Aligen so Pananisia Ra

Akaaral ed Saray Lingo To

NO NAYARIAN labat komon nen Jonas a patundaen so narerengel to. Aliwa labat itan a say mabanesbes a dagem a ngalngali la mamultot ed lubilubir na layag, ni say angkakabaleg a daluyon ya ombabasig ed dikingan na barko, a manateet la. Andi, noagta labay nen Jonas a pepetay layag to lapud paneyag na saraman a marinero, salanti, say kapitan tan saray tripulante to, a gagawaen da lay amin pian ag-onlereg so barko. Amta nen Jonas a manatalaran lay patey ed sarayan lalaki​—lapud sikato!

Akin a niiyan si Jonas ed ontan a situasyon? Lapud walay ginawa ton seryoson lingo nipaakar ed relasyon to’d Dios to a Jehova. Anto’tay ginawa to? Naperdona ni kasi? Dakel so naaral tayo ed saray ebat. Alimbawa, diad sayan salaysay nipaakar ed si Jonas et nanengneng tayo no panon ya anggan saramay mabiskeg so pananisia ra et makakagawa na saray lingo, tan no panon dan nipetek iratan.

Propetan Taga Galilea

No narengel na totoo so ngaran a Jonas, say mabetbet a nanonotan da et say negatibon ugali to, a singa samay agto intulok odino inkaawet na ulo to. Balet, aliwa met ya angangga labat ditan so nipaakar ed si Jonas. Tandaan tayon si Jonas et apilin magmaliw a propeta nen Jehova a Dios. Seguradon ag-imatalek nen Jehova ed sikato so ontan kabelat a responsabilidad no agmatoor odino agmatunong.

Diad 2 Arari 14:25, walay daiset a naamtaan tayo nipaakar ed si Jonas. Inkuan na satan a sikatoy taga Gat-efer, ya apatiran kilometro labat kaarawi ed Nazaret, say baley a balegan nen Jesu-Kristo manga walon lasus a taon ni ed saginonor. * Nanlingkor a propeta si Jonas legay uley nen Arin Jeroboam II ed samploran-tribu a panarian na Israel. Abayag la’d saman ya inatey si Elias, tan say sinmalat ed sikato a si Eliseo et inatey met la legay uley na ama nen Jeroboam. Anggaman inusar la nen Jehova irayan lalaki pian patundaen so panagdayew ed Baal, sigagalan intubat lamet na saray Israelita so inkabenger da, lapud naimpluensyaan lara na ari ran “ginawa to so mauges ed pakanengneng nen Jehova.” (2 Arari 14:24) Kanian maseguron aliwan mainomay ed si Jonas so kimey to. Ingen ta matoor ton ginawa itan.

Balet, aminsan ya agew, walay baleg a desisyon a nepeg a gawaen nen Jonas. Walay ipapagawa nen Jehova ya impasen ton masyadon mairap. Anto itan?

“Onalagey Ka, Onla Ka ed Ninive”

Oniay inkuan nen Jehova: “Onalagey ka, onla ka ed Ninive, ed syudad a baleg, tan iyakis mo so sumpa ed sikato; ta say karelmengan to sinmabi ed arap ko.” (Jonas 1:2) Mainomay a talosan no akin ya agaylay irap ed kinen Jonas itan a kimey. Say kaarawi na Ninive et 800 a kilometro diad mamabukig. Nayarin manga sakey bulan ya akaren. Balet, ompatnag a sayan biahe, anta mair-irap la, et sikato ni amoy sankainomayan a parte na asainmin to. Ta say pangipasabian toy mensahe ed Ninive et saray Asiryano, totoon kabkabat ed inka-bayolenti tan inkaruksa ra. No diad totoo na Dios ni lanlamang et ngalngali anggapo lay onkiwas, sarayan pagano ni kasi? Ompan agla makapaway a mabilay iyan manbukbukor kalamor a lingkor nen Jehova ed sayan baleg a syudad a deniskriben “syudad a marala”?​—Nahum 3:1, 7.

Agtayo amta no ontan kasi iray ninonot nen Jonas. Basta say amta tayo, imbatikan toy asainmin to. Anta ibabaki nen Jehova ed bukig, say inarap  to balet diad sagur, a singa labay ton sabien so sampot na sagur. Sikatoy linma ed daongan a syudad na Joppe, tan linmugan ed barkon mamaarap ed Tarsis. Inkuan na arum ya iskolar a say Tarsis et walad España. No ontan bilang, say pamapaarapan to sirin et manga 3,500 a kilometro kaarawi ed Ninive. Say panlayag paarap ed satan a kasunian a sampot na Baleg a Dayat (say ngaran nensaman na Dayat Mediteraneo) et nayarin sabien toy sakey taon! Ontan kapursigido si Jonas ya ibatikan so asainmin ya inter nen Jehova ed sikato!

Anto ey, kasin payakot si Jonas? Andi, agtayo komon huhusgaan a tampol. Singa nanengneng tayo naani, sarag nen Jonas so mangipatnag na nikadkaduman inkakpel. Balet ta singa sikatayon amin, si Jonas et imperpekto, a lalabanan to met so dakel iran angkabaleg a kakapuyan. (Salmo 51:5) Singa bilang, siopa’d sikatayo so asali to lay akebbiew a maong?

Nayarin diad sagpaminsan et walay pagawa ed sikatayo na Dios ya ipasen tayon agaylay irap, imposible ni ingen. Anggan say kimey a pagagawa na Dios ed saray Kristiano, salanti, say pangipulong ed maong a balita nipaakar ed Panarian to, et nayarin singano agtayo sarag. (Mateo 24:14) Magmainomay tayon nalingwanan imay inkuan a mismo nen Jesus ya “amin a bengabengatla nayarian ira na Dios.” (Marcos 10:27) No nalingwanan tayo itan no maminsan, anganko et natalosan tayoy kipapasen nen Jonas. Anto balet so nansumpalan na ginawa to?

Dinisiplina nen Jehova so Benger a Propeta To

Singa sankanengneng tayo lay Jonas ya ililira to lay inkasikato ed barko, a nayarin sakey a pankargamento a barko na saray taga Fenicia. Bambantayan toy kapitan tan saray tripulante a mangimamaneobra ed barko paarawi ed daongan. Legan dan manarawi ed baybay ya anggad agto la itan nanengneng, nayarin inisip nen Jonas ya atakasan to la so pakatatakotan ton maong. Balet ta biglan nauman so tiempo.

Sinmabi maksil a dagem a sinib-sibuak toy dayat, tan amawalay angkakabaleg a daluyon a nayarin mas baleg ni nen saray barko natan. Diad sankasikmat labat, sayan barkon gawa’d kiew et nagmaliw labat lan singa melmelag a gakgalaw a pampapasaan na saray higanten daluyon. Amta la kasi nen Jonas ed satan a ‘si Jehova so amaragem na mabiskeg ed tapew na dayat,’ unong ya insulat to ed saginonor? Agtayo amta. Balet, anengneng ton ginapoan na saraman a marinero so ontawag ed saray dirios da, tan amta nen Jonas ya anggapoy pakatulong na saratan. Inkuan na salaysay to: “Ngalngali la nabuyak imay bapor.” (Jonas 1:4, Maung a Balita; Levitico 19:4) Balet, kasin walay kasil na liknaan ton manpikasi ed Dios ya imbatikan to?

 Lapud inisip ton anggapoy nagawaan to, linmeksab si Jonas ed kubyerta na barko tan dinmukol insan akaugip a maong. * Sanen anengneng na kapitan, binangon to, tan binagaan ton manpikasi met ed dios to, a singa sikara. Kombinsido irayan marinero ya aliwa iyan ordinaryon bagyo, kanian ginapoan day manpapalaranan pian napugta no siopay kaiba ran nayarin pansesengegan na sayan kalamidad. Seguradon mankebet lay Jonas legan a sansakey iran nababawasan. Agnambayag, pinmarungtal so ebat. Si Jonas so babagyoen nen Jehova, tan imamanipula To so pampapalaranan pian napugtay Jonas!​—Jonas 1:5-7.

Imbaga nen Jonas so amin a detalye ed saramay marinero. Inkuan ton sikatoy sakey a lingkor na makapanyarin-amin a Dios, si Jehova. Imbatikan tan apasanok to iyan Dios to, kanian amin da natan et napepeligron maong. Ataktakot a maong irayan lalaki. Sankanengneng itan nen Jonas ed mata ra. Tinepetan day Jonas no antoy gawaen da pian ag-onlereg so barko tan ag-ira ompatey. Et antoy kuan to? Nayarin pinasya lay pankebbiew nen Jonas legan ton sankanengneng ed nonot to so inkasikaton nalelener ed saman ya ambete-betel tan manpapasnok a dayat. Balet, nitepel to kasin paulyan labat lan ompatey irayan totoo anta amta ton niliktar to ra? Kanian inkuan to: “Alaen yo ak tan ibantak yo ak ed dayat, dia ed ontan say dayat ondeen naani ed sikayo, ta amtak a nisengeg ed siak sinmabi ed sikayo so saya a baleg a bagyo.”​—Jonas 1:12.

Wala kasi payakot a mangibagay ontan? Seguradon apaliket so puso nen Jehova ed pakpel tan panagsakripisyon impatnag nen Jonas ed sayan kritikal a momento. Dia tayo nanengneng so baleg a pananisia nen Jonas. Naalig tayo met itan natan no iyuna tayoy pankaabigan na arum. (Juan 13:34, 35) No walay nanengneng tayon mankaukolan, dia man ed pisikal, emosyonal, odino espiritual, mansakripisyo tayo kasi pian tulongan ira? Napaliket tayon maong si Jehova no ontay gawaen tayo!

Anganko et akasian na saraman a marinero si Jonas, ta diad primero et agda labay a gawaen so imbaga to. Imbes, ginawa ray amin pian naliktaran da iman a bagyo, balet ag-ira tinmalona. Lalo labat a linmoor itan. Diad kaunoran, amoria ran anggapo lay arum a remedyo. Tinmawag ira ed Dios nen Jonas a si Jehova, ya akikerew iray panangasi, insan da imbuntok si Jonas ed dayat.​—Jonas 1:13-15.

Akasian si Jonas tan Niliktar

Dinmapo lay Jonas ed mamapasnok a dayat. Nayarin nanggunaetan to met ni manpaletaw, tan anengneng toy maples ya iyaarawi na barkon sasanib-sanibay bura tan sipwak na danum. Balet ta sikatoy sinakuloban tan impalgep na saray daluyon. Kanian sikatoy linmereg tan amoria ton anggapo lan talagay ilalo to.

Diad saginonor, indeskribe nen Jonas so alikna to ed sayan momento. Nambabangil so linma’d nonot to. Maer-ermen ya inisip ton agto lan balot nanengneng so karakpan na templo nen Jehova ed Jerusalem. Sankalikas ton araldalem lay kawalaan to, diad asingger ed sengeg na saray palandey, tan akasagorsagor lay dikay dayat. Ompatnag a saya lay magmaliw a lubok to.​—Jonas 2:2-6.

Balet magano pa, ta walay nitan lan singa abalbaleg ya anino, sakey a mabilay a bengatla! Manasingger lan manasingger tan kabebekta et wala la’d abay toy abalbaleg a sangi a biglan angakmon ed sikato!

Saya la angankoy anggaan nen Jonas. Balet, walay nikadkaduman agawa. Alikas nen Jonas a sikatoy mabilay ni! Sikatoy ag-atemek, ag-atunaw, tan oneengas ni. On, sikatoy ag-inatey, anggano wala la’d eges na saman a sira a pinagkalubok to la komon. Kalkalnan akalikna na pandindinayew si Jonas. Seguradon say ‘angitarya ed baleg a sira ya angakmon ed si Jonas’ * et si Jehova a Dios to.​—Jonas 1:17.

 Linmabas iray minuto tan oras. Diad satan a kabilungetan na kaaralman, awalaan si Jonas na pankanawnawan mannonot tan manpikasi ed Jehova a Dios. Sayan pikakasi to, a kompleton nirekord ed komaduan kapitulo na Jonas, et dakel so ipaparungtal to. Ipapanengneng na satan a malaknab so pikakabat nen Jonas ed Kasulatan, lapud aminpigan tinukoy na satan so Salmo. Napatnagan met ed satan so inka-maapresya to, a makapaligsay puson kualidad. Oniay konklusyon to: “Balet manbagat ak naani ed sika a tekepay boses na pisasalamat. Bayaran ko naani so insipan ko. Say panangilaban manlapu ed kinen Jehova.”​—Jonas 2:9.

Naaralan nen Jonas a sarag nen Jehova so mangisalba ed anggan siopa, anggan iner, anggan kapigan. Anggan diad “eges na [satan a] sira,” aromog tan insalba to iyan nagogonigon a lingkor to. (Jonas 1:17) Si Jehova labat so makayarin mamasiansia’d too a mabilay diad eges na baleg a sira diad taloran agew tan labi. Maabig no tandaan tayo natan a si Jehova so “Dios a dia ed lima to so kawalaan na panlinawam.” (Daniel 5:23) Utang tayo ed sikato so kada panlinawa tayo, say mismon kiwawala tayo. Aapresyaen tayo kasi itan? Agta makanepegan labat sirin ed sikato so katutulok tayo?

Komusta si Jonas ey? Akaaral kasin mangipanengneng na pisasalamat ed si Jehova panamegley na katutulok? On. Kayari taloran agew tan taloran labi, sikatoy ‘inyuta na sira ed tapew na dalin ya amaga.’ (Jonas 2:10) Isipen pa, agla anggan kaukolan nen Jonas so onlangoy pian makasakbit, anggaman ed amin a ginawa to! Siempre, sikato met lay makauley a mananap ed laen to. Balet, agnambayag, asubok so pisasalamat to. Inkuan na Jonas 3:1, 2: “Et say salita nen Jehova sinmabi ed Jonas ed komadua a danay, ya inkuan to: Onalagey ka, onla ka ed Ninive, saman so baleg a syudad, et ipulong mo naani ed sikato so pulong ya ibilin ko ed sika.” Anto kasi gawaen nen Jonas?

Agla nampaleen si Jonas. Oniay nabasa tayo: “Dia ed ontan inmalagey si Jonas, tan linma ed Ninive unong na imbilin nen Jehova.” (Jonas 3:3) On, sikatoy tinmulok. Malinew sirin a sikatoy akaaral ed saray lingo to. Diad saya et nepeg tayo met ya aligen so pananisia nen Jonas. Mankakasalanan itayon amin tan nalilingo. (Roma 3:23) Balet, onsusuko itayo kasi, odino makakaaral itayo ed saray lingo tayo tan manguman pian magmaliw a matulok ed Dios?

Tinumangan kasi nen Jehova so intulok nen Jonas? On, ta ompatnag ya akabatan ton akaliktar iramay marinero. Tinmundan tampol imay bagyo sanen nampabantak si Jonas, tan saraman a marinero ‘so tinmakot ed si Jehova a mapalalo’ tan nambagat ed Sikato imbes a diad saray palson dirios da.​—Jonas 1:15, 16.

Diad saginonor sinmabi babaleg nin tumang. Inusar nen Jesus iman ya impanayam nen Jonas ed eges na sira pian ipropesiya so panayam to ed lubok, odino Sheol. (Mateo 12:38-40) Seguradon naliketan a maong si Jonas no naamtaan to itan sano sikatoy bilayen lamet diad dalin! (Juan 5:28, 29) Labay ka met a bendisyonan nen Jehova. Singa si Jonas, makaaral ka met kasi ed saray lingom, tan magmaliw kan matulok tan masakripisyo?

[Saray paimano ed leksab]

 [Kahon/Litrato ed pahina 29]

Krikritikoen so Jonas

▪ Peteg kasin agawa iramay nirekord ed libro na Biblia a Jonas? Nensaman ni et krikritikoen la iyan libro. Natan, diad panaon tayo a wala laran talagay say propesyon da et mankritiko ed Biblia, sayan libro et mabetbet lan ipapasen a tongtong basilyo, alamat, odino is-istorya labat. Inreport na sakey ya autor nen koma 19 a siglo no panon ya impaliwawa na sakey a pari imay salaysay nipaakar ed si Jonas tan say baleg a sira bilang sakey a makapalek ya allegory: Si Jonas et nanayam ed hotel a tatawagen a Simbolo na Balyina. Sanen anggapo lay nibayar to, sikatoy pinaalis na samay makanggawa na hotel. Ontan so paraan no panon ya “inakmon” tan diad kaunoran et “inyuta” na samay balyina si Jonas! Talagan labay na sarayan kritikoy Biblia ya akmonen si Jonas a singa samay sira!

Akin et dakdakel so maniisip a sayan libro et aliwan tua? On ta dakel so milagron lugan na satan. Ompapaway a dakel so kritiko a basta kasabi’d milagro, say konklusyon dan tampol et: Imposible iratan. Balet, makatunongan kasi itan? Tepetan mo pay inkasika, ‘Panisiaan ko kasi imay sankaunaan iran balikas diad Biblia, a kuan ton: “Sanen gapo say Dios pinalsa to so tawen tan dalin”?’ (Genesis 1:1) Diad interon mundo et minilyon so marunong a totoon sikakabat a mangaawat ed sayan simplin katuaan. Diad tua, say impamalsan atukoy dia et aminpigapiga nin mas komplikado nen say amin a milagron nisalaysay ed manumtumbok iran parte na Biblia.

Isipen pa: Anton detalye ed libro nen Jonas so imposible ed Personan amalsa ed maaw-awang a katawenan tan ed amin a makapakelaw tan komplikadon mabilay a palsa diad dalin? Samay pamawala na bagyo? Pangibaki na baleg a sira pian mangakmon na too? Odino panagdag ed satan a sira a mangiyuta ed satan a too? Diad sakey a Personan anggapoy anganggaan na pakayari to, magmainomay labat iratan.​—Isaias 40:26.

No maminsan pa et walaray nagagawan makapakelaw, anggan ag-onsalet so Dios. Alimbawa, nikuan a nen 1758 et walay marinero a naplag ed Dayat na Mediteraneo tan inakmon na pating. Balet sanen nakna na balay kanyon iyan pating, inyuta to imay too, a mabilay ni tan singa anggapoy agawa’d sikato. No tua iya, seguro et ibaga tayon makapadinayew iyan istorya, makapakelaw ni ingen, balet agtayo ibagan milagro itan. Agkasi sarag na Dios ya usaren so pakayari to pian manggawa na mas ni nen say satan?

Ibabaga met na saray manduaruwa ed Jonas ya imposiblin mabilay ni sakey a too anta taloy agew la’d eges na sira. Antoy ingasen to ey? No isipen tayo, say too et adiskartian ton iseksek ed tangki so dagem pian walay ingasen to, anggano manbayag ed dalem na danum. Say Dios ey, agto kasi nayarin usaren so mas abalbaleg nin tuloy a pakayari tan dunong to pian napansiansia ton mabilay tan oniingas si Jonas diad loob na taloy agew? Singa kuan la na samay anghel ya akitongtong ed si Maria, ya ina nen Jesus, “anggapoy agnagawaan na Dios.”​—Lucas 1:37, Maung a Balita.

Anto ni ebidensya a say salaysay ed libro nen Jonas et susto? Realistiko tan detalyado so impaneskribe nen Jonas ed barko tan ed saray marino. Diad Jonas 1:5, nikuan ya imbabantak da’d dayat so nambabangil a bengatla pian onlemew so barko. Papaneknekan na saray historyador nensaman tan anggan saray ganggan na rabbi ya ontan so kaslakan a gagawaen no magalaw so dayat. Anggan say deskripsion nen Jonas ed Ninive diad kaunoran et mipakna ed historya tan arkeolohiya. Balet, say sankabiskegan a paneknek et say impangusar nen Jesu-Kristo ed taloy agew ya impanayam nen Jonas ed eges na baleg a sira pian ipropesiya so panayam ton mismo ed lubok. (Mateo 12:38-40) Pepekderan na sayan imbaga nen Jesus a say salaysay nen Jonas et tua.

“Anggapoy agnagawaan na Dios.”​—LUCAS 1:37

[Litrato ed pahina 26]

Ingganggan nen Jonas iramay marinero a sikatoy ibantak da ed dayat