Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Debil, Pero Toch Fuerte

Debil, Pero Toch Fuerte

Storia di Bida

Debil, Pero Toch Fuerte

SEGUN E RELATO DI LEOPOLD ENGLEITNER

E oficial di SS a saca su pistol, pon’e na mi cabes y a puntra: “Bo ta cla pa muri? Mi ta bai hala e gai pasobra bo ta echt un caso perdi.” Purbando di laga mi stem zona trankil, mi a bis’e: “Mi ta cla.” Mi a prepara mi mes, sera mi wowonan y ward’e hala e gai. Pero nada no a pasa. El a kita e pistol for di mi cabes y grita: “Bo ta asta mucho idiot pa muri!” Con bin mi a haya mi den e situacion peligroso aki?

MI A nace dia 23 di juli 1905, den e pueblo Aigen-Voglhub cu ta keda den Alpen di Austria. Mi tawata e yiu homber mayo di un trahado di un fabrica di zag palo y di e yiu mohe di un cunukero local. Mi mayornan tawata hende pober, pero trahado. Mi a pasa mi infancia na Bad Ischl, serca di Salzburg, meimei di lagonan bunita y seronan espectacular.

Como mucha hopi bes mi tawata pensa riba e inhusticianan den bida, no solamente pasobra mi famia tawata pober sino pasobra mi tawata sufri tambe di un deformacion na mi wes’i lomba cu mi a nace cu ne. E deformacion aki tawata duna mi dolor di lomba cu casi tawata imposibel pa mi por a para recht. Mi no tawatin mag di haci gymnastiek na scol y esei a pone cu hopi di mi compañeronan di klas tawata haci bofon di mi.

Na fin di e Prome Guera Mundial, un poco prome cu mi a haci 14 aña, mi a dicidi cu tawata tempo pa mi busca un trabou pa mi por a scapa di pobresa. Constantemente mi tawatin dolor debi na hamber, y mi a bira suak door di periodonan di keintura halto causa door di grip Spaño, un malesa cu a mata miyones di hende. Ora mi a busca trabou serca e cunukeronan, mayoria di nan a reacciona cu e siguiente palabranan: “Ki trabou nos por tin pa un persona suak manera bo?” Sinembargo, un cunukero bondadoso si a tuma mi na trabou.

Conmovi pa e Amor di Dios

Aunke Mama tawata un catolico deboto, masha poco mi a bai misa. Esaki tawata asina specialmente pasobra mi tata tawatin ideanan liberal tocante asuntonan religioso. Pa loke ta ami, e adoracion di imagen, un custumber ampliamente practica den Iglesia Catolico Romano, a molestia mi.

Un dia den october 1931, un amigo a pidi mi pa compañ’e bai un reunion religioso di e Studiantenan di Bijbel, manera Testigonan di Yehova tawata conoci e tempo ei. Ei mi a haya contesta for di Bijbel riba preguntanan importante manera: Adoracion di imagen ta agrada Dios? (Exodo 20:4, 5) Ta existi un fierno di candela? (Eclesiastes 9:5) Mortonan lo resusita?—Huan 5:28, 29.

Loke mas a impresiona mi ta cu Dios no ta aproba hende su gueranan sangriento, aunke nan ta bisa cu ta den Su nomber nan ta bringa nan. Mi a siña cu “Dios ta amor” y cu e tin un nomber glorioso cu ta Yehova. (1 Huan 4:8; Salmo 83: 18, NW) Mi a keda conmovi ora mi a haya sa cu mediante e Reino di Yehova, hende lo por biba pa semper den felicidad den un Paradijs riba henter e tera. Tambe mi a siña di e maraviyoso speransa di algun hende imperfecto cu Dios a scohe pa participa hunto cu Hesus den e Reino celestial di Dios. Mi tawata cla pa duna tur loke mi tawata por pa e Reino ei. Pues na mei 1932, mi a batisa y a bira un Testigo di Yehova. E paso ei a rekeri curashi, ya cu a reina un intolerancia religioso na Austria cu e tempo ei tawata strictamente catolico.

Enfrentando Menosprecio y Oposicion

Mi mayornan a keda geshock ora mi a bandona iglesia, y mesora e pasto a anuncia e noticia for di preekstoel. Pa mustra nan menosprecio, biciñanan tawata scupi abou mi dilanti. Apesar di esei, mi tawata dicidido pa bira un predicado di tempo completo, y mi a cuminsa traha pionero na januari 1934.

E influencia di e partido nazi tawata creciendo den nos provincia, y esei a pone cu e situacion politico tawata birando mas y mas tenso. Tempo cu mi tawata traha pionero den Vaye Enns na Styria, polis tawata persigui mi continuamente y mi mester tawata “cauteloso manera colebra.” (Mateo 10:16) For di 1934 te cu 1938, casi tur dia mi tawata haya persecucion. Aunke mi no tawatin trabou, nan a nenga di duna mi e compensacion pa hende desemplea. Mi a ser sentencia na varios periodo cortico y cuater periodo mas largo di prizon pa motibo di mi actividad di predica.

Tropanan di Hitler Ta Ocupa Austria

Na maart 1938, Hitler su tropanan a marcha drenta Austria. Denter di un par di dia, mas cu 90.000 hende—rond di 2 porshento di e poblacion adulto—a wordo aresta y manda prizon y camponan di consentracion, acusa di a opone e regimen nazi. Testigonan di Yehova tawata un poco prepara pa loke tawata biniendo. Den zomer di 1937, varios miembro di e congregacion na cua mi tawata pertenece a haci un biahe di 350 kilometer cu bais bai Praga pa asisti na un congreso internacional. Einan nan a tende di e atrocidadnan cu a ser cometi contra nos compañeronan di fe na Alemania. Tawata claro anto cu awor tawata nos beurt.

For di dia cu e tropanan di Hitler a pone pia riba suela di Austria, Testigonan di Yehova a haya nan obliga di tene nan reunionnan y actividadnan di predica den secreto. Aunke literatura biblico tawata drenta di contrabanda via frontera di Suisa, no tawatin suficiente pa tur hende haya. Pues e compañeronan cristian na Viena tawata produci literatura den secreto. Hopi bes mi tawata traha como mensahero, entregando literatura na e Testigonan.

Den Campo di Consentracion

Dia 4 di april 1939, Gestapo a aresta ami cu tres otro compañero cristian ora nos tawata celebra e Memorial di e morto di Cristo na Bad Ischl. Nan a transporta nos tur tres cu auto y a hiba nos na e warda central di polis di Estado Linz. Esei tawata e prome bes cu mi a core den un auto, pero mi tawata mucho precupa pa disfruta di dje. Na Linz nan a somete mi na un serie di interogacion cruel, pero mi no a renuncia mi fe. Cinco luna despues, nan a hiba mi dilanti hues na Alta Austria. Diripiente e procesonan penal cu tawatin contra mi a para; pero esei no tawata e fin di mi pesadiya. Mientrastanto nan a manda e tres otro rumannan campo di consentracion, caminda nan a muri fiel.

Mi a keda sera y dia 5 di october 1939, nan a bisa mi cu nan lo hiba mi campo di consentracion Buchenwald na Alemania. Tawatin un trein special ta warda nos, e presonan, na stacion di trein di Linz. E wagonnan tawata ekipa cu celnan pa dos persona. E homber cu tawata den e mesun cel cu mi no tawata nada menos cu dr. Heinrich Gleissner, exgobernado di Alta Austria.

Ami cu dr. Gleissner a cuminsa un combersacion interesante. E tawata sinseramente interesa den mi situacion penoso y a keda geshock ora el a haya sa cu asta ora e tawata gobernado, Testigonan di Yehova a haya nan cu hopi problema legal den su provincia. Cu duele el a bisa: “Sr. Engleitner, mi no por drecha loke a bai robes caba, pero mi kier pidi boso despensa. Ta parce cu nos gobierno a haci su mes culpabel di no a eherce husticia. Si un dia bo tin mester di cualkier yudansa, lo mi ta mas cu dispuesto pa haci loke mi por.” Despues di guera nos a topa atrobe. El a yuda mi haya un pension di gobierno pa victimanan di nazi.

“Mi Ta Bai Tira Bo”

Dia 9 di october 1939 mi a yega na e campo di consentracion Buchenwald. Poco despues, e funcionario di e prizon a haya e informacion cu tawatin un Testigo entre e hendenan cu a caba di yega. Y mi a bira su victima. El a bati mi sin misericordia. Anto ora el a realisa cu e no por a obliga mi renuncia mi fe, el a bisa: “Mi ta bai tira bo, Engleitner. Pero prome cu esei mi ta bai laga bo skirbi un tarheta di despedida pa bo mayornan.” Mi a pensa riba palabranan di consuelo cu mi por a skirbi mi mayornan, pero cada bes cu mi a pone e pen riba e papel, e funcionario tawata dal mi elleboog di man drechi y stroba mi di skirbi bon. Cu un stem di mofa el a bisa: “Esta un idiot no! Ni dos frase stret e no por skirbi. Pero esei no ta strob’e si di lesa Bijbel, no ta berdad?”

Despues e funcionario a saca su pistol, pon’e na mi cabes y laga mi kere cu e tawata bai hala e gai, manera mi a conta na principio di e relato aki. Caba el a pusha mi den un cel chikito, yen yen di hende. Mi mester a keda para henter anochi. Pero di tur manera lo mi no por a drumi pasobra henter mi curpa tawata haci dolor. E unico “consuelo” cu mi compañeronan di cel tawatin pa mi ta: “No ta bale la pena bo perde bo bida pa un religion kens!” Dr. Gleissner tawata den un cel pega cu esun di mi. El a tende loke a pasa y na un manera pensativo el a bisa: “E persecucion horibel di cristiannan ta lanta cabes atrobe!”

Den e zomer di 1940, tur prizonero a haya ordo pa raporta pa nan bai traha den mina riba diadomingo aunke normalmente riba diadomingo nos tawata liber. Esaki tawata un castigo pa “malconducta” di algun prizonero. Nan a manda nos carga piedra grandi for di e mina hiba den e campo. Dos prizonero tawata purba pone un piedra grandi riba mi lomba, y casi mi a cai door di e peso. Sinembargo, Arthur Rödl, e temibel Lagerführer (supervisor di campo), diripiente a sali na mi defensa. Ora el a mira mi esfuersonan agonisante pa carga e piedra, el a bisa mi: “Hamas lo bo por logra yega e campo cu e piedra ei riba bo lomba! Pon’e abou mesora!” Tawata un alivio pa cumpli cu e ordo ei. Anto Rödl a mustra riba un piedra hopi mas chikito, y a bisa: “Cohe esei y hib’e e campo. E ta mas facil pa carga!” Despues el a dirigi su mes na nos supervisor y a dun’e e ordo: “Laga e Studiantenan di Bijbel bai nan baraknan bek. Nan a traha suficiente pa un dia!”

Na fin di cada dia di trabou semper mi tawata contento pa asocia cu mi famia spiritual. Nos tawatin areglo pa distribui cuminda spiritual. Un ruman homber tawata skirbi un texto di Bijbel riba un pida papel y pas’e pa e otronan. Nos a logra tambe di trece un Bijbel clandestinamente den e campo. Nos a plam’e for di otro y partie den bukinan individual. Tres luna largo mi a ser confia cu e buki di Job. Mi a scond’e den mi meya. E relato di Job a yuda mi para firme.

Finalmente dia 7 di maart 1941, mi a join un grupo grandi cu a ser transferi pa e campo di consentracion Niederhagen. Dia pa dia mi condicion tawata bira piyo. Un dia ami cu dos ruman homber a haya ordo pa paketa herment den caha. Despues di esei nos a cana hunto cu un otro grupo di preso pa bai e baraknan bek. Un oficial di SS a ripara cu mi tawata kedando un poco atras. El a bira asina furioso cu sin bisa mi nada el a dal mi un scop masha duro mes di patras. Esei a haci mi hopi daño. E dolor tawata insoportabel, pero toch mi a bai traha e siguiente dia.

Libertad Inespera

Na april 1943 finalmente nan a evacua e campo Niederhagen. Despues di esei mi a ser transferi na e campo di morto na Ravensbrück. Anto na juni 1943, diripiente nan a ofrece mi e oportunidad pa haya mi libertad y sali for di e campo di consentracion. E biaha aki si mi libertad no tawata mara na e condicion di cu lo mi a renuncia mi fe. E unico cos cu mi mester a haci tawata bai di acuerdo pa haci trabou forsa na un hacienda pa e resto di mi bida. Mi tawata dispuesto pa haci esei pa mi por a scapa di e horornan di e campo. Mi a bai serca e docter di e campo pa un ultimo checkup. E docter a keda sorprendi di mira mi. “Ainda bo ta Testigo di Yehova?” el a puntra. Ami a contesta: “Si, asina mes, Sr. Docter.” “Awel si esei ta e caso, mi no sa pakico nos mester laga bo bai. Pero di otro banda lo ta un gran alivio pa scapa di un criatura miserabel manera bo.”

E no a exagera. Mi estado di salu realmente tawata miserabel. Pieu a come un parti di mi cuero, e slanan cu mi a haya a laga mi sordo na un horea y henter mi curpa tawatin herida cu ta saca pus. Despues di 46 luna di pasa necesidad, hopi hamber y trabou forsa, mi tawata pisa solamente 28 kilo. Den e condicion ei mi a sali for di Ravensbrück dia 15 di juli 1943.

Nan a manda mi mi stad natal cu trein sin ningun guardia pa compaña mi, y mi a raporta na e oficina principal di Gestapo na Linz. E funcionario di Gestapo a duna mi mi papelnan di libertad y a spierta mi: “Si bo ta kere cu nos ta duna bo libertad pa bo persisti den bo actividad secreto, bo ta completamente ekiboca! Dios spar bo si nos gara bo ta predica.”

Porfin mi tawata na cas! For di e prome biaha cu nan a aresta mi dia 4 di april 1939, mi mama no a cambia nada den mi camber. Asta mi Bijbel a keda habri riba e mesa banda di mi cama! Mi a hinca rudia y haci un oracion di curason pa gradici Dios.

No a dura masha cu mi a ser asigna pa bai traha den un hacienda den sero. E cunukero, un amigo di infancia, asta a paga mi un suma chikito, aunke e no tawata obliga di hacie. Prome cu guera e amigo aki a duna mi permit pa sconde algun literatura biblico riba su propiedad. Mi tawata contento cu mi por a haci bon uzo di e deposito chikito aki di literatura pa mi por a haya fortalesa spiritual. Tur mi necesidadnan a ser satisface, y mi tawata determina pa keda riba e hacienda te ora guera a termina.

Scondiendo den Sero

Sinembargo, e dianan calmo di libertad no a dura masha. Meimei di augustus 1943, mi a haya ordo pa raporta serca un docter di ehersito pa un chekeo medico. Prome, el a declara cu pa motibo di e defecto di mi lomba mi no por tawata activo den servicio militar. Sinembargo un siman despues, e mesun docter a cambia su diagnostico y a bisa: “Den bon condicion pa participa den servicio militar den e fila mas dilanti di bataya.” Pa un tempo e ehersito no por a localisa mi, pero dia 17 di april 1945, un poco prome cu guera a termina nan a captura mi finalmente. Nan a manda yama mi pa servicio militar den e fila mas dilanti di bataya.

Ekipa cu algun paña y cuminda y un Bijbel, mi a busca refugio den e seronan den bicindario. Na principio mi por a drumi gewoon pafo, pero despues e weer a bira piyo y 50 centimeter di sneu a cai. Mi a keda papa muha. Mi a logra yega na un cabaña den sero cu tawata situa casi 1.200 meter riba nivel di lama. Temblando mi a logra sende e candela di e fogon y asina mi por a keinta mi curpa y seca mi pañanan. Morto cansa mi a pega soño riba un banki dilanti di e fogon. Pero no a dura masha cu diripiente un dolor intenso a lanta mi for di soño. Mi curpa tawata na candela! Mi a lora mi curpa abou riba vloer pa paga e candela. Henter mi lomba a keda tur na blar.

Coriendo e peliger di ser aresta mi a sluip bai e hacienda den sero bek prome cu dia habri, pero e cunukero su casa tawatin asina tanto miedo cu el a core cu mi, bisando mi cu autoridadnan tawata busca mi tur caminda. Pues, mi a bai serca mi mayornan. Na prome instante, asta mi mayornan a basila pa acepta mi na cas, pero finalmente nan a laga mi drumi den e zolder caminda ta warda yerba seco, anto Mama a cuida mi heridanan. Sinembargo despues di dos dia mi mayornan tawata asina nervioso cu mi a dicidi cu tawata miho pa mi a bai sconde den e seronan atrobe.

Dia 5 di mei 1945, un zonido fuerte a lanta mi for di soño. Mi por a mira aeroplanonan di forsanan alia bula hopi abou. Na e momento ei mi tawata sa cu nan a tumba e regimen di Hitler. Yehova su spirito a fortalece mi pa mi por a wanta un pesadiya increibel. Mi a experencia e berdad di e palabranan registra na Salmo 55:22 cu a consola mi masha na principio di mi pruebanan. Mi a ‘tira mi carga riba Yehova’, y aunke mi tawata fisicamente debil, el a sostene mi segun cu mi a cana den “e vaye di sombra di morto.”—Salmo 23:4.

Yehova Su Poder “Haci Perfecto den Debilidad”

Despues di guera, tiki tiki bida a bira normal atrobe. Prome mi a traha como peon na e hacienda den sero di mi amigo cunukero. Ta despues cu ehersito di Merca a interveni na april 1946, mi a ser libra di mi obligacion di efectua trabou forsa como cunukero pa e resto di mi bida. Na fin di e guera, rumannan cristian na Bad Ischl y districtonan den bicindario a cuminsa tene reunion regularmente. Nan a cuminsa predica cu energia renoba. Mi a haya oferta pa traha como bewaker anochi den un fabrica y asina mi por a sigui traha como pionero. Cu tempo mi a establece mi mes den e area di St. Wolfgang, y na 1949 mi a casa cu Theresia Kurz, kende tawatin un yiu mohe for di su prome matrimonio. Nos tawatin 32 aña hunto ora mi kerida esposa a muri na 1981. Mi a cuid’e mas cu shete aña.

Despues di Theresia su morto mi a bolbe cuminsa traha pionero y esaki a yuda mi pasa over di e gran perdida aki. Actualmente mi ta sirbi como pionero y anciano den mi congregacion na Bad Ischl. Door cu mi ta move rond den rolstul, mi ta ofrece literatura biblico y ta combersa cu hende tocante e speransa di Reino den e parke Bad Ischl of dilanti di mi mes cas. E dushi combersacionnan cu mi ta hiba ta duna mi hopi goso.

Ora mi wak bek, mi por confirma cu e experencianan teribel cu mi a haya mi obliga di pasa aden no a amarga mi. Claro cu tawatin bes cu mi a sinti mi deprimi pa motibo di e pruebanan. Sinembargo, mi relacion afectuoso cu Yehova Dios a yuda mi pasa over di e periodonan negativo ei. E spiertamento cu Señor a duna Pablo, esta, “Mi poder ta wordo haci perfecto den debilidad”, a resulta cierto den mi bida tambe. Awor, na edad di casi 100 aña mi por ripiti e palabranan di apostel Pablo: “Pa causa di Cristo mi tin placer den debilidad, den insulto, den sufrimento, den persecucion, den problema; pasobra ora mi ta debil, e ora ei mi ta fuerte.”—2 Corintionan 12:9, 10.

[Plachi na pagina 25]

Gestapo a aresta mi na april 1939

Documento di Gestapo cu e acusacionnan, mei 1939

[Reconocemento]

Tur dos potret: Privatarchiv; B. Rammerstorfer

[Plachi na pagina 26]

Mi a haya refugio den e seronan den bicindario

[Reconocemento pa Potret na pagina 23]

Foto Hofer, Bad Ischl, Austria