Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Tempo y e Scritura Santo

Tempo y e Scritura Santo

Tempo y e Scritura Santo

Un descripcion di Bijbel su manera di reparti tempo y di kalendernan cu en general ta wordo uza.

Yehova Su Provision Sabi y Amoroso di Temporada. Ora Yehova tawata prepara e mundo pa ser habita, el a haci e provision sabi y amoroso di e temporadanan di aña. (Genesis 1:14) Esakinan ta tuma luga door cu e tera no ta posiciona stret riba un liña segun cu e ta drei rond di solo, sino mas bien ta gelen of inclina na un angulo di 23,5 grado. Door di esaki e temporadanan ta cambia, pasobra prome e hemisferio suit, anto seis luna despues e hemisferio nort, ta inclina den direccion di solo. E cambio di temporada aki ta percura pa variacion y contraste y ta determina e tempo pa planta y pa cosecha. E Palabra di Dios ta sigura nos cu e areglo aki di cambio y contraste di temporada den aña, lo sigui pa semper. “Mientras cu tera ta permanece, tempo di sembra y tempo di cosecha, y frialdad y calor, y zomer y winter, y dia y anochi lo no caba.”—Genesis 8:22.

Un aña den e Tera Priminti generalmente por ser parti den e temporada di awasero y e temporada di secura. For di banda di meimei di april te meimei di october, masha tiki awasero ta cai. Por parti e temporada di awasero den awasero tempran, of di “herfst” (october-november); awasero pisa di winter y weer mas friu (december-februari); y awasero laat, of di “primavera” (maart-april). (Deuteronomio 11:14; Yoël 2:23) E repartishon aki no ta precis, pasobra e temporadanan sa extende y drenta den otro debi cu e clima ta varia den diferente parti di e pais. E awasero tempran ta haci e tera seco moli, di manera cu october-november ta tempo pa “ploeg” y pa “sembra.” (Exodo 34:21; Levitico 26:5) Sneu sa cai durante e periodo di awasero pisa di winter for di december te februari. Y den januari cu februari, temperatura por baha bou di vriespunt den areanan cu ta keda mas na halto. Bijbel ta bisa cu Benaia, un di David su hombernan poderoso, a mata un leon “riba un dia cu sneu tawata cai.”—2 Samuel 23:20.

E lunanan di maart y april (cu ta cuadra mas o menos cu e lunanan Hebreo di nisan y iyar) ta lunanan di ‘awasero di primavera.’ (Zacarias 10:1) Esaki ta e awasero laat, cu ta necesario pa e pipitanan di maishi cu nan a planta den herfst por caba di hecha, y asina por tin un bon cosecha. (Oseas 6:3; Santiago 5:7) Tambe esaki ta e temporada di e cosecha tempran, y Dios a manda Israel ofrece e prome frutanan di e cosecha ei riba 16 di nisan. (Levitico 23:10; Rut 1:22) Ta un tempo di bunitesa y alegria. “E flornan a sali caba den e tera; a yega e tempo pa snui mata di wendruif, y e bos di tortelduif a wordo tendi den nos tera. E palo di figo a haci su figonan hecha, y e matanan di wendruif na flor ta manda nan holo dushi.”—Cantica di Salomon 2:12, 13.

Mas o menos meimei di april e temporada di secura ta cuminsa, pero durante casi henter e periodo aki un abundancia di serena ta sostene e cosecha di zomer, specialmente na e sabananan canto di costa y na e banda west di e seronan. (Deuteronomio 33:28) Den mei, nan ta cosecha maishi, y tawata na fin di e luna aki cu nan a celebra e Fiesta di Simannan (Pentecoste). (Levitico 23:15-21) Anto segun cu e weer a bira mas cayente y tera mas seco, e druifnan a hecha y a ser cosecha, y despues a sigui e cosecha di otro fruta di zomer, manera oleifi, dadel y figo. (2 Samuel 16:1; NW) Pa ora cu e temporada di secura a termina y e awasero tempran a cuminsa, nan a cosecha tur producto di e tera, y tawata e ora ei (rond di principio di october) cu nan a tene e Fiesta di Tabernakelnan (yama tambe di Cabaña of di Tentnan).—Exodo 23:16; Levitico 23:39-43.

Aña y e Scritura Santo. Nos analisis di tempo den Bijbel ta trece nos awor na e expresion “aña.” For di principio di hende su historia e ta ser menciona. (Genesis 1:14) E palabra Hebreo pa “aña”, sha·náh, ta bini di un palabra basico cu ta nifica “ripiti; haci atrobe”, y ta carga e idea di un ciclo di tempo. Esaki ta cuadra bon, pasobra e ciclo di temporadanan ta ser ripiti cada aña. Un aña riba tera ta e tempo cu e mundo ta tuma pa haci un buelta, of biahe completo, rond di solo. E tempo cu realmente nos riba tera mester pa completa e buelta ei ta 365 dia, 5 ora, 48 minuut y 46 seconde, of mas o menos 36514 dia. Nan ta yama esaki un aña solar puro.

Añanan Biblico. Segun e manera antiguo di Bijbel di conta tempo, un aña ta core di herfst pa herfst. Esaki tawata pas bon cu e bida di agricultura cu nan tawatin. E aña tawata cuminsa cu ploegmento y sembramento—rond di principio di nos luna di october—y a termina cu recohemento di cosecha. Noe a conta cu aña a cuminsa na herfst. El a registra cu e Dilubio a cuminsa “den e di dos luna”, cu ta coresponde cu e ultimo mita di october y e prome mita di november. (Genesis 7:11) Te cu awe tin hopi pueblo na mundo cu nan aña nobo ainda ta cuminsa den herfst. Tempo di e Exodo for di Egipto, na aña 1513 prome cu nos era, Yehova a decreta cu e luna abib (nisan) mester a bira “e cuminsamento di lunanan” pa e Hudiunan. Asina nan a haya un aña sagrado, cu a core di primavera pa primavera. (Exodo 12:2) Sinembargo, Hudiunan di nos tempo ta sigui un aña civil, cu ta cuminsa den herfst, y nan prome luna ta tishri.

Te cu e tempo di Cristo, mayoria nacion tawata uza aña lunar (basa riba luna y no solo) pa conta tempo, y nan a uza varios manera pa ahusta e aña pa e cuadra mas o menos cu e aña solar. E aña lunar comun di 12 luna tin 354 dia, y e lunanan tin 29 of 30 dia, dependiendo di ki dia luna nobo ta sali. Pesei e aña lunar ta rond di 1114 dia menos cu un aña solar puro di 36514 dia. E Hebreonan a sigui e aña lunar. Bijbel no ta splica con nan a ahusta e aña ei pa e cuadra cu e aña solar y cu e temporadanan, pero ta sigur cu nan mester a agrega lunanan adicional (schrikkelmaand) ora tawata necesario. Den siglo 5 prome cu nos era nan a organisa e sistema di lunanan adicional den loke ta conoci awor como e Ciclo di Meton. Esaki a permiti nan agrega e luna adicional shete bes durante cada periodo di 19 aña. Den e kalender Hudiu, nan tawata agreg’e despues di e di 12 luna (adar) y a yam’e veadar, cu ta nifica “di dos adar.” Pues ora nan ahusta e kalender lunar pa e cuadra cu esun di solo, nan ta yama e añanan ei cu tin 12 of 13 luna, aña lunisolar.

Un kalender ta un sistema pa establece e comienso, largura y reparticion di aña na un manera ordena. Julio Cesar a introduci e kalender juliano na aña 46 prome cu nos era, pa asina e pueblo Romano por a midi tempo basa riba aña solar en bes di riba aña lunar. E kalender juliano ta consisti di 365 dia den un aña, cu e excepcion cu cada cuater aña (schrikkeljaar), lo a agrega un dia pa hacie 366 dia. Sinembargo, den transcurso di tempo, nan a descubri cu e kalender juliano tawata en realidad un tiki mas cu 11 minuut mas largo cu un aña solar puro. Pa siglo 16 di nos era, esei a yega na un total di dies dia completo. Pesei na aña 1582, Papa Gregorio XIII a introduci un cambio chikito, y a establece loke awor ta conoci como kalender gregoriano. Mediante un decreto papal nan a kita dies dia for di aña 1582, di manera cu e dia despues di 4 di october a bira 15 di october. Segun e kalender gregoriano, e siglonan cu bo no por dividi door di 400 no ta ser considera como schrikkeljaar. Por ehempel, distinto for di aña 2000, aña 1900 no tawata un schrikkeljaar pasobra bo no por dividi e number 1.900 door di 400. E kalender gregoriano awor ta esun comunmente uza den mayor parti di mundo.

Den profecia biblico e palabra “aña” hopi bes ta ser uza den un sentido special como e ekivalente di 12 luna di 30 dia cada un, pa un total di 360 dia. Tuma nota di loke un experto a bisa, comentando riba Ezekiel 4:5 y 6: “Nos tin cu supone cu Ezekiel tawata conoce un aña di 360 dia. Esaki no ta un aña solar puro ni un aña lunar. E ta un aña ‘promedio’ di cua cada luna tin 30 dia.”

Un aña profetico ta ser yama tambe un “tempo”, y un analisis di Revelacion 11:2 y 3 y 12:6 y 14 ta revela con un “tempo” ta ser considera como 360 dia. De bes en cuando den profecia, un aña ta ser representa tambe simbolicamente pa un “dia.”—Ezekiel 4:5, 6.