Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

“Laga e Riunan Bati Man”

“Laga e Riunan Bati Man”

E Splendor di Yehova Su Creacion

“Laga e Riunan Bati Man”

TIRA un bista riba cualkier mapa di nos planeta, y den mayoria luga lo bo mira liñanan ta core manera colebra y traha nan caminda di un punta pa otro riba tera. Nan ta crusa sabana, desierto y tereno di yerba, y traha nan caminda pasando door di vaye, ravijn profundo y selva. (Habacuk 3:9) Ta trata aki di riunan, e adernan principal di bida di nos planeta cu ta duna testimonio di e sabiduria y poder di e Creador di tera, Yehova. Ora nos contempla nan, nos ta haya e mesun sintimento cu e salmista, kende a canta: “Laga e riunan bati man; laga e seronan hunto canta di goso dilanti di SEÑOR.”—Salmo 98:8, 9. *

Riunan ta estrechamente liga cu historia humano. Bijbel ta papia di un riu cu a origina den Eden y cu a dividi den cuater riu principal. (Genesis 2:10-14) Un di e prome civilisacionnan cu a yega di existi a lanta den e vayenan fertil di Tigris y Eufrates den Medio Oriente. E riunan Hwang na China, Ganges y Indus den sur di Asia y Nijl na Egipto a haci posibel pa civilisacionnan famoso por a bini na existencia.

Nada straño anto cu semper hende a keda impresiona pa e poder, abundancia y bunitesa di riunan. Riu Nijl di Egipto tin un largura di mas o menos 6.670 kilometer. Pero esun di mas largo ta Amazona di Sur America. Mientras cu algun riu ta impresionante, otronan ta specialmente bunita, manera Riu Tone di Japon cu ta mucho mas chikito pero cu ta core mas duro.

Kico ta pone un riu core? Den un solo palabra, esei ta gravedad. Gravedad ta pone awa core for di luganan mas halto bai mas abou. Na cierto caminda esei ta produci watervalnan espectacular. Den Bijbel su descripcion di e manifestacionnan aki di forsa y splendor, e ta bisa: “E dilubionan a lanta, o SEÑOR, e dilubionan a lanta nan bos; e dilubionan a lanta nan olanan cu ta ronca.”—Salmo 93:3.

“Ken ta habri canal den shelo pa awasero core?” Yehova a puntra e homber deboto Job. (Job 38:25, Beibel na papiamentu koriente) Berdad, di unda tur e awa ta bini? E contesta ta sinta den un sistema complica cu yama ciclo di awa. Awa ta constantemente den un estado di circulacion causa door di energia di solo y door di gravedad. Despues cu awa evapora, e ta subi den e atmosfer. Despues di un tempo, e ta fria y condensa y forma nubia. Cu tempo, e damp aki ta bini abou bek den forma di sneu of awasero. Gran parti di awa ta almacena den oceano, lago, riu, gletsjer, capa di ijs na e polonan y bou di tera.

Relaciona cu e ciclo remarcabel aki, Bijbel ta bisa: “Tur riu ta core bai lama, toch lama no ta yena. Na e luga for di unda riunan ta bin, aya nan ta bolbe bai.” (Eclesiastes 1:7) Ta Yehova so, e Dios di tur sabiduria y cuido amoroso, por a cuminsa un ciclo asina. Y kico e diseño ingenioso ei ta bisa nos di e clase di persona cu Dios ta? E ta un Dios di gran sabiduria y cuido amoroso.—Salmo 104:13-15, 24, 25; Proverbionan 3:19, 20.

Pa tur e cantidad di riu cu tin y nan tamaño inmenso, toch nan ta contene masha poco di e awa dushi di nos planeta. Ma nan ta esencial pa bida. E buki Water (Awa) ta bisa: “Sin acceso na e awa aki y sin cierto control riba dje, lo ta imposibel pa satisface tanto e necesidadnan mas basico como esnan mas complica di bida humano. Gran parti di e historia di civilisacion ta mustra cu hende a reconoce e echo ei.”

Pa miles di aña riunan a sacia sed di hende y a percura awa pa nan hofinan. E tera fertil canto di hopi riu ta ideal pa planta. Ripara con e pensamento aki ta ser expresa den un bendicion riba Yehova su sirbidonan: “Ki bunita bo tentnan ta, o Yacob, bo luganan di biba, o Israel! Manera vayenan cu ta extende nan mes, manera hofinan canto di riu, manera aloe cu SEÑOR a planta, manera palonan di seda canto di e awanan.” (Numbernan 24:5, 6) Ademas, riunan ta hopi importante pa bida di animal manera e patonan y e chacal cu bo ta mira aki. En berdad, mas nos studia riunan, mas impulsa nos ta sinti nos pa gradici Yehova.

[Nota]

^ par. 3 Wak e Kalender 2004 di Testigonan di Yehova, mei/juni.

[Plachi na pagina 8]

E waterval di Iguaçú, cu ta keda na e frontera entre Argentina y Brazil, ta un di e watervalnan di mas hancho na mundo. E ta mas cu tres kilometer hancho. E ta ubica den un selva tropical cu un naturalesa sumamente bunita, y e ta consisti di casi 300 waterval mas chikito. Den temporada di awasero casi 10.000 meter cubico di awa pa seconde ta basha bini abou.

[Plachi na pagina 9]

Riu Tone, Japon