Onlad karga

Onlad saray karga

“Anggan Iner a Laen Mo, Onla Ak”

“Anggan Iner a Laen Mo, Onla Ak”

Aligen so Pananisia Ra

“Anggan Iner a Laen Mo, Onla Ak”

MANAAKAR si Rut a kaiba nen Noemi ed dalan diad atagey a patar na Moab. Duatduara la ra natan, angkekelag iran nengnengen ed saman ya maawaawang a dalin. Imadyin mo pay Rut ya naimano ton onngangarem la, insan to nengnengey katulangan to, nayarin iisipen ton oras la pian mananap na naugipan dad labi. Inar-aro toy Noemi tan gawaen ton amin pian naasi-kaso to.

Maer-ermen so duaran bibii. Pigay taon lan abalo si Noemi, balet maneermen lamet lapud agano nin impatey na duaran anak to​—di Kelion tan Mahalon. Maneermen met si Rut. Asawa toy Mahalon. Parehoy laen da nen Noemi, diad baley na Betlehem ed Israel. Balet ta walay pandumaan na sayan biahe da. Si Noemi et onsempet ed baley to. Si Rut balet et onlad lugar ya agto nin balot nakar, tinaynan to ray kakanayon to, say bansa to, tan amin ya tradisyon diman a pati saray dirios da.​—Rut 1:3-6.

Anto kasi mamakiwas ed sakey a bii pian manggawa na ontan kabaleg a pananguman? Panon a nasarag nen Rut ya arapen so balon bilay to tan asikasoen si Noemi? Diad pangamtad saray ebat, dakel so nanengneng tayon nepeg ya aligen ed pananisia nen Rut ya Moabita. Unona, nengnengen tayo no anto ray agawa no akin et walad satan a dalan paonlad Betlehem irayan bibii.

Pamilyan Abuyak Lapud Trahedya

Binmaleg si Rut ed Moab, sakey a melag a bansa diad bandad bukig na Dead Sea. Maslak ed satan a lugar et nipaatagey ya patar ya pinansisian na araralem ya kelas, tan dagdaiset so kiew diman. Say “dalin na Moab” et naynay ya mabunan pantaneman, anggan sanen walay eras ed Israel. Diad tua, satan so rason no akin et akabat nen Rut si Mahalon tan say pamilya to.​—Rut 1:1.

Lapud eras ed Israel, nandesisyon so asawa nen Noemi, si Elimelec, ya onalis ed bansa ra kaibay asawa to tan duaran anak ton lalaki tan manayam ed Moab bilang dayo. Seguradon lapud satan ya inyalis da et wala ray subok ed pananisia na kada sakey a membro na pamilya, ta saray Israelita et kaukolan ya regular ya mandayew ed sagradon pasen ya pinili nen Jehova. (Deuteronomio 16:16, 17) Apansiansian mabiskeg nen Noemi so pananisia to. Balet ta siansian nanermen a maong nen inatey so asawa to.​—Rut 1:2, 3.

Seguradon sikatoy nanermen met nen angasawa na Moabitan bibii iray anak to. (Rut 1:4) Amta nen Noemi ya say inmunan ateng na bansa to, si Abraham, et talagan nansagpot pian makalmoy asawaen na anak ton si Isaac manlapud saray mismon kakanayon to ya mandadayew ed si Jehova. (Genesis 24:3, 4) Tan sinmabi panaon, pinasakbayan na Mosaikon Ganggan iray Israelita ya agda piasawaen iray anak da ed saray sangkaili, ta ompan saray totoo na Dios et natangguyor a mandayew ed saray dios da.​—Deuteronomio 7:3, 4. *

Balet ta angasawa si Mahalon tan Kelion na Moabitan bibii. Seguro et mapaga o adismaya si Noemi, balet mapatnag ya impanengneng toy tuan kaabigan tan panangaro ed saray manugang to, di Rut tan Orpa. Nayarin maniilalon onsabi panaon et mandayew met irad si Jehova a singa sikato. Antokaman so kipapasen, amta tayon parehon inaro nen Rut tan Orpa si Noemi. Akatulong itan a maabig ya relasyon da nen sinmabid sikaray trahedya. Abalo irayan bibii ya anggapoy anak da.​—Rut 1:5.

Kasin akatulong ed si Rut so binalegan ton relihyon nen sinmabi trahedya? Mapatnag ya andi. Saray Moabita et mandadayew ed dakel ya dirios, a say manunaan ed saratan et si Chemos. (Numeros 21:29) Say relihyon na saray Moabita et manggagawa met na maruksa tan makapataktakot iran tradisyon ed saman a panaon, kaiba lay panagbagat na ananak. Seguradon nandinayewan nen Rut so amin ya naaralan tod si Mahalon o diad si Noemi nipaakar ed maaro tan mapangasin Dios na Israel, si Jehova. Tan anengneng toy baleg a pandumaan. Manguuley si Jehova ed aro, aliwan makapataktakot! (Deuteronomio 6:5) Kayari impatey na asawa to, nayarin mas inmapit si Rut ed si Noemi tan labalabay toy ondengel ed mas maedad a bii ya mangiistorya nipaakar ed makapanyarin amin a Dios, si Jehova, saray makapakelaw a kimey to, tan say maaro tan mapangasin panagtrato tod saray totoo to.

Si Noemi balet et pitalaran to lay balitan manlapud bansa to. Sakey agew et arengelan to, nayarin diad sakey ya ombiabiahen negosyante, ya anggapo lay eras ed Israel. Tutulongan la nen Jehova so totoo to. Say kipapasen ed Betlehem et pinmawil lad samay dedeskribien na ngaran to, “Abung na Tinapay.” Kanian nandesidi si Noemi ya ompawil lad bansa to.​—Rut 1:6.

Anto la kasi gawaen di Rut tan Orpa? (Rut 1:7) Apaapit la rad si Noemi lapud saray dinalan dan irap. Lalo la segurod si Rut, nayarin lapud kaabigan tan malet ya pananisia nen Noemi ed si Jehova kanian apaapit ed sikato. Sarayan taloran balo et nanulop ya onlad Juda.

Say salaysay nipaakar ed si Rut so mangipanonot ed sikatayo ya say trahedya tan pakaandi na inad-aro et nagagawad saray maong, matuan totoo, singa met ed saray mauges. (Eclesiastes 9:2, 11) Ipapanengneng met na saya ed sikatayo ya no asakisakitan tayo lapud naandi inad-aro tayo, makabat so pananap na ligliwa ed arum​—lalo lad saramay manmamatalek ed si Jehova, say Dios ya nandayewan nen Noemi.​—Uliran 17:17.

Say Matoor a Panangaro Nen Rut

Legan ya manarawi ra, wala ni biglan nampagaan nen Noemi. Anonotan to ray duaran bibiin kaiba to tan say panangaron impanengneng dad sikato tan ed saray anak to. Agto labay ya isipen ya sikatoy makaarum nid problema da. No taynan day bansan binalegan da tan mila rad sikato, antoy naitulong tod sikara diad Betlehem ey?

Nansalitan siansia si Noemi: “Onla kayo, ompawil so balang sakey ed sikayo diad abung nen ina to; si Jehova agamilen to so panangasi ed sikayo, singa inagamil yo ed saray inatey, tan diad siak.” Imbalikas to met so ilalo ton ikdan ira lamet nen Jehova na asawa tan balon bilay. Insan “inangoban to ra,” so kuan na salaysay, “tan intagey da so boses da, tan nannangis ira.” Agla pankelawan no akin ya maap-apit si Rut tan Orpa ed sayan maomaong tan aliwan makasarilin bii. Ipipilit dan dua ya: “Andi noag ingen mipawil kami ed sika ya angga ed baley mo.”​—Rut 1:8-10.

Balet agbasta-basta nakombinsi si Noemi. Mikakatunongan ya anggapo kunoy nagawaan to parad sikara dimad Israel, ta anggapo lay asawa to ya mangitaryay pankaukolan to, anggapo met lay anak to ya mangasawad sikara, tan aglan balot nawalaan na saratan. Impaamta to ya say talagan pakakadismayaan to et lapud agto ra sarag ya legpeten.​—Rut 1:11-13.

Parad si Orpa, duga met iray imbaga nen Noemi. Walay pamilya to ed Moab, say ina to, tan abung ya manaalagar ed sikato. Singa mas praktikal ya tua so mansiansia lad Moab. Kanian, maer-ermen ya inangoban toy Noemi tan pinmawil la.​—Rut 1:14.

Si Rut baley ey? Onaplika met ed sikato iray imbaga nen Noemi. Balet ta oniay nabasa tayo: “Si Rut akiayam [ag-onalis, Maung a Balita] ed sikato.” Nayarin intuloy la nen Noemi so panaakar to balet naimano ton ontutumbok ni Rut ed sikato. Kanian binagaan to: “Nia, si irat mo pinmawil ed baley to, tan diad dios to: ompawil ka ya ontumbok ed si irat mo.” (Rut 1:15) Napatnagan ed saray salita nen Noemi so sakey ya importantin detalye. Aglabat pinmawil si Orpa ed saray kakanayon to noagta pati “diad dios to.” Kontento lan mandayew ed si Chemos tan arum ni ran palson dirios. Ontan met kasi liknaan nen Rut?

Legan ton mitotongtong ed si Noemi ed satan ya marendeen ya dalan, seguradoy Rut ed nalilikna tod puso to. Napnapno itan na panangaro ed si Noemi​—tan ed Dios ya panlilingkoran nen Noemi. Kanian imbaga to: “Agmo kerewen ed siak a paulyan ta ka, tan ompawil ak a manlapu ed itutumbok ed sika; ta anggan iner a laen mo, onla ak; tan iner a tundaan mo, ontunda ak; say baley mo sikato so baley ko tan say Dios mo, Dios ko; No iner so pateyan mo, ditan so pateyan ko, tan ditan so kiponponan ko; si Jehova gawaen to komon so ontan ed siak, tan laot met, no arum ya agsalambengat so patey so mamasian ed sika tan siak.”​—Rut 1:16, 17.

Makapadinayew iray salita nen Rut, ta anggano manga 3,000 taon lan inatey, mabilabilay ni iratan ya salita. Mapatpatnag ditan so sakey ya importantin kualidad, say matoor a panangaro. Say aron nalilikna nen Rut et mabisbiskeg tan talagan matoor, kanian milad si Noemi anggan iner so laen to. Patey labat so makapangisian ed sikara. Say baley nen Noemi et magmaliw met lan baley to, ta akaparaan si Rut ya taynan so amin a nipaakar ed Moab​—anggan saray dirios na saray Moabita. Aliwan singa si Orpa, interon puson nibaga nen Rut ya labay to met ya magmaliw a Dios so Dios nen Noemi, si Jehova. *

Kanian intuloy day manakar, duatduara la ra natan ed andukdukey a dalan paonlad Betlehem. Diad sakey ya impantantiya, satan a biahe et sabien toy anggad sakey simba. Balet ta seguradon sikaray aligliwa ed sakey tan sakey anggano maneermen ira.

Diad sayan mundo, dakdakel so totoon maneermen. Diad panaon tayon mismo, a tatawagen na Biblia ya “nikadkaduma tan mair-irap a panaon,” naeeksperiensya tayoy naandian tan naermenan ed nanduruman paraan. (2 Timoteo 3:1) Kanian sayan kualidad ya anengneng tayod si Rut et mas lalon kaukolan natan. Say matoor ya panangaro​—klase na aro ya mansiansia ed aaroen to tan ag-onikban ed satan—​et makatulong na baleg ed sayan onuuges a mundo. Kaukolan tayo itan diad pipiasawa, pamilya, pikakaaro, tan diad Kristianon kongregasyon. No pansagpotan tayon ipatnag itan a klase na aro, aaligen tayoy maabig ya alimbawa nen Rut.

Si Rut tan Noemi ed Betlehem

Mainomay ya ibagan matoor so panangaro tayo, balet kaukolan met so kiwas pian napaneknekan itan. Niwalad si Rut so pankanawnawan ipanengneng so matoor ya aro aliwa labat a diad si Noemi noagta ontan met ed pinili ton Dios, si Jehova.

Akasabin siansia irayan duaran bibii ed Betlehem, sakey a baryo ya manga 10 kilometro so kaarawi to diad bandad abalaten na Jerusalem. Singa datin kabkabat si Noemi tan say pamilya to ed satan a lugar, ta pantotongtongan na amin so impawil to. Onnengneng iray bibii ed sikato insan da ibagan, “Saya si Noemi?” Mapatnag ya diad impanayam tod Moab et anguman ya maong so itsura to; nanengneng ed lupa tan talindeg to so pigay taon ya impanirap tan impanermen to.​—Rut 1:19.

Impaamta nen Noemi ed saray kakanayon ton bibii tan dati dan kakaabay so maer-ermen ya agawad bilay to. Parad sikato ni ingen et say ngaran ton Noemi, a say labay ton ibaga et “Say Makapaliket ed Siak,” et nepeg a salatan na Mara, a say labay ton ibaga et “Ampait.” Kaskasian si Noemi! Singa si Job nensaman, say amta to et si Jehova a Dios so nanlapuay paniirap to.​—Rut 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26.

Diad igagapo dan manbilay ed Betlehem, maniisip si Rut no panoy sankaabigan ya panlegpet tod sarili to tan ed si Noemi. Naamtaan ton kaibad Ganggan ya inter nen Jehova ed saray totoo tod Israel so maaron panangitarya parad saray mairap. Sarag day onlad alog no panagani, tumboken da ray manaani pian dokdoken iray natitilak da, tan nayari dan alaen iray tinmubod gilig-gilig tan suyok na alog. *​—Levitico 19:9, 10; Deuteronomio 24:19-21.

Panaon lad saman na panagani na sebada, nayarin Abril ed kalendaryo tayo natan, linmay Rut ed alog pian nengnengen no siopay mangiyabuloy ed sikaton mankimey base ed uksoyan parad saray managtudtor. Nibanbanan say nakar to et diad alog na lakin manngaran na Boaz, mayaman ya akanggaway dalin tan kanayon na inatey lan asawa nen Noemi a si Elimelec. Anggaman walay kanepegan nen Rut a mantudtor unong ed Ganggan, agto itan nileglemew; impatanir to nid samay lakin mangaasikasod saray manag-ani. Inmabuloy so laki kanian ginmapon tampol ya mankimey si Rut.​—Rut 1:22–2:3, 7.

Imadyin mo pay Rut ya ontutumbok ed saray manaani. Legan dan aanien iray sebada, dodokdoken to ray napepelag odino natitilak da, bebedberen to iratan, insan to awiten ed sakey a pasen ya pampaspasan to. Mabaybayag itan ya kimey, makapakesaw, tan mas oniirap no onaatagey lay agew. Balet ta tuloytuloy ni Rut, ontutunda labat no punasen toy linget ed moling to odino no mangan na simplin pangugtoan “ed abung”​—nayarin sakey ya alolong ya impaalagey pian walay nasiruman na saray mantratrabaho.

Nayarin agpinirawat o inilaloan nen Rut ya sikatoy naimano​—balet walay akaimanod sikato. Anengneng nen Boaz si Rut tan tinepetan toy lakin mangaasikasod saray manag-ani no siopa itan ya bii. Si Boaz et sakey a lakin mabiskeg so pananisia to, imbano to ray trabahador to​—nayarin arum ed sikara et uupaan ya sanagew odino ompan say arum ingen et dayo—​ya inkuan to: “Si Jehova wala komon ed sikayo.” Insan da met imbano. Sayan mas matatken a laki ya inararo toy Jehova et angipanengneng na interes a singa sakey ya ama ed si Rut.​—Rut 2:4-7.

Tinawag nen Boaz si Rut ya “anako” tan imbaga ton ituloy to labat so onla ed alog to pian mantudtor, tan miulop a lanang ed saray aripen ton bibii pian aglokolokoen na saray lalakin trabahador to. Sineguro to met ya walay pangugtoan to. Balet manunad amin, kinomendaan tan pinabiskeg toy Rut. Panon?​—Rut 2:8, 9, 14.

Nen tinepetan nen Rut si Boaz no antoy agawaan to no akin et maabig so panagtrato tod sikato anta aliwan taga diman, say ebat nen Boaz et lapud arengelan toy amin ya ginawa tod katulangan ton si Noemi. Nayarin idadayew nen Noemi si Rut ed saray bibii ed Betlehem tan akasabi itan ed si Boaz. Amta to met ya si Rut et nagmaliw ya managdayew ed si Jehova, oniay kuan to: “Si Jehova tumangan to so gawam, tan nasnaspot a gunggona so iter komon ed sika nen Jehova, a Dios na Israel, a dia ed silong na saray payak to linma ka ya onapireng.”​—Rut 2:12.

Seguradon apabiskeg si Rut ed saratan ya salita! Tua ya sikato et nampasalimbeng ed payak nen Jehova a Dios, singa sakey a sisiw ya maligeligen ed proteksion na ateng to. Akisalamat si Rut ed si Boaz lapud panamaseguro to. Insan intuloy toy mankimey anggad labi.​—Rut 2:13, 17.

Say pananisia nen Rut ya impatnag tod gawa et maabig ya ehemplo parad sikatayon amin natan ya mantalikarkar lapud irap na bilay. Agto inisip ya walay utang na linawa na anggan siopa ed sikato, kanian aapresyaen toy amin ya iiter dad sikato. Agto ibabaing so manggaway mairap a kimey ed andukey ya oras, anggano abebbeba ni itan, pian nasuportaan so inad-aro to. Maliket ton inawat tan inyaplika so makabat a simbawa no panon ya napaliisay peligro ed trabaho tan nawalaan na maong a kaulop. Say sankaimportantian ed amin, agto nilingwanan no siopan talagay manasalimbeng ed sikato​—say maprotektan Ama to, si Jehova a Dios.

No ipanengneng tayoy matoor ya panangaro a singa ginawa nen Rut tan aligen so inkamapaabeba, inkakuli, tan inkamaapresya to, nanengneng tayon say pananisia tayo et magmaliw met a maong ya alimbawa ed arum. Balet panon ya intarya nen Jehova so pankaukolan nen Rut tan Noemi? Pantongtongan tayo itan ed sakey ya artikulo ed arapen.

[Saray paimano ed leksab]

^ par. 22 Makapainteres ta aglabat inusar nen Rut so titulon “Dios” a singa nayarin gagawaen na saray sangkaili, noagta inusar toy personal a ngaran na Dios, Jehova. Oniay inkuan na The Interpreter’s Bible: “Indanet sirin na nansulat ya sayan sangkaili et patumbok na tuan Dios.”

^ par. 29 Agaylay abig na satan a ganggan, seguradon anggapoy ontan ed bansan nanlapuan nen Rut. Diad saman a panaon, diad Middle East et aliwliway panagtrato dad saray balo ya bibii. Oniay inkuan na sakey ya reperensya: “No ompatey so asawa to, mandepende lay balo ed suporta na saray anak ton lalaki; no anggapoy anak to, nayarin ilako toy sarili to pian magmaliw ya aripen, magmaliw ya paabang a bii, odino ompatey la.”

[Kahon ed pahina 26]

Sakey a Melag ya Obra-Maestra

Say libro na Rut et adeskribe ya melag a kayamanan, sakey a melag ya obra-maestra. Diad tua, say karga na sayan libro et aliwan singa ed karakel na impormasyon ed libron tinumbokan to, say Uko-ukom, a satan met so ontulong pian naamtaan tayo no kapigan agawa iray salaysay ed Rut. (Rut 1:1) Mapatnag ya parehon insulat nen propetan Samuel irayan libro. Balet no basaen moy Biblia, nayarin mipakna kan balibali pasen na libro na Rut ed Biblia. Kayarim ya nabasad libro na Uko-ukom so nipaakar ed saray panlalaban, inlulusob na kalaban, tan saray impandepensa, makasabi kad sayan libro ya mangipanonot ya agbalot ibaliwala nen Jehova iray mareen ya ordinaryon totoo, a mansasagpot ya arapen iray inagew-agew a problema. Diad satan a simplin istorya nipaakar ed pamilya et dakel so naaralan tayon leksion nipaakar ed aro, pakaandian, pananisia, tan katooran ya makagunggonad sikatayon amin.

[Litrato ed pahina 24]

Makabat si Rut diad inyapit tod si Noemi diad panaon na ermen tan inkaandian

[Litrato ed pahina 24, 25]

“Say baley mo sikato so baley ko tan say Dios mo, Dios ko”

[Litrato ed pahina 27]

Bulos ed linawa nen Rut so panggaway mairap tan abeban kimey pian nasuportaay sarili to tan si Noemi