MANUNAN ARTIKULO | SAY PANMORIA NA DIOS ED PANAGSIGARILYO
Sakey ya Epidemya ed Interon Mundo
Dakdakel so ompapatey ed panagsigarilyo.
-
Wala lay inatey ya 100,000,000 diad apalabas ya sanlasus a taon.
-
Manga 6,000,000 so ompapatey kada taon.
-
Diad average, walay sakey ya ompapatey kada anemiran segundo.
Tan singa agla itan manguman.
No tuloytuloy iyan nagawa, say tantiya na saray autoridad et kasabi 2030, onabot lad masulok ya 8,000,000 so ompatey kada taon lapud panagsigarilyo. Ibabaga ran kasabi sampot na koma 21 a siglo, manga 1,000,000,000 la so inatey lapud panagsigarilyo.
Aliwa labat ya saramay inatey ed panagsigarilyo so biktima. Apektado met iray atilak a membro na pamilya da ya naeermenan tan naproproblema ed kuarta lapud impatey da, tan pati saray 600,000 ya ompapatey kada taon lapud nasusungap dan asewek na sigarilyo. Apektado so amin lapud mabli panagpatambal.
Aliwan singa arum ya epidemyan naiirapan iray doktor ya makalmoy tambal, sayan salot et walaay tambal; tan amta tayo no anto itan. Oniay inkuan nen Dr. Margaret Chan, say director-general na World Health Organization: “Say epidemya na panagsigarilyo et ginaway too, tan nayarin napatunda itan no talagan mantutulongan iray gobierno tan totoo.”
Natan labat agawa ya diad interon mundo et mantutulongan iray totoo pian nalabanan iyan epidemya. Nen Agosto 2012, manga 175 ya bansa so pinmayag ed panggaway paraan pian nakontrol so panagsigarilyo. * Balet, wala ray mamapaloor ed satan. Kada taon, binilyon a dolyar so gagastosen na industriyay sigarilyo diad pangiya-advertise da pian makasagyat iray balon kustomer, lalo la ray bibii tan kalangweran diad mairap iran bansa. Lapud makapaadik so sigarilyo, seguradon dakel ni ompatey ed saramay sakey bilyon ya naadik la. No ag-ontunda iray mansisigarilyo natan, mas dakel ni ompatey diad onsublay ya apatiran dekada.
Lapud panag-advertise tan say mismon makapaadik ya epekto na sigarilyo, dakel so agla makalukpos ed satan a bisyo anggan labay da la itan ya itunda. Ontan so naeksperiensya nen Naoko. Sikatoy ginmapon nansigarilyo nen tinedyer ni. Aaligen to ray nababantayan tod TV, pelikula tan saray advertisement ta parad sikato et sosyal itan. Anggaman inatey so nanay tan tatay to lapud lung cancer, intuloy to nin siansiay mansigarilyo anggan nen wala lay duaran anak to. “Mapaga ak ompan mansakit ak met na lung cancer tan sankanonot ko met so epekto ed ananak ko,” so inamin to, “balet agko nin siansia nitunda. Say amtak et agak lan balot makalukpos ed panagsigarilyo.”
Balet, nitunda lanlamang itan nen Naoko. Say akatulong ed sikaton itunda so bisyo to so tinmulong met ed minilyon a totoo. Anto itan? Ipangasin ituloy mon basaen.
^ par. 11 Kaibad sarayan paraan so pangibangat ed totoo ed saray peligrod panagsigarilyo, pangibawal ed industriya na sigarilyo, pangitagey na tax, tan panggaway programa no panon ya nitunda itan.
