaukolan na sarayan totoo so espiritual ya naakan ed mismon lenguahe ra. (1 Cor. 14:9) Say kuan mi, ‘Onsabi ni kasi panaon ya wala met lay publikasyon ed lenguahen Tuvaluan, anggano ag-onabet ed 15,000 so mansasalita ed satan?’ Inebatan nen Jehova iratan ya tepet, ya pinaneknekan to irayan bengatla: (1) Labay ton niyabawag so Salita to “ed saray islan walad arawi,” tan (2) labay ton saray totoon ipapasen na mundo ya ‘mairap tan duka’ et pasalimbengan ed ngaran to.—Jer. 31:10, NW; Sof. 3:12.

Nen 1980, inyasain kami na branch office ya magmaliw ya translator. Pakalikna mi et agkami kualipikado ed satan. (1 Cor. 1:28, 29) Diad gapo, akasaliw kamid gobierno na daan lan mimeograph machine, tan inusar mi itan pian iyimprinta iray publikasyon parad saray aral. Impatalos mi ni ingen so libron The Truth That Leads to Eternal Life ed Tuvaluan tan inimprinta mi ed satan ya machine. Nanonotan ko ni ya sankasingob so tinta tan kaukolan so anos ta ampetapetang tan mano-mano min iyimprinta irayan amin a literatura. Anggapo ni kuryente mid saman!

Mairap so mangipatalos ed Tuvaluan ta dagdaiset so reperensyan nausar mi. Balet no maminsan, wala ray agmi iilaloan ya akatulong ed sikami. Aminsan et alingo ak ya tinmoktok ed abung na too ya talagan agto la labay so napulongan. Say unabung et maedad la tan datin maestro. Tampol ton imbagad sikami ya agmi lan balot pupulongan. Insan imbaga to: “Manaya, wala pa labat so ibagak. Aliwan natural so pangipapatalos yoy Tuvaluan.” Nantepet ak ed arum, tan duga so imbaga to. Kanian, nanggawa kami pananguman pian napaaligwas so panagpatalos mi. Talagan pandinayewan ko no panon kamin tinulongan nen Jehova panamegley na toon ag-interesado ed katuaan balet ta mapatpatnag ya manbabasay literatura tayo!

 Say sankaunaan ya inimprintan publikasyon ed Tuvaluan ya imbunog ed saray totoo et say imbitasyon parad Memoryal. Insan say Kingdom News No. 30, ya in-release kabansag na English. Talagan malikeliket kami ta walay niiter min literatura ed saray totoo ed mismon lenguahe ra! Ag-abayag, wala met la ray brosyur tan libro ya nipatalos ed Tuvaluan. Nen 1983, ginmapon nan-imprinta so Australia branch na Watchtower diad lenguahen Tuvaluan. Sayan magasin et walaan na 24 a pahina tan iyiimprinta itan kada taloy bulan, kanian diad average et walay pitoran parapo ya aaralen mi kada simba. Antoy resulta? Lapud labalabay na saray taga Tuvalu so manbasa, nagmaliw ya kabkabat iray literatura tayo. Kada walay balon publikasyon, iyaanunsio itan ed istasyon na radyo na gobierno, tan no maminsan ni ingen et atan so headline! *

Panon so impangipatalos ed saray publikasyon tayo? Unona, isusulat labat ed papel so translation. Insan maminpiga itan ya i-type antis ya ipawit ed printing branch diad Australia. Walay duaran sister diad branch ya mangiloob na translation ed computer, anggan agda natatalosay Tuvaluan. Duara iran mangiloob na translation ed computer insan da pankomparaen, kanian daiset labat so lingo. I-compose itan diad branch insan da ipawit ed sikami panamegley na sulat pian na-check. Insan mi lamet ipawit ed branch pian niimprinta la.

Baleg lay inaligwasan na panagpatalos! Natan et direkta lan iloloob ed computer na saray managpatalos so translation da. Maslak et iko-compose da met la itan ed lugar ya kawalaan da, insan da ipawit ed printing branch panamegley na Internet. Kanian agla kaukolan so manapuran onlad post office pian ipawit so translation.

Diad inlabas na saray taon, akaawat kami nen Jenny na nanduruman asainmin ed saray lugar diad Pasipiko. Manlapud Tuvalu, inyasain da kamid Samoa branch nen 1985. Tinmulong kami diman ed panangipatalos ed lenguahen Samoan, Tongan, tan Tokelauan, balet ontutulong kami nin siansia ed panagpatalos ed lenguahen Tuvaluan. * Insan nen 1996, inyasain kami ed Fiji branch, tan tinmulong kami ed panangipatalos ed lenguahen Fijian, Kiribati, Nauruan, Rotuman, tan Tuvaluan.

Talagan pandinayewan koy seseg na saray managpatalos na saray literatura tayo. Aliwan mainomay iyan trabaho tan makapakesaw. Balet, aaligen na sarayan matoor ya agagi si Jehova ya labay ton nipulong so maong a balita “diad kada nasyon tan tribu tan lenguahe tan rasa.” (Apo. 14:6) Singa bilang, nen iplaplanon ipatalos so unonan Watchtower ed lenguahen Tongan, miniting koy amin ya elder ed Tonga tan tinepetan ko ra no siopay nayarin ipasal a magmaliw ya managpatalos. Sakey ed saray elder, ya walaan na marakep a trabaho bilang mekaniko, et nan-resign kaimbuasan to tan ginmapon tampol ya nampatalos. Makapaseseg itan ya ginawa to, ta walay pamilya to tan agto amta no iner lay pangalaan toy panlegpet tod sikara. Balet sikato tan say pamilya to et agpinaulyan  nen Jehova, tan akapansiansian managpatalos ed dakel a taon.

Aaligen na sarayan makukulin managpatalos so panmoria na saray membro na Mananguley ya Ulop, ya sankanonot day espiritual a pankaukolan na anggan saray totoon say lenguahe ra et daiset labat so mansasalita. Singa bilang, aminsan et walay nantepet no kasin sulit so pangipapatalos na saray literatura ed Tuvaluan. Apaseseg ak ya maong nen abasak iyan ebat na Mananguley ya Ulop: “Anggapon balot so nanengneng min rason no akin ya itunda yo so pangipatalos ed Tuvaluan. Anggano daiset labat so manguusar ed satan no ikomparad arum ya lenguahe, kaukolan nin siansia ya ipasabi so maong a balita ed saray totoo ditan diad mismon lenguahe ra.”

Nen 2003, manlapud Translation Department ed Fiji branch et niasain kami nen Jenny diad Translation Services ed Patterson, New York. Agkami makapanisia! Inyasain da kamid sakey a team ya ontutulong pian nipatalos ed arum ni ran lenguahe iray literatura tayo. Masulok ya duay taon ya apribilehyoan kamin onla ed nanduruman bansa pian mangipasal na saray translation team.

Natan et ituloy ko la may istoryak ya abitlak ed gapo. Nen taon 2000, anengneng na Mananguley ya Ulop ya kaukolan ya ipasal iray translation team ed interon mundo. Diad saman ya panaon et ngalngali anggapoy panangipasal ed saray managpatalos. Kanian kayari na samay presentasyon mid Writing Committee ya abitlak nen niman, inaprobaan na Mananguley ya Ulop so uksoyan na pangipasal ed amin a managpatalos ed interon mundo. Kaibad satan so pangibangat ed sikara no panon dan talosan so English, no anto ray teknik ed panagpatalos, tan no panon iran mangipatalos bilang sakey a team.

Antoy resulta na satan? Inmaligwas so kalidad na panagpatalos ed saray literatura tayo. Saratan ya literatura et nipapatalos met la ed dakerakel ya lenguahe. Diad unonan asainmin mi bilang misionero nen 1979, say magasin ya Watchtower et nipapatalos labat ed 82 ya lenguahe. Maslak et onlabas ni pigaran bulan kayarin ompaway so English ya edisyon insan labat ni-publish so edisyon na arum ya lenguahe. Balet natan, say The Watchtower et nipapatalos la ed 240 ya lenguahe, ya maslak ed saratan et nipa-publish la kabansag na English. Natan et walan walay nabasa na saray totoo nipaakar ed katuaan ya walad Biblia diad masulok ya 700 ya lenguahe. Nensaman et singa imposible itan a nagawa.

Nen 2004, nandesisyon so Mananguley ya Ulop ya papelesen so pangipatalos ed Biblia. Kayari na pigaran bulan, nagmaliw ya prayuridad so pangipatalos ed Biblia, kanian posible lan nipatalos so New World Translation ed dakel ni ran lenguahe. Nen 2014, niimprinta la so intero odino kabiangan na sayan Biblia ed 128 ya lenguahe—kaiba la ditan so pigaran lenguahe ya uusaren ed South Pacific.

 Sakey ed saray agko nalinglingwanan ed bilay ko et say inyatendik ed kombension diad Tuvalu nen 2011. Pigaran bulan ya anggapoy uran diman, kanian singa agnatuloy so kombension. Balet diad samay labi ya insabi mi, inmuran na makmaksil, kanian atuloy so kombension! Baleg ya pribilehyo parad siak ya i-release so New World Translation of the Christian Greek Scriptures ed Tuvaluan! Anggano daiset labat so manguusar ed satan ya lenguahe, inikdan ira nen Jehova na sayan balibalin regalo. Nen asingger lan nasumpal so kombension, inmuran lamet ya maksil. Kanian asumpal so programa ya dakel so espiritual tan literal ya danum!

Makapaermen ta sayan agnalinglingwanan ya kombension et agla anengneng nen Jenny, say matoor ya kaibak ed masulok ya 35 a taon. Nampainawa la nen 2009, kayari na samploran taon ya impilaban tod breast cancer. Diad kioli to, seguradon naliketan no naamtaan to ya in-release so Biblia ed Tuvaluan.

Benendisyonan ak lamet nen Jehova na magangganan kaiba ed bilay, si Loraini Sikivou. Mankatrabaho si Loraini tan Jenny nensaman ed Bethel diad Fiji, tan si Loraini et nanlingkor met bilang managpatalos. Kanian natan, wala lamet so matoor ya kaibak ed bilay, tan saniba kamin manlilingkor ed si Jehova tan inar-aro to met so lenguahe ya singa siak!

No pawilen koy linmalabas iran taon, napapaseseg ak ta anengneng ko no panon ya maaron inter nen Aman Jehova so pankaukolan na amin a totoo antokaman so lenguahe ra, anggano dagdaiset iran mansasalita ed satan. (Sal. 49:1-3) Anengneng koy liket ed lupa na saray totoo no first time day makaawat na literatura ed mismon lenguahe da odino mangansion iray panangidayew ed si Jehova diad lenguahe ya makasabid puso ra. (Gawa 2:8, 11) Agkon balot nalingwanan imay imbaga na maedad lan agi ed Tuvalu ya si Saulo Teasi. Nen first time toy mangansion na Kingdom song ed lenguahe to, imbaga to: “Pibagam pad Mananguley ya Ulop ya mas balibalin dengelen irayan kansion diad Tuvaluan nen say diad English.”

Nen Setyembre 2005, agko iilaloan ya napribilehyoan ak ya manlingkor bilang membro na Mananguley ya Ulop na Saray Tasi nen Jehova. Anggano aliwa ak lan managpatalos, misalsalamat ak ed si Jehova ta aabuloyan ton makatulong ak nin siansia ed kimey a panagpatalos diad interon mundo. Malikeliket ak ta amtak ya iiter nen Jehova so espiritual ya pankaukolan na amin a totoo—anggan saramay manaayam ed ararawin isla ed Pacific Ocean! On, singa samay imbaga na salmista, “Si Jehova et nagmaliw ya Ari! Manggayaga komon so dalin. Manliket komon so dakel ya isla.”—Sal. 97:1, NW.