Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Eusebio—“Tata di Historia di Iglesia”?

Eusebio—“Tata di Historia di Iglesia”?

Eusebio—“Tata di Historia di Iglesia”?

NA AÑA 325 di nos era, emperado Romano Constantino a convoca un reunion pa tur obispo na Nicea. Su proposito tawata pa resolve e cuestion hopi debati di kico ta e relacion entre Dios cu su Yiu. Entre esnan presente tawatin un homber cu nan a considera esun mas siña di su epoca, Eusebio di Cesarea. Eusebio a studia e Scritura diligentemente y tawata un defensor di e doctrina cristian cu tin un solo Dios.

Encyclopædia Britannica ta skirbi cu na e Consilio di Nicea, “Constantino mes a presidi, guiando e discusionnan activamente, y personalmente a propone . . . e formula decisivo encuanto e relacion entre Cristo cu Dios den e credo cu e consilio a saca, cu e ta ‘di e mesun esencia cu e Tata’ . . . Intimida pa e emperado, e obisponan, cu excepcion di dos so, a firma e credo, hopi di nan masha contra nan inclinacion.” Eusebio tawata un di e dos excepcionnan? Ki les nos por siña for di e posicion cu el a tuma? Laga nos wak e antecedente di Eusebio: su cualificacionnan y logronan.

E Obranan Remarcabel Cu El A Skirbi

Eusebio probablemente a nace na Palestina rond di aña 260 di nos era. For di un edad jong, e tawata den contacto estrecho cu Panfilo, un superintendente di e iglesia di Cesarea. Eusebio a join e scol teologico di Panfilo y a bira un alumno diligente. El a haci bon uzo di Panfilo su tremendo biblioteca. Eusebio a dedica su mes na su lesnan, specialmente na su estudio di Bijbel. Tambe el a bira un fiel amigo di Panfilo, y mas despues tawata referi na su mes como “Eusebio di Panfilo.”

Relaciona cu su aspiracionnan, Eusebio a declara: “Mi proposito ta pa skirbi un relato di e susesornan di e Apostelnan santo y tambe di e tempo cu a transcuri for di dia di nos Salbador te na nos dia; pa conta con supuestamente hopi evento y suseso importante a tuma luga den historia di iglesia; y pa menciona esnan cu a goberna y presidi riba iglesia den e parokianan di mas prominente, y esnan cu den cada generacion a proclama e palabra di Dios sea oralmente of por escrito.”

Eusebio ta ser recorda pa su obra altamente respeta titula Historia di e Iglesia Cristian. Su dies volumennan publica rond di aña 324 ta ser considera e historia di iglesia mas importante cu ta data di e era prome cu Edad Medio. Debi na e logro aki, Eusebio a bira conoci como e tata di historia di iglesia.

Fuera di Historia di e Iglesia, Eusebio a skirbi Cronica, den dos volumen. E prome volumen tawata un resumen di historia mundial. Den siglo 4, esei a bira e texto standard pa referi na cronologia mundial. E di dos volumen a cita fecha di eventonan historico. Eusebio a uza kolomnan banda di otro pa presenta e sucesion di rei di varios nacion.

Eusebio a skirbi dos otro publicacion historico, titula Martirnan di Palestina y Bida di Constantino. E prome obra ta abarca añanan 303 pa 310 di nos era y ta conta di e martirnan di e periodo ei. Eusebio a biba durante e tempo di e susesonan ei. E di dos obra, publica como un set di cuater buki despues di morto di Emperado Constantino na aña 337, tawatin detayenan historico balioso. En bes di ta skirbi den forma di un naracion historico direct, e ta pa gran parti un relato cu ta elogia e birtudnan y servicionan di Constantino.

E obranan cu Eusebio a skirbi pa defende su religion ta inclui un contesta na Hierocles, un gobernado Romano di su tempo. Ora Hierocles a skirbi contra e cristiannan, Eusebio a sali na nan defensa. Ademas, el a skirbi 35 buki pa mustra cu Dios ta autor di e Scritura. Nan ta ser considera como e obranan mas importante y extenso di e tipo ei. E prome 15 bukinan ta purba hustifica dicon cristiannan ta acepta e Scritura Hebreo como sagrado. E otro 20 bukinan ta ofrece prueba cu e cristiannan tin rason pa bai mas aya di e reglanan Hudiu y adopta principio- y practicanan nobo. Hunto, e bukinan aki ta presenta un defensa completo di cristianismo manera Eusebio a comprond’e.

Eusebio a biba un 80 aña (di mas o menos aña 260 pa 340), y a bira un di e escritornan mas productivo di antiguedad. Su obranan skirbi ta abarca e susesonan di e prome tres siglonan di nos era te cu tempo di Emperado Constantino. Den e ultimo parti di su bida, Eusebio su trabou como escritor tawata compaña pa su actividadnan como obispo di Cesarea. Aunke e ta mas conoci como historiado, Eusebio tawata tambe un defensor di su religion, un trahado di mapa di Palestina, predicado, critico teologico y escritor cu a splica of interpreta obranan skirbi di temanan religioso.

E Dos Motibonan Pakico El A Skirbi

Dicon Eusebio a cuminsa cu e proyectonan inmenso y sin precedente ei? E contesta ta sinta den su creencia cu e tawata biba den un tempo di transicion pa un epoca nobo. E tawata di opinion cu eventonan grandi a tuma luga durante generacionnan cu a pasa y cu tawatin mester di un registro skirbi pa generacionnan benidero.

Eusebio tawatin un proposito mas: e kier a defende su religion. P’e, cristianismo tawata di origen dibino. Pero tawatin algun hende ta lucha contra e idea aki. Eusebio a skirbi: “Ta mi proposito tambe pa menciona nomber di hende, cantidad di hende y e frecuencia cu e hendenan aki door di amor pa inovacion a comete e erornan di mas grandi, y proclamando nan mes como descubridonan di—loke falsamente ta wordo yama—conocemento, a destrui e tou di Cristo sin misericordia mescos cu lobo feros.”

Eusebio a considera su mes un cristian? Aparentemente cu si, pasobra el a referi na Cristo como “nos Salbador.” El a declara: “Ta mi intencion . . . di relata e adversidadnan cu inmediatamente a bin riba henter e nacion Hudiu a consecuencia di e plannan cu nan a trama contra nos Salbador, y pa registra e maneranan y ocasionnan cu e palabra di Dios a ser ataca door di e paganonan, y pa describi e caracter di esnan cu durante varios periodo a lucha pa e palabra apesar di sanger y tortura, y tambe describi e confesionnan publico di lealtad cu a ser haci den nos mes tempo, y e yudansa misericordioso y bondadoso cu nos Salbador a duna nan tur.”

Su Investigacion Extenso

E cantidad di buki cu Eusebio personalmente a lesa y referi na dje ta enorme. Ta den e bukinan cu Eusebio a skirbi so hopi persona prominente di e prome tres siglonan di nos era ta ser revela. Ta solamente den su obranan skirbi nos ta haya relatonan util cu ta tira lus riba movementonan importante. Nan ta saca for di fuentenan di informacion na cua nos no tin acceso mas.

Eusebio a reuni su informacion na un manera diligente y cabal. Parce cu el a purba haci un bon distincion entre informenan confiabel y inconfiabel. Sinembargo, su obranan no ta liber di eror. Tin biaha e ta malinterpreta cosnan of asta no ta compronde cierto hende y nan accionnan. Den cronologia, tin bes e ta inexacto. Tambe Eusebio tawata falta creatividad den su manera di presenta informacion. Pero apesar di e deficiencianan obvio, hende ta considera su tantisimo obranan como un tesoro baliosisimo.

Un Amante di e Berdad?

Eusebio a precupa cu e cuestion pendiente tocante con e Tata y e Yiu ta relaciona cu otro. E Tata a existi prome cu e Yiu, manera Eusebio a kere? Of e Tata y e Yiu a cuminsa existi pareu? El a puntra: “Si nan a cuminsa existi pareu, con e Tata por ta Tata y e Yiu por ta Yiu?” El a asta apoya su creencia cu textonan biblico, citando Huan 14:28, cu ta bisa cu ‘e Tata ta mas cu Hesus’, y Huan 17:3, caminda ta ser referi na Hesus como esun cu e unico Dios berdadero “a manda.” Referiendo na Colosensenan 1:15 y Huan 1:1, Eusebio a argumenta cu e Logos, of Palabra, ta “e imagen di e Dios invisibel”, esta, Yiu di Dios.

Pero sorprendentemente, na final di e Consilio di Nicea, Eusebio a duna su sosten na e punto di bista contrario. El a bai di acuerdo cu e emperado y contra di su mes posicion biblico cu Dios y Cristo no tawata sernan igual cu a cuminsa existi pareu.

Un Les pa Nos

Dicon Eusebio a entrega na presion na e Consilio di Nicea y a sostene un doctrina cu ta contra Bijbel? Acaso e tawatin metanan politico na mente? Dicon el a asisti mes na e consilio? Aunke e emperado a convoca un reunion pa tur obispo, ta solamente un cantidad chikito—300—a asisti. Acaso Eusebio tawata precupa pa conserva su status social? Y dicon Emperado Constantino tawatin asina un aprecio grandi p’e? Eusebio a sinta na man drechi di e emperado na e consilio.

Aparentemente Eusebio a ignora e rekisito di Hesus pa Su siguidonan ‘no ta parti di mundo.’ (Huan 17:16; 18:38) “Boso, adulteranan, boso no sa cu amistad cu mundo ta enemistad pa cu Dios?” disipel Santiago a puntra. (Santiago 4:4) Y Pablo su spiertamento ta masha apropiado: “No uni boso mes den yugo desigual cu incredulonan”! (2 Corintionan 6:14) Laga nos keda separa for di mundo segun cu nos ta “adora [e Tata] den spirito y berdad.”—Huan 4:24.

[Plachi na pagina 31]

Pintura riba muraya di e Consilio di Nicea

[Reconocemento]

Scala/Art Resource, NY

[Reconocemento di plachi na pagina 29]

Cortesia di Special Collections Library, University of Michigan