“Inkapekder a Makanepegan na Respeto”

LEGAN na maruksan uley nen Adolf Hitler ya lider na Germany, sikatoy akaawat na pigan libo iran sulat. Nen 1945, sanen nala na Russia so teritoryon akapaliber ed Berlin, dakel ed sarayan sulat so inawit ed Moscow museum tan inyatol diman. Saratan ya nilibon sulat so inaral na historyador a si Henrik Eberle pian naamtaan no sioparay nansulat ed si Hitler tan no akin. Im-publish nen Eberle so konklusyon to ed libron Briefe an Hitler (Letters to Hitler).

“Saray maestra tan estudyante, madre tan papari, anggapoy trabaho tan mayayaman a negosyante, opisyales tan ordinaryo iran sundalo​—amin da et nansulat ed si Hitler,” so inkuan nen Dr. Eberle. “Sikatoy indayew na arum bilang niyanak lamet a Mesias; saray arum et anengneng dad sikato so mismon kabaliksan na inkauges.” Kasin akaawat si Hitler na protesta iran sulat a nanlapud opisyales na simbaan nipaakar ed inkaruksa na National Socialists, odino saray Nazi? Walaray naawat to, balet aliwan onman karakel no ikomparad arum ya nansulat.

Balet, dimad angiyatolan da na saray sulat diad Moscow, akalmo si Eberle na file ya mankargay dakel a sulat parad si Hitler ya impawit na saray Tasi nen Jehova a nanlapud nanduruman pasen na Germany, bilang protestad ginawa na saray Nazi. Diad tua, saray Tasi ed 50 iran bansa so angipawit na manga 20,000 a sulat tan telegrama na protesta. Nilibo iran Tasi so inaresto, tan nilasus so pinatey odino inatey lapud maruksan impantrato na saray Nazi. Inkuan nen Dr. Eberle: “Diad tua, sayan bilang [na saray Tasin biktima] et daiset labat no ikomparad minilyon a biktima na uley na Nazi. Balet paneknek iya na nankakasakey ya inkapekder a makanepegan na respeto.”