Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

E “Tent di e Rectonan Lo Florece”

E “Tent di e Rectonan Lo Florece”

E “Tent di e Rectonan Lo Florece”

ORA e tempestad di Armagedon dal aden y pone fin na e mundo malbado di Satanas, “cas di e malbadonan lo wordo destrui.” Kico di e “tent di e rectonan”? Wel, den e mundo nobo cu Dios lo trece, e “lo florece.”—Proverbionan 14:11.

Sinembargo, mientras e tempo no yega ainda pa ‘e malbadonan wordo corta for di tera y e traidonan wordo ranca for di dje’, hende recto ta haya nan ta biba meimei di nan. (Proverbionan 2:21, 22) E rectonan por florece bou di e circunstancianan aki? E buki biblico di Proverbionan capitulo 14, versiculo 1 pa 11, ta mustra cu door di laga sabiduria guia nos manera di papia y actua, nos por haya cierto prosperidad y stabilidad for di awor.

Ora Sabiduria Ta Edifica un Famia

Papiando di e influencia cu e esposa tin riba bienestar di e famia, Rei Salomon di Israel di antiguedad ta bisa: “E mohe sabi ta traha su cas, ma esun bobo ta bash’e abou cu su mes man.” (Proverbionan 14:1) Den ki sentido un hende mohe cu tin sabiduria ta traha of edifica su famia? Un mohe sabi ta respeta Dios su areglo cu ta e esposo ta cabes di cas. (1 Corintionan 11:3) E no ta laga e spirito di independencia cu ta reina den e mundo di Satanas influenci’e. (Efesionan 2:2) E ta sumiso na su casa y ta papia bon di dje, door di cua otro hende ta haya mas respet pa su casa. Un mohe sabi ta activamente envolvi den e educacion spiritual y practico di su yiunan. E ta traha duro pa e bienestar di su famia, haciendo e hogar un luga agradabel y dushi pa e famia. E ta maneha su cas na un manera prudente y economico. Un mohe berdaderamente sabi ta contribui na e prosperidad y stabilidad di su famia.

Un mohe bobo no ta respeta esun cu Dios a nombra como cabes di famia. E no ta pensa dos biaha pa e papia malo di su casa. Door cu e no ta economisa, e ta malgasta e recursonan cu e famia a traha duro pa yega na dje. Tambe e ta malgasta su tempo. Door di esei, e cas ta for di orden y e muchanan ta sufri fisicamente y spiritualmente. Si, e mohe bobo ta basha su cas abou.

Pero kico ta determina si un persona ta sabi of bobo? Proverbionan 14:2 ta bisa: “Esun cu ta cana den rectitud ta teme SEÑOR, ma esun cu ta perverso den su camindanan ta despreci’e.” E persona recto ta teme e Dios berdadero, y “e temor di SEÑOR ta e principio di sabiduria.” (Salmo 111:10) Un persona berdaderamente sabi sa cu su obligacion ta pa “teme Dios y warda su mandamentonan.” (Eclesiastes 12:13) Di otro banda, e persona bobo ta hiba un bida cu no ta na harmonia cu e normanan recto di Dios. Su camindanan ta perverso y troci. Un persona asina ta desprecia Dios y ta bisa den su curason: “No tin Dios.”—Salmo 14:1.

Ora Lipnan Ta Ser Guia pa Sabiduria

Kico nos por bisa tocante e abla di un persona cu ta teme Yehova y di uno cu ta despreci’e? E rei ta bisa: “Den boca di e bobo tin un bara pa su lomba, ma lipnan di e sabinan lo preserva nan.” (Proverbionan 14:3) Un persona bobo no tin e sabiduria di ariba, pesei e no ta ni pacifico ni rasonabel. E sabiduria cu ta guia su stapnan ta terenal, bestial y diabolico. Su manera di papia ta controversial y arogante. E orguyo di su boca ta causa hopi problema tanto pa e mes como pa otro hende.—Santiago 3:13-18.

Lipnan di e persona sabi ta preserv’e, of proteh’e, y esei ta contribui na su felicidad. Den ki manera? E Scritura ta bisa: “Tin hende ta papia sin pensa, manera hinca di spada, ma lenga di hende sabi ta trece curamento.” (Proverbionan 12:18) Un persona sabi no ta papia pa loco ni e no tin un lenga skerpi. Su curason ta studia un asunto prome cu e contesta. (Proverbionan 15:28) Su palabranan bon scohi tin un efecto curativo, esta, nan ta anima personanan deprimi y refresca esnan abati. En bes di irita otro hende, su lipnan ta fomenta pas y trankilidad.

Ora Sabiduria Ta Guia Actividadnan Humano

Siguientemente, Salomon ta presenta un proverbio interesante cu aparentemente ta trata cu e necesidad pa evalua e bentaha- y desbentahanan di haci cierto tarea. E ta bisa: “Caminda no tin buey, stal ta keda limpi, ma door di forsa di buey tin gran abundancia.”Proverbionan 14:4.

Un buki di referencia a comenta lo siguiente riba nificacion di e proverbio aki: “Un pesebre [stal] bashi ta un indicacion di cu no tin buey [baca] pa alimenta, y pesei un hende lo no tin molester di limpia y cuida bestia, y e gastonan lo ta menos. Pero e ‘bentaha’ aki ta bai perdi den v[ersiculo] 4b: e ta duna di compronde indirectamente cu sin buey e cosecha lo no ta grandi.” E cunukero mester scohe sabi.

E principio di e proverbio aki lo no ta aplica tambe ora nos ta pensa di cambia trabou, scohe un cierto tipo di cas, cumpra un auto, busca un bestia di cas, y cosnan por estilo? Un persona sabi lo evalua e bentahanan y e desbentahanan y wak si loke e kier haci realmente ta bal e esfuerso y gasto envolvi.

Ora un Testigo Ta Sabi

Salomon ta continua: “Un testigo fiel no ta gaña, ma un testigo falso ta papia mentira.” (Proverbionan 14:5) E mentiranan di un testigo falso sigur por causa hopi daño. Por ehempel, nan a piedra Nabot e Jezreelita mata pasobra dos homber perverso a lanta falso testimonio contra dje. (1 Reinan 21:7-13) Y no ta testigo falso nan a presenta contra Hesus, locual a hiba na su morto? (Mateo 26:59-61) Contra Esteban tambe nan a lanta falso testimonio; e tawata e prome disipel di Hesus cu a ser mata pa motibo di su fe.—Echonan 6:10, 11.

Kisas na principio ningun hende no ta cai ariba cu un persona no ta papia berdad, pero considera su futuro. Bijbel ta bisa cu Yehova ta odia “un testigo falso cu ta papia mentira.” (Proverbionan 6:16-19) E porcion di un persona asina lo ta den e lago cu ta kima cu candela y suafel—e segundo morto—hunto cu malechornan manera matado, fornicado y adorado di dios falso.—Revelacion 21:8.

E testigo fiel no ta comete perhurio ora e ta duna testimonio. Su testimonio no ta corumpi cu mentira. Esaki no ta nifica si cu e ta obliga pa duna tur informacion na personanan cu di un of otro manera kier perhudica Yehova su pueblo. E patriarcanan Abraham y Isaak a sconde cierto detayenan pa algun persona cu no tawata adora Yehova. (Genesis 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Rahab di Yerico a manda e hombernan di e rei riba un pista robes. (Hosue 2:1-7) Hesucristo mes no a divulga tur informacion ora cu esei lo a perhudic’e innecesariamente. (Huan 7:1-10) El a bisa: “No duna cacho loke ta santo, ni tira boso perlanan pa porco.” Pakico no? “Pa nan no . . . bira scheur boso na pida-pida.”—Mateo 7:6.

Ora “Conocemento Ta Facil”

Ta tur hende tin sabiduria? Proverbionan 14:6 ta bisa: “Un hacido di bofon ta busca sabiduria y no ta hay’e, ma conocemento ta facil pa esun cu tin comprondemento.” Un hacido di bofon por busca sabiduria, pero e no por haya gara riba berdadero sabiduria. E persona aki tin e arogancia di haci cherche di e cosnan di Dios, y pesei e no ta cumpli cu e condicion basico pa haya sabiduria, esta, conocemento exacto di e Dios berdadero. Su orguyo y arogancia ta strob’e di siña tocante Dios y haya sabiduria. (Proverbionan 11:2) Pakico e ta precupa mes pa busca sabiduria? E proverbio no ta bisa pakico, pero talbes e ta haci esei pa otro hende kere cu e ta sabi.

Pa un persona cu tin comprondemento “conocemento ta [algo] facil.” Comprondemento ta ser defini como e capasidad di capta cos, di mira ki relacion detayenan spesifico tin cu e asunto general. Ta e habilidad pa conecta varios aspecto di un topico y mira e totalidad, no djis e partinan isola. E proverbio aki ta bisando cu conocemento ta bira algo facil pa un persona cu tin e habilidad aki.

Den e contexto aki, considera bo mes experencia di gana conocemento di e berdad di Bijbel. Tempo cu bo a cuminsa studia Bijbel, muy probablemente e prome berdadnan cu bo a siña tawata e siñansanan basico tocante Dios, su promesanan y su Yiu. Pa un tempo nan a keda manera detayenan cu no tin nada di aber cu otro. Pero segun cu bo a sigui studia, e pidanan a cuminsa pas den otro y bo por a mira claramente ki relacion e varios detayenan tin cu Yehova su proposito general pa humanidad y pa tera. Bo a mira e logica di e berdad cu tin den Bijbel y ki conexion cosnan tin cu otro. A bira mas facil pa siña y corda detayenan nobo pasobra bo por a mira unda pa pone nan den e totalidad.

Serca ken bo no mester bai busca conocemento? E rei sabi ta adverti: “Bandona e presencia di un hende bobo, sino lo bo no discerni palabranan di conocemento.” (Proverbionan 14:7) Un persona bobo no tin berdadero conocemento. Esei lo no sali for di su boca. E conseho ta pa bandona un hende asina, y ta sabi pa keda leu for di dje. Ken cu ta anda cu “hende bobo lo sufri daño.”—Proverbionan 13:20.

Salomon ta continua: “Sabiduria di e prudente ta pa compronde su caminda, ma bobedad di e bobonan ta engaño.” (Proverbionan 14:8) Un persona sabi ta pensa riba su accionnan. E ta considera e varios opcionnan cu e tin su dilanti y ta analisa bon na ki posibel resultado cada un ta hiba. E ta scohe su rumbo den bida na un manera sabi. Kico di un persona bobo? E ta scohe un caminda bobo, keriendo cu e sa kico e ta haci y cu e ta tumando e miho decision. Su bobedad ta gañ’e.

Ora Sabiduria Ta Guia Relacion cu Otro Hende

E persona cu ta ser guia pa sabiduria tin relacion pacifico cu otro hende. E rei di Israel ta remarca: “Hende bobo ta haci bofon di pica, ma entre e rectonan tin acuerdo.” (Proverbionan 14:9, NW) Un hende bobo ta mira sintimento di culpa, of remordimento, como co’i hari. El a daña relacionnan na cas y otro caminda pasobra e ta “mucho arogante pa drecha cos” y busca pas. (The New English Bible) E persona recto ta dispuesto pa tolera e faltanan di otro hende. Ora e faya cu otro hende, e ta cla pa pidi despensa y drecha e asunto. Pa motibo cu e ta busca pas, e ta disfruta di relacionnan felis y stabil cu otro hende.—Hebreonan 12:14.

Siguientemente, Salomon ta mustra nos riba algo cu ta limita nos den nos relacion cu otro hende. E ta bisa: “E curason conoce su mes amargura, y un desconoci no ta comparti den su goso.” (Proverbionan 14:10) Ta posibel pa semper expresa nos sintimentonan di mas intimo—sea di tristesa of di goso—na otro hende y bisa nan precis loke ta biba den nos? Y bo por compronde tur ora exactamente con un otro persona ta sinti? E contesta riba ambos pregunta ta no.

Por ehempel, pensa riba kico ta pasa den mente di un persona cu kier comete suicidio. Hopi bes e no por comunica e sintimentonan aki bon cla na un famia of amigo. Y no ta tur ora otro hende por reconoce señalnan di e sintimentonan ei den nan amigonan. Nos no tin nodi sinti nos mes culpabel si nos no a mira e señalnan aki y no a tuma e accionnan necesario. E proverbio aki ta siña nos tambe cu aunke un amigo comprensivo cu por duna nos apoyo emocional ta un consuelo pa nos, hende ta limita den e consuelo cu nan por ofrece. Tin biaha ora nos ta pasa den cierto dificultad, kisas ta Yehova so nos tin pa depende ariba.

“Tin Prosperidad y Rikesa den Su Cas”

E rei di Israel ta bisa: “Cas di e malbadonan lo wordo destrui, ma tent di e rectonan lo florece.” (Proverbionan 14:11) Un persona malbado por bai dilanti den e sistema di cosnan aki y kisas e tin un bunita cas, pero di ki probecho esei lo ta p’e ora e mes no t’ei mas? (Salmo 37:10) Di otro banda, e cas di un persona recto por ta masha humilde. Pero Salmo 112:3 ta bisa cu “tin prosperidad y rikesa den su cas.” Kico esakinan ta?

Ora nos palabra- y accionnan ta ser guia pa sabiduria, nos tin e “rikesa y honor” cu ta acompaña sabiduria. (Proverbionan 8:18) Esakinan ta inclui un relacion pacifico cu Dios y cu nos prohimo, bon salu y felicidad y un grado di stabilidad. Si, for di aworaki e “tent di e rectonan” por florece.

[Plachi na pagina 27]

Un mohe sabi ta edifica su famia

[Plachi na pagina 28]

“Lenga di hende sabi ta trece curamento”