Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

“Atende e Mata di Wendruif Aki”!

“Atende e Mata di Wendruif Aki”!

“Atende e Mata di Wendruif Aki”!

E 12 spionnan a cana rond e Tera Priminti. Moises a manda nan observa e habitantenan y bin bek cu muestra di loke e tera ta produci. Cua producto en particular a capta nan atencion? No mucho leu for di Hebron, nan a topa un cunucu di wendruif caminda e druifnan tabata asina grandi cu tabatin mester di dos spion pa carga un troshi di druif. E cosecha di druif tabata asina impresionante cu e spionnan a yama e area fertil ei “e vaye di Escol”, esta, “Troshi” di Druif.—Numbernan 13:21-24; nota na pia di pagina.

Durante siglo 19, un bishitante na Palestina a informa: “Escol, of vaye di Druif, . . . te ainda ta tapa cu mata di wendruif, y e druifnan ta esnan di mas mihor y mas grandi na Palestina.” Aunke e matanan di wendruif di Escol ta sobresali, gran parti di Palestina tabata produci bon wendruif den tempo biblico. Registronan di Egipto ta indica cu e faraonan a importa biña for di Canan.

E buki The Natural History of the Bible (Historia di Flora y Fauna di Bijbel) ta splica: “[Palestina su] bahadanan di sero yen di baranca, cu nan tera di greis fini y expone na hopi solo, e cayente di zomer, y e drenahe rapido di awasero di winter, tur hunto ta hacie un pais unico di wendruif.” Isaias a indica cu algun area specifico tabatin te cu mil mata di wendruif.—Isaias 7:23.

‘Un Tera di Mata di Wendruif’

Moises a bisa e nacion di Israel cu nan lo a bai biba den un tera di “mata di wendruif y palo di figo y granatapel.” (Deuteronomio 8:8) Segun Baker Encyclopedia of Bible Plants, “tabatin asina tanto mata di wendruif den antiguo Palestina cu hende a haya simiña di wendruif den casi, si no ta tur, e sitionan caminda nan a haci cobamento arkeologico.” E matanan di wendruif di e Tera Priminti tabata asina productivo cu asta durante e aña 607 prome cu nos era, ora cu e ehersitonan di Nabucodonosor a destrui Huda, e pueblo cu a keda atras den e pais “a recohe biña y fruta di zomer na gran abundancia.”—Yeremias 40:12; 52:16.

Pa produci biña na gran cantidad, cunukeronan Israelita mester a duna nan mata di wendruif bon cuido. E buki di Isaias ta describi con un Israelita cu ta cuida un cunucu di wendruif normalmente lo a coba un tereno riba un sero y saca tur piedra grandi prome cu e planta su “wendruif di mas mihor.” Lo el a lanta podise un muraya di piedra, uzando e piedranan cu el a saca for di e tereno. E muraya aki lo a yuda proteha su cunucu di wendruif pa baca no trapa riba nan, y tambe lo a proteh’e un tiki contra zoro, porco di mondi y ladron. Kisas lo el a coba tambe un baki pa pres wendruif y traha un toren chikito cu lo por a fungi como un luga fresco pa biba aden durante e temporada di cosecha ora cu e matanan di wendruif tabatin mester di extra proteccion. Despues di tur e trabou preliminar aki, e cunukero por a conta riba un bon cosecha di wendruif.—Isaias 5:1, 2. *

Pa haci sigur cu lo e tin un bon cosecha, e cunukero regularmente tabata snui e mata di wendruif pa mehora su productividad y a chapi e tera pa tene mata di sumpiña y mal yerba bou di control. Si suficiente awa no a yobe den lente, e tabata muha e cunucu durante e lunanan di zomer.—Isaias 5:6; 18:5; 27:2-4.

E tempo di cosecha di wendruif na fin di zomer tabata un tempo di gran alegria. (Isaias 16:10) Tres salmo tin un titulo di introduccion cu ta inclui e frase “riba Gitit.” (Salmo 8, 81 y 84) Expertonan no sa sigur kico e expresion musical aki ta nifica. Pero den e version Septuaginta e ta ser traduci como “baki di pres wendruif” y esaki por ta un indicacion cu e Israelitanan tabata canta e salmonan aki durante e temporada di cosecha di wendruif. Aunke e Israelitanan a uza wendruif principalmente pa traha biña, nan a come e druifnan fresco tambe of a laga nan seca bira rasenchi, kisas pa despues traha pan cu nan.—2 Samuel 6:19; 1 Cronicanan 16:3.

E Mata di Wendruif di Israel

Varios biaha Bijbel ta describi e pueblo di Dios como un mata di wendruif. Esei tabata un bon comparacion, mirando e importancia di e mata pa e Israelitanan. Na Salmo 80, Asaf a compara e nacion di Israel cu un mata di wendruif cu Yehova a planta den Canan. E tera a ser limpia di manera cu e mata di wendruif di Israel por a saca raiz y bira fuerte. Pero segun cu añanan a pasa, su trankera- y murayanan protectivo a basha bou. E nacion no tabata confia mas den Yehova, y Yehova a kita su proteccion for di riba nan. Mescos cu porco di mondi cu ta plunder un cunucu di wendruif, asina nacionnan enemigo a keda devora e rikesa di Israel. Asaf a pidi Yehova den oracion pa yuda e nacion di manera cu nan lo por a haya bek e gloria cu nan tabatin. El a roga Yehova: “Atende e mata di wendruif aki.”—Salmo 80:8-15.

Isaias a compara “e cas di Israel” cu un cunucu di wendruif cu pocopoco a cuminsa produci “wendruif shimaron”, of beshi putri. (Isaias 5:2, 7) Wendruif shimaron ta hopi mas chikito cu wendruif cultiva y tin masha tiki carni pasobra casi henter e druif ta consisti di e simiñanan. Wendruif shimaron no a sirbi pa traha biña ni pa come, p’esei e tabata un simbolo apropia di e nacion apostata kende su fruta a consisti di maldad en bes di husticia. No tabata falta di e Cunukero cu e mata di wendruif a produci fruta sin balor. Yehova a haci tur loke cu e tabata por pa haci e nacion productivo. P’esei el a puntra: “Kico mas tabatin di haci pa mi cunucu di wendruif, cu mi no a haci den dje?”—Isaias 5:4.

Ya cu e mata di wendruif di Israel tabata improductivo, Yehova a spierta nan cu lo el a destrui e muraya protectivo cu el a traha rond di su pueblo. Lo e no a snui su mata di wendruif simbolico mas ni chapi su tera. E awasero di lente cu e cosecha tabata depende di dje lo no a bin, y sumpiña y mal yerba lo a podera di e cunucu.—Isaias 5:5, 6.

Moises a profetisa cu e apostasia di Israel lo a pone asta nan cunucunan literal di wendruif seca. “Lo bo planta y cultiva cunucunan di wendruif, ma lo bo no bebe di e biña ni piki e wendruifnan, pasobra bichi lo come nan.” (Deuteronomio 28:39) Un mata di wendruif por seca den un par di dia si un bichi drenta den e troncon principal y come su paden.—Isaias 24:7.

“E Berdadero Mata di Wendruif”

Mescos cu Yehova a compara Israel literal cu un mata di wendruif, Hesus tambe a uza un comparacion similar. Durante e asina yama Ultimo Cena, Hesus a bisa su discipelnan: “Ami ta e berdadero mata di wendruif, y mi Tata ta e cunukero.” (Huan 15:1) Hesus a compara su discipelnan cu e ramanan di e mata di wendruif. Mescos cu e ramanan di un mata di wendruif literal ta saca nan fortalesa for di e troncon principal, asina e discipelnan di Cristo tin cu keda den union cu ne. Hesus a bisa: “Separa di mi boso no por haci nada.” (Huan 15:5) Cunukeronan ta cultiva un mata di wendruif pa haya su fruta, y Yehova ta spera di su pueblo cu nan ta produci fruta spiritual. Esaki ta duna Dios, e Cunukero di e mata di wendruif, gloria y satisfaccion.—Huan 15:8.

Den caso di un mata di wendruif literal, pa e ta productivo mester snui y limpia e mata, y Hesus a referi na ambos accion. Un cuidado di mata di wendruif kisas ta snui e mata dos biaha pa aña pa asina haya e maximo cantidad di fruta for di dje. Durante e lunanan di winter, nan sa snui basta di e ramanan di e mata di wendruif. E cunukero ta kita mayoria di e ramanan cu a crece e aña anterior. Probablemente e ta laga tres of cuater rama principal na e troncon, cu un of dos spruit na cada un di e ramanan aki. E spruitnan chikito aki ta similar na esnan di e aña anterior, y nan lo bira e ramanan cu ta produci fruta durante e benidero zomer. Por ultimo, ora cu e cunukero caba di snui e mata, e ta kima tur e ramanan cu el a corta.

Hesus a describi e snuimento extenso aki: “Si un hende no keda den mi, e ta wordo tira afo manera un rama y ta seca; y hende ta recohe nan y ta tira nan den candela, y nan ta wordo kima.” (Huan 15:6) Aunke e mata di wendruif na e etapa aki por parce di no tin masha rama, den lente nan a bolbe snui e mata un tiki mas.

Hesus a bisa: “Tur rama den mi cu no ta carga fruta, e ta kita.” (Huan 15:2) Esaki kisas ta referi na un snuimento mas lat, despues cu e mata di wendruif a produci un cantidad substancial di rama nobo y bo por mira bon cla troshinan chikito di druif. E cunukero cuidadosamente ta samina cada rama nobo pa wak cua ta carga fruta y cua ta bashi. Si laga esnan sin fruta na e mata, nan lo sigui saca substancianan nutritivo y awa for di e troncon. P’esei e cunukero ta snui e ramanan sin fruta aki ya asina e nutricion di e mata di wendruif ta bai solamente na e ramanan cu ta carga fruta.

Finalmente, Hesus a referi na e proceso di limpiesa. El a splica: “Tur rama cu ta carga fruta, e ta snui [“haci limpi”, NW], pa esaki duna mas fruta.” (Huan 15:2) Despues cu e cunukero a kita e ramanan cu no ta pari, e ta samina cuidadosamente cada rama cu ta carga fruta. Na e base di cada rama cu tin fruta, semper e ta haya spruitnan nobo cu tambe e mester kita. Si e laga nan crece, nan lo chupa awa for di e mata; awa cu di otro manera e druifnan lo a haci bon uzo di dje. Tambe e ta kita algun di e blachinan grandi pa asina permiti e druifnan haya mas lus di solo. Esakinan tur ta pasonan pa yuda e ramanan cu tin fruta produci na abundancia.

Sigui “Carga Hopi Fruta”

E ramanan simbolico di “e berdadero mata di wendruif” ta representa cristiannan ungi. Sinembargo, e “otro carnenan” tambe mester duna prueba cu nan ta discipelnan productivo di Cristo. (Huan 10:16) Nan tambe por duna “hopi fruta” y trece gloria pa nan Tata celestial. (Huan 15:5, 8) Hesus su ilustracion di e berdadero mata di wendruif ta recorda nos cu salbacion ta depende di si nos ta keda den union cu Cristo y ta produci bon fruta spiritual. Hesus a bisa: “Si boso warda mi mandamentonan, boso lo keda den mi amor; mescos cu mi a warda e mandamentonan di mi Tata, y ta keda den su amor.”—Huan 15:10.

Den e tempo di Zacarias, Dios a priminti un resto di Israelita fiel cu e tera un biaha mas lo tin “pas pa e simiña: e mata di wendruif lo duna su fruta, e tera lo duna su producto.” (Zacarias 8:12) E mata di wendruif ta ser uza tambe pa describi e pas cu e pueblo di Dios lo tin durante Cristo su Reinado di Mil Aña. Mikeas a profetisa: “Cada un di nan lo sinta bou di su palo di wendruif y bou di su palo di figo, y ningun hende lo no spanta nan, pasobra e boca di e SEÑOR [Yehova] di ehersitonan a papia.”—Mikeas 4:4.

[Nota]

^ par. 7 Segun Encyclopaedia Judaica, cunukeronan Israelita a prefera mata di wendruif cu a produci druif color biña conoci como sorek, e tipo di mata di wendruif cu Isaias 5:2 aparentemente ta referi na dje. E druifnan aki a produci un biña cora zoet.

[Plachi na pagina 18]

Un mata di wendruif cu a caba di seca

[Plachi na pagina 18]

Snuimento durante lunanan di winter

[Plachi na pagina 18]

Kimamento di ramanan cu nan a corta kita afo