Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Ken Tawata e Anabaptistanan?

Ken Tawata e Anabaptistanan?

Ken Tawata e Anabaptistanan?

KEN cu bishita e centro di e stad di Münster na Westfalia, Alemania, pa prome bes, casi semper ta para pa fiha nan atencion riba e tres haulanan di hero cu ta colga na e toren di un misa. Cu excepcion di algun periodo cortico, e haulanan ta einan pa casi 500 aña caba. Originalmente tawatin cadaver di tres homber den nan cu a ser tortura y ehecuta publicamente. Tawata trata aki di tres anabaptista, y e haulanan ta relikia di nan reino.

Ken tawata e anabaptistanan? Con e movemento aki a cuminsa y kico tawata su siñansanan principal? Pakico e hombernan a ser ehecuta? Y ki conexion e tres haulanan tin cu un reino?

Con Mester A Reforma e Iglesia?

Na cabamento di siglo 15 y comienso di siglo 16 tawatin hopi critica riba Iglesia Catolico Romano y su lidernan religioso. Corupcion y inmoralidad a sagudi fundeshi di e religion y pesei hopi hende a haya cu a yega ora pa haci cambionan drastico. Na 1517, Martin Luther publicamente a exigi un reforma. Segun cu otro hende tambe a join e lucha, e Reformacion Protestant a cuminsa haya forma.

Pero e reformistanan no tawatin un plan concreto di loke mester a tuma luga, ni te con leu e cambionan mester a yega. Hopi a reconoce e necesidad pa sigui Bijbel den asuntonan di adoracion. Pero, e reformistanan no por a ni yega na un acuerdo riba un interpretacion comun di siñansa di Bijbel. Algun a haya cu e Reformacion tawata bayendo mucho slow. Y ta entre e reformistanan aki e movemento anabaptista a ser funda.

“Realmente, no ta un movemento baptista so tawatin; tawatin varios”, segun e buki Die Täufer—Geschichte und Deutung (E Baptistanan—Historia y Nificacion), skirbi door di Hans-Jürgen Goertz. Por ehempel, na 1521 cuater homber conoci como profetanan di Zwickau a causa un conmocion door di predica e siñansanan anabaptista na Wittenberg. Y na 1525 un otro grupo di anabaptista a ser funda na Zurich, Suisa. Tambe a lanta otro comunidadnan anabaptista na Moravia—awor Republica Checo—y na Hulanda.

Bautismo Ta pa Mucha of pa Hende Grandi?

Mayoria di e comunidadnan anabaptista tawata chikito, y por lo general e miembronan tawata hendenan pacifico. No tawatin secrecia rond di nan creencianan; de echo, nan tawata predica na otro hende. E doctrinanan basico di e fe anabaptista tawata defini den e Credo di Schleitheim na 1527. Entre otro, nan a nenga di carga arma, nan a keda separa for di mundo y nan tawata expulsa malechornan. Pero loke a caracterisa nan fe mas cu tur otro cos, y cu a distingui e anabaptistanan claramente for di otro religion, tawata nan conviccion cu bautismo tawata pa hende grandi y no pa mucha. *

Bautismo di hende grandi no tawata djis un cuestion di doctrina religioso; e tawata mas bien un cuestion di poder. Si a pospone bautismo di un persona te ora el a bira grandi—pues pa lag’e tuma un decision basa riba su conviccion—podise lo e no a batisa mes. Y personanan no batisa lo a keda, por lo menos te na cierto grado, fuera di control di iglesia. Pa algun iglesia, bautismo di adulto a nifica perdida di poder.

Pesei, tanto catoliconan como luteranonan kier a descurasha e practica di bautismo di hende grandi. Despues di 1529, por lo menos den algun area, e personanan cu tawata batisa hende grandi of esnan cu a ser batisa como hende grandi tawatin hopi chens di ricibi castigo di morto. E reportero Thomas Seifert ta splica cu “na tur parti di e Imperio Romano Santo di e Nacion Aleman [e anabaptistanan] a ser persigui cruelmente.” Persecucion a alcansa su punto culminante na Münster.

Münster di Edad Medio Ta Busca Cambio

E stad Münster di Edad Medio tawatin rond di 10.000 habitante. Su sistema di defensa—di mas o menos 90 meter hancho, cu un omtrek di 5 kilometer—tawata casi impenetrabel. Sinembargo, e situacion den e stad tawata hopi menos stabil cu su defensa. The Kingdom of the Anabaptists (Reino di e Anabaptistanan), publica door di e Museo di Stad di Münster, ta menciona e “disputanan politico interno entre Aldermen [miembronan di un cuerpo legislativo] y Guild [asociacion di comerciante] di e stad.” Ademas, e habitantenan tawata hopi malcontento cu comportacion di e cleronan. Münster a acepta e Reformacion y na 1533 el a cambia di un stad catolico pa un stad luterano.

Un di e principal predicadonan reformista na Münster tawata Bernhard Rothmann, un individuo bastante impulsivo. E historiado Aleman Friedrich Oehninger ta splica cu Rothmann su “punto di bista tawata claramente na fabor di e anabaptistanan; e y su otro coleganan a nenga di batisa baby.” El a haya hopi apoyo na Münster, pero su punto di bista radical tawata demasiado extremo pa algun persona. “Pa miedo y e presentimento cu algo malo lo a bai sosode, mas y mas persona cu tawata stima e sistema religioso anterior a bandona e stad. Di otro banda, for di tur caminda anabaptistanan a basha bai Münster den e speransa cu nan lo por a haya e realisacion di nan idealnan.” E consentracion aki di anabaptista na Münster a hiba na un suseso teribel.

Herusalem Nobo A Ser Sitia

Dos Hulandes cu a imigra bai Münster—Jan Mathys, un panadero for di Haarlem y Jan Beuckelson, conoci como John di Leiden—a bin hunga un papel decisivo den e desaroyonan ayanan. Mathys a pretende cu e ta un profeta y a anuncia cu Cristo su segundo binida lo a tuma luga na april 1534. E stad a ser proclama como e Herusalem Nobo menciona den Bijbel, y a parce cu fin di mundo tawata serca. Rothmann a dicidi cu tur propiedad mester tawata den man di comunidad. Residentenan adulto tawatin cu tuma un decision pa sea batisa of bai for di e stad. Den e gruponan grandi cu a batisa despues tawatin algun cu a haci esei djis pa evita di tin cu bandona nan cas y nan pertenencianan.

Otro comunidadnan a keda babuca con Münster a para bira e prome stad den cua e anabaptistanan tawata e forsa religioso y politico di mas fuerte. Segun e buki Die Täufer zu Münster (E Baptistanan na Münster), e situacion aki den Münster a proboca “e hostilidad di henter e Imperio Romano Santo di e Nacion Aleman [contra dje].” Un dignatario local, Prince-Bishop Count Franz von Waldeck, a reuni un ehersito pa sitia Münster. E ehersito ei tawata consisti di tanto luterano como catolico, dos religion cu tawata tanto contra otro como contra e Reformacion. Pero nan a uni forsa contra e anabaptistanan aunke nan mes lo a bringa cu otro despues den e Guera di Trinta Aña.

Destruccion di e Reino Anabaptista

E forsa di e ehersito enemigo no a intimida e residentenan proteha paden di e murayanan di e stad. Den april 1534, ora e supuesto segundo binida di Cristo mester a tuma luga, Mathys a core sali pafo di e stad riba un cabai blanco, sperando cu lo el a haya proteccion dibino. Imagina e consternacion di Mathys su apoyadonan ora nan a mira over di muraya di e stad con e tropanan cu tawatin e stad rondona a kap Mathys na mochi y hisa su cabes na laira riba un staca.

John di Leiden a bira susesor di Mathys y a wordo nombra como Rei Jan di e anabaptistanan na Münster. Debi cu den e stad tawatin hopi mas hende mohe cu hende homber, el a purba corigi e desbalansa ei door di anima hende homber pa tuma cuanto esposa cu nan tawata kie. Pa ilustra e extremonan cu tawatin den e reino anabaptista na Münster, adulterio y fornicacion tawata castigabel cu morto, mientras cu di otro banda e regimen a tolera y asta promove poligamia. Rei Jan mes tawatin 16 esposa. Ora un di nan, Elisabeth Wandscherer, a pidie permit pa e sali bai for di e stad, el a laga kita su cabes afo publicamente.

E sitiamento a dura 14 luna, te juni 1535, ora e stad finalmente a ser captura. E destruccion di Münster tawata algo teribel, paresido na e destruccion cu el a sufri di dje durante Segundo Guera Mundial. Rothmann a logra scapa, pero Rei Jan si hunto cu dos otro anabaptista prominente a ser captura, tortura y ehecuta. Nan a hinca nan cadavernan den haula y colga esakinan na halto na e toren di Iglesia di San Lambert. Seifert ta splica cu esei mester a “sirbi como un spiertamento pa hinca miedo den ken cu kier busca problema atrobe.” Si, metemento den politica a trece consecuencianan serio.

Kico a sosode cu otro comunidadnan anabaptista? Pa hopi aña nan a sufri persecucion continuo rond Europa. Mayoria di e anabaptistanan a pega na nan principionan pasifista, aunke tawatin un minoria cu tawata mas problematico. Cu tempo, e expasto Menno Simons a tuma liderato di e anabaptistanan, y e grupo a bin haya e nomber di menonitanan y tambe otro nombernan.

E Tres Haulanan

Basicamente e anabaptistanan tawata hende religioso cu a purba sigui principionan di Bijbel. Pero algun miembro radical na Münster a pone e anabaptistanan desvia for di e rumbo ei y cuminsa mete cu politica. Unabes cu esei a tuma luga, e movemento a cambia bira un forsa revolucionario. Esaki tawata desastroso pa e movemento anabaptista y pa e Münster di Edad Medio.

Te awe, e tres haulanan di hero cu ta colga na e toren di e misa den centro di stad ta hala atencion di e bishitantenan riba e susesonan teribel di casi 500 aña pasa.

[Nota]

^ par. 9 E articulo aki no ta trata cu e argumentonan na fabor of contra bautismo di mucha. Pa mas detaye riba e topico aki, mira e articulo “Mester Batisa Baby?” den E Toren di Vigilancia [na Spaño] di 15 di maart 1986.

[Plachinan na pagina 13]

Rei Jan a ser tortura, ehecuta y colga na e toren di Iglesia di San Lambert