Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

“Tur Hende Prudente Ta Trata cu Conocemento”

“Tur Hende Prudente Ta Trata cu Conocemento”

“Tur Hende Prudente Ta Trata cu Conocemento”

E GUIA di Bijbel, e Palabra di Dios, “ta mas deseabel cu oro, . . . mas cu hopi oro fini.” (Salmo 19:7-10) Pakico? Pasobra “e lei di esun sabi [Yehova] ta un fuente di bida, pa aparta bo for di e trampanan di morto.” (Proverbionan 13:14, NW) Ora nos aplica e conseho di e Scritura, esei no solamente ta mehora nos calidad di bida, sino tambe ta yuda nos evita e trampanan cu ta pone nos bida na peliger. Ta masha importante anto pa nos busca e conocemento di e Scritura y actua di acuerdo cu loke nos ta siña!

Manera Proverbionan 13:15-25 ta mustra, Rei Salomon di Israel di antiguedad a duna conseho cu ta yuda nos actua cu conocemento. Door di esei nos por biba mas largo y mas miho. * Cu proverbionan cortico y al caso, Salomon ta mustra con e Palabra di Dios por yuda nos keda bon mira den bista di otro hende, sigui fiel den nos sirbishi, tene e actitud corecto pa cu disiplina y scohe nos amistadnan na un manera sabi. Tambe Salomon ta mustra cu ta prudente pa laga un herencia pa nos yiunan y pa disiplina nan cu amor.

Bon Comprondemento Ta Produci Gracia

Salomon ta bisa: “Bon comprondemento ta produci gracia, ma caminda di e transgresornan [“traidonan”, NW] ta duro.” (Proverbionan 13:15) Segun un buki di referencia, e palabra den e idioma original pa “bon comprondemento” “ta describi e capasidad pa actua cu prudencia, sano huicio y opinionnan sabi.” Pa un persona cu tin e cualidadnan ei no ta dificil pa cai na gracia di otro hende.

Un ehempel di mustra bon comprondemento ta e manera cu apostel Pablo a trata su ruman cristian Filemon ora el a manda e esclabo fugitivo Onesimo, cu entretanto a bira cristian, bek pa Filemon. Pablo a suplica Filemon pa ricibi Onesimo bek na un manera bondadoso, mescos cu lo el a haci si tawata Pablo. Asta el a ofrece pa paga Filemon si acaso Onesimo tawata deb’e algo. Si, Pablo por a uza su autoridad y ordena Filemon pa haci lo corecto. Pero e apostel a opta pa trata e asunto cu tacto y cu amor. Pablo a haci esei pasobra e tawatin sigur cu asina lo e por a haya e cooperacion di Filemon y impuls’e pa haci asta mas cu loke Pablo a pidie haci. No ta asina nos tambe tin cu trata cu nos rumannan den fe?—Filemon 8-21.

Di otro banda, e caminda di e traidonan ta “duro.” Den ki sentido? Segun un comentarista di Bijbel, e palabra uza aki ta nifica “fuerte of firme, y e ta referi na e comportacion sin heful di hende malbado. . . . E hende cu ta insisti den su caminda malbado, cu ta sin heful y indiferente pa loke ta e instruccion sabi di otro hende, ta riba un caminda cu ta hiba na ruina.”

Salomon ta continua: “Tur hende prudente ta trata cu conocemento, ma un bobo ta manifesta locura.” (Proverbionan 13:16) Prudencia tin di aber cu conocemento y ta pone bo pensa riba un persona sabi cu ta analisa cosnan prome cu e actua. Ora un persona prudente haya su mes confronta cu critica inhusto of asta insulto, e ta domina su lenga. E ta pidi Dios yud’e manifesta e fruta di spirito santo pa e no sinti su mes demasiado proboca. (Galationan 5:22, 23) E persona prudente no ta laga otro hende of e situacion domin’e. Mas bien, e ta keda calmo y ta evita e pleitonan cu hopi bes un persona cu ta rabia lihe ta haya su mes aden ora e sinti su mes ofendi.

Ora di tuma decision tambe un persona prudente ta actua cu conocemento. E sa cu un hende cu ta specula, cu ta laga emocion domin’e, of cu ta djis sigui e mayoria, masha poco bes ta actua sabi. Pesei e ta tuma tempo pa investiga e situacion cu e ta aden. E ta analisa tur detaye y ta determina cua ta e opcionnan cu e tin. Despues e ta busca den e Scritura pa mira ki lei of principio biblico ta aplica den su caso. Den e forma ei e persona prudente ta laga Yehova dirigi su camindanan.—Proverbionan 3:5, 6.

“Un Embahado Fiel Ta Trece Curamento”

Como Testigo di Yehova, nos a ser confia cu e encargo pa proclama e mensahe di Dios. E palabranan di e siguiente proverbio ta yuda nos sigui fiel den nos trabou. E ta bisa: “Un mensahero malbado ta cai den adversidad, ma un embahado fiel ta trece curamento.”Proverbionan 13:17.

Aki e enfasis ta riba e cualidadnan di e mensahero. Kico lo pasa si esun cu ta hiba e mensahe troce of cambia e mensahe pa malo? Lo e no haya un huicio desfaborabel? Corda riba Gehazi, sirbido di profeta Eliseo, kende pa golosidad, a entrega un mensahe falso na Naaman, hefe di ehersito Sirio. E lepra cu Naaman a cura di dje a bin riba Gehazi. (2 Reinan 5:20-27) Kico lo para di e mensahero cu bira infiel y stop di declara e mensahe completamente? Segun Bijbel: “[Si] abo no papia pa spierta e malbado pa bira for di su caminda, e homber malbado ei lo muri den su inikidad, ma su sanger lo mi [Yehova] exigi for di bo man.”—Ezekiel 33:8.

Di otro banda, e mensahero fiel ta un curacion pa su mes y pa esnan cu ta scuch’e. Pablo a curasha Timoteo: “Paga bon tino na bo mes y na bo siñansa; persevera den e cosnan aki; pasobra haciendo esaki lo bo sigura salbacion, tanto pa bo mes como pa esnan cu ta tende bo.” (1 Timoteo 4:16) Pensa riba e efecto curativo cu e fiel proclamacion di e bon noticia di Reino tin riba hende. E ta stimula hende cu tin un bon curason y ta hiba nan na e berdad cu ta haci nan liber. (Huan 8:32) Asta si hende nenga di scucha e mensahe, e mensahero fiel lo ‘libra su bida.’ (Ezekiel 33:9) Laga nos nunca neglisha nos encargo di predica. (1 Corintionan 9:16) Y laga nos semper haci sigur di “predica e palabra” sin kibra su forsa djis pa hacie menos ofensivo of dorn’e djis pa hacie mas atractivo.—2 Timoteo 4:2.

“Esun Cu Haci Caso di Coreccion Lo Wordo Honra”

Acaso un persona prudente mester sinti su mes ofendi ora e ricibi conseho util? Proverbionan 13:18 ta declara: “Pobresa y berguensa lo bin riba esun cu neglisha instruccion, ma esun cu haci caso di coreccion lo wordo honra.” Ta sabi di nos parti pa acepta coreccion asta ora nos no a pidi esei. Bon conseho por ta masha util specialmente ora nos no a realisa mes cu nos tin mester di dje. Si nos aplic’e, lo e por spar nos di dolor di curason y yuda nos evita consecuencianan desastroso. Si nos neglisha coreccion, nos lo pasa berguensa.

Ora elogio ta mereci, e ta lanta nos animo y ta stimula nos. Pero tambe nos tin cu spera y acepta coreccion. Tuma por ehempel e dos cartanan cu apostel Pablo a skirbi Timoteo. Nan ta elogia Timoteo pa su fieldad, pero tambe nan ta contene hopi conseho pa Timoteo. Pablo a conseha e yoncuman aki riba varios tereno, entre otro, pa tene fe y un bon consenshi, pa sa con pa trata otro rumannan den e congregacion, pa cultiva debocion na Dios y keda contento cu loke e tawatin, pa siña otro hende, pa resisti apostasia y pa cumpli cu su ministerio. Ta bon pa miembronan mas hoben di e congregacion busca conseho serca e rumannan cu tin mas experencia y ricibi esei di buena gana.

“Anda cu Hende Sabi”

E Rei sabi ta bisa: “Deseo cumpli ta agradabel pa e alma, ma pa aparta su mes for di maldad ta un abominacion pa e bobonan.” (Proverbionan 13:19) Relaciona cu nificacion di e proverbio aki, un buki di referencia ta bisa: “Ora hende alcansa un meta of realisa un deseo, henter su persona ta yena cu un sintimento di satisfaccion . . . Si logro di un meta ta un experencia masha placentero, aparta for di loke ta malo lo mester ta un abominacion pa e bobonan. Nan ta logra nan ambicionnan unicamente cu metodonan malbado, y si nan bandona loke ta malo, nan lo perde e placer di algun dia cumpli cu nan deseonan.” Pues, ta masha importante pa nos cultiva deseonan corecto!

Nos amistadnan tin un efecto poderoso riba loke nos ta pensa, loke nos ta gusta y loke nos no ta gusta! Salomon a declara un berdad eterno: “Esun cu anda cu hende sabi lo ta sabi, ma un compañero di hende bobo lo sufri daño.” (Proverbionan 13:20) Si, e personanan cu nos ta anda cu ne, asta pa medio di dibirticion, Internet y loke nos ta lesa, tin un efecto riba loke nos ta y loke nos lo bira. Ta masha importante anto pa scohe nos amistadnan na un manera sabi!

“Laga un Herencia”

E Rei di Israel ta declara: “Adversidad ta persigui pecadonan, ma e hustonan lo wordo recompensa cu prosperidad.” (Proverbionan 13:21) Hende cu ta haci esfuerso pa sigui husticia ta haya un recompensa, pasobra Yehova ta percura pa e hustonan. (Salmo 37:25) Sinembargo, nos tin cu reconoce cu “tempo y suseso imprevisto” ta alcansa nos tur. (Eclesiastes 9:11, NW) Kico nos por haci pa prepara pa susesonan imprevisto?

Salomon ta bisa: “Un bon hende ta laga un herencia pa yiunan di su yiunan.” (Proverbionan 13:22a) Ora mayornan yuda nan yiunan siña tocante Yehova y cultiva un bon relacion cu ne, nan ta laga un herencia masha balioso pa nan! Pero lo no ta prudente tambe pa haci areglo, ora ta posibel, pa e bienestar material di e famia den caso di morto prematuro di un mayor? Den hopi pais, cabesnan di famia por sera un seguro, traha un testament y spar pa futuro.

Kico nos por bisa tocante e herencia di e malbadonan? Salomon ta sigui bisa: “Rikesa di e pecado ta warda pa e husto.” (Proverbionan 13:22b) Ademas di cualkier beneficio cu e hustonan ta ricibi for di awor, nan lo haya e rikesa ei ora Yehova cumpli cu su promesa pa crea “shelonan nobo y un tera nobo” den cua ‘husticia lo biba.’ (2 Pedro 3:13) Pa e tempo ei e malbadonan lo a ser elimina y “e humildenan lo hereda e tera.”—Salmo 37:11.

Un persona prudente ta actua cu conocemento asta ora e tin poco recurso. Proverbionan 13:23 ta bisa: “Tin abundancia di cuminda den cunucu di e pober, ma esei ta bai perdi pa falta di husticia.” Trabou diligente y e bendicion di Dios ta yuda un persona di poco recurso logra hopi. Ma inhusticia por caba cu henter un fortuna.

“Disiplin’e for di Tempran”

Hende imperfecto tin mester di disiplina, y nan tin mester di dje for di infancia. E Rei di Israel a bisa: “Esun cu laga di uza bara ta odia su yiu, ma esun cu ta stim’e ta disiplin’e for di tempran.”Proverbionan 13:24.

Un bara ta un simbolo di autoridad. Na Proverbionan 13:24 e ta referi na autoridad di mayor. Den e contexto aki, uza e bara di disiplina no necesariamente ta nifica suta un yiu. Mas bien, e ta representa e coreccion; no ta bai pa e forma. Por ehempel, den un caso kisas tur loke un yiu mester ta un scual bondadoso pa corigi un mal comportacion. Podise un otro yiu mester di un reprendemento mas firme. Proverbionan 17:10 ta bisa: “Un reprendemento ta drenta mas profundo den un hende cu tin comprondemento, cu shen sla den un bobo.”

Disiplina di mayor mester ta semper caracterisa pa amor y sabiduria pa beneficio di e yiunan. Un mayor amoroso no ta sera wowo pa e faltanan di su yiu. Al contrario, e mes ta busca pa sa cua nan ta di manera cu e por elimina nan prome cu nan haya raiz mucho profundo. Naturalmente, un mayor amoroso lo tuma e spiertamento di Pablo na pecho: “Tatanan, no proboca boso yiunan na rabia, ma lanta nan den e disiplina y instruccion di Señor.”—Efesionan 6:4.

Kico lo pasa si un mayor ta malcria su yiu y no ta dun’e e coreccion necesario? Lo e haya un danki despues pa su actitud negligente? Absolutamente cu no! (Proverbionan 29:21, NW) Bijbel ta declara: “Un yiu laga pa su cuenta ta pone su mama na berguensa.” (Proverbionan 29:15) Un mayor cu no ta eherce su autoridad ta mustra cu e ta indiferente of cu e no ta stima su yiu. Sinembargo, esun cu si ta eherce su autoridad na un manera bondadoso y firme ta refleha un interes amoroso.

Un persona prudente y recto cu ta actua cu berdadero conocemento lo ta bendiciona. Salomon ta sigura nos: “E husto tin suficiente pa satisface su apetit, ma stoma di e malbadonan ta pidi keto bai.” (Proverbionan 13:25) Yehova sa kico ta bon pa nos den cualkier area di bida; sea ta asuntonan di famia, nos relacion cu otro hende, nos sirbishi of ora nos ta ser disiplina. Y door di aplica e conseho cu nos ta haya den su Palabra na un manera sabi, sin duda nos lo disfruta di e miho manera di biba.

[Nota]

^ par. 3 Pa un analisis di Proverbionan 13:1-14, wak pagina 21-5 di E Toren di Vigilancia di 15 di september 2003.

[Plachi na pagina 28]

Ora un persona prudente haya su mes confronta cu critica inhusto, e ta domina su lenga

[Plachi na pagina 29]

Un fiel proclamado di Reino ta logra hopi cos bon

[Plachi na pagina 30]

Aunke elogio ta anima nos, nos mester ta habri pa coreccion

[Plachi na pagina 31]

Un mayor amoroso no ta sera wowo pa e faltanan di su yiu