Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Baruk e Fiel Secretario di Jeremias

Baruk e Fiel Secretario di Jeremias

Baruk e Fiel Secretario di Jeremias

BO CONOCE “Baruk, yiu homber di Nerias”? (Jeremias 36:4) Aunke ta den cuater capitulo so di Bijbel e ta ser menciona, e ta bon conoci cerca lesadonan di Bijbel como e secretario personal di profeta Jeremias y tambe como su amigo intimo. Hunto nan a experencia e ultimo 18 añanan turbulento di e reino di Juda, e destruccion teribel di Jerusalem na man di Babilonia na aña 607 prome cu nos era (P.E.C.), y e exilio na Egipto cu a sigui despues di esei.

Den añanan recien, descubrimento di dos seyo di klei of bulla * (na Latin) di siglo 7 P.E.C. a lanta interes di expertonan den e persona aki menciona den Bijbel. E seyonan di klei tabatin e texto: “Ta pertenece na Berekhyahu [Baruk su nomber na Hebreo], yiu di Neriyahu [Nerias su nomber na Hebreo], e Escriba.” Ken Baruk tabata? For di cua famia el a bin? Ki educacion y posicion e tabatin? Kico e echo cu el a tuma un posicion firme na banda di Jeremias ta revela? Kico nos por siña for di dje? Laga nos busca e contestanan dor di analisa e informacion cu tin den fuentenan biblico y historico.

Baruk Su Antecedente y Posicion

Hopi experto djawe ta kere cu Baruk tabata forma parti di un famia prominente di escriba na Juda. Nan ta duna varios motibo pa e conclusion aki. Por ehempel, e relato biblico ta referi na Baruk mencionando e titulo special, “e secretario”, of “e escriba” den algun traduccion. E Scritura ta menciona tambe cu Seraias, e ruman homber di Baruk, tabata un oficial importante den palacio di Rei Sedekias.—Jeremias 36:32; 51:59.

Arkeologo Philip J. King a skirbi tocante e escribanan den tempo di Jeremias: “Escribanan—miembronan di un grupo profesional—tabata prominente den Juda durante e ultimo parti di siglo 7 y principio di siglo 6 P.E.C. . . . E titulo tabata ser duna na oficialnan halto di rei.”

Ademas, e relato na Jeremias capitulo 36, cu nos lo bai considera en detaye, ta duna e impresion cu Baruk tabatin acceso na e conseheronan di rei y cu e tabatin mag di uza e sala di reunion di Gemarias, kende tabata un oficial of un prins. James Muilenberg, experto riba tereno di Bijbel, ta duna un motibo pakico nan ta pensa cu tabata asina: “Baruk por a drenta e sala di reunion di escriba pasobra e tabatin derecho di hacie y pasobra e mes tambe tabata un miembro di e oficialnan di rei cu a reuni hunto na e ocasion crucial ei di e lesamento publico di e rol. E tabata meimei di su coleganan.”

E publicacion Corpus of West Semitic Stamp Seals (Coleccion Completo di Stempel di Seyo Semitico Occidental) ta agrega un argumento mas na fabor di Baruk su posicion di escriba: “Como cu e seyo di klei di Berekhyahu a ser haya hunto cu un grupo grandi di seyo di klei di otro oficialnan halto, ta rasonabel pa asumi cu Baruk/Berekhyahu tabata actua denter di e mesun categoria oficial den cua e otro oficialnan tabata funciona.” E informacion cu tin disponibel ta indica cu muy probablemente Baruk cu su ruman homber Seraias tabata oficialnan halto cu a sostene fiel profeta Jeremias durante e añanan dramatico prome cu destruccion di Jerusalem.

Baruk Ta Sostene Jeremias Publicamente

A base di cronologia, Baruk ta aparece pa prome biaha na Jeremias capitulo 36, den “e di cuater aña di Joakim”, esta, rond di aña 625 P.E.C. Pa e tempo ei ya Jeremias tabatin 23 aña ta sirbi como profeta.—Jeremias 25:1-3; 36:1, 4.

E ora ei Jehova a bisa Jeremias: “Cohe un rol y skirbi riba dje tur e palabranan cu mi a papia cu bo tocante di Israel, tocante di Juda y tocante di tur e nacionnan, . . . for di tempo di Josias, te dia djawe.” E relato ta sigui: “E ora ei Jeremias a yama Baruk, yiu homber di Nerias, y segun Jeremias tabata dict’e, Baruk tabata skirbi riba un rol tur e palabranan di SEÑOR.”—Jeremias 36:2-4.

Dicon el a manda yama Baruk? Jeremias a bis’e: “Mi a wordo prohibi; mi no por bai den e cas di SEÑOR.” (Jeremias 36:5) Evidentemente, nan a prohibi Jeremias di drenta e area di tempel caminda e mester a lesa Jehova su mensahe, kisas pasobra e mensahenan anterior a pone e autoridadnan rabia. (Jeremias 26:1-9) No tin duda cu Baruk tabata un adorado sincero di Jehova, y el “a haci conforme tur loke profeta Jeremias a orden’e.”—Jeremias 36:8.

A tuma tempo pa Baruk skirbi e spiertamentonan cu a ser duna durante e 23 añanan cu a pasa, y podise Jeremias a warda tambe pa e momento oportuno. Pero den november of december di aña 624 P.E.C., Baruk cu curashi “a lesa for di e buki, pa henter e pueblo tende e palabranan di Jeremias, den e cas di SEÑOR, den e sala di Gemarias.”—Jeremias 36:8-10.

Micaias, yiu homber di Gemarias, a informa su tata y un cantidad di oficial di loke a sosode, y nan a invita Baruk pa bin lesa e rol na bos halto pa di dos biaha. E relato ta bisa: “Awor a sosode cu ora nan a tende tur e palabranan, un a bira wak otro tur spanta, y a bisa Baruk: ‘Siguramente nos lo raporta tur e palabranan aki na rei . . . Abo y Jeremias, bai sconde, y no laga ningun hende sa unda boso ta.’”—Jeremias 36:11-19.

Ora cu Rei Joakim a tende loke Baruk a skirbi manera Jeremias a dicta pa e skirbi, el a rabia scheur e rol, y tir’e den candela. Anto el a duna ordo na su hombernan pa aresta Jeremias y Baruk. Riba ordo di Jehova, e dos hombernan a bolbe skirbi un copia di e rol mientras cu nan tabata scondi.—Jeremias 36:21-32.

No tin duda cu Baruk a realisa ki peliger tabatin den e asignacion aki. Lo e mester tabata sa di e menasanan cu tabatin contra Jeremias algun aña prome. Tambe lo el a tende di loke a pasa cu Urias, kende a profetisa “palabranan similar na tur esnan di Jeremias”, pero cu Rei Joakim a laga mata. A pesar di esei, Baruk tabata dispuesto pa uza su habilidadnan profesional y su contacto cu oficialnan gubernamental pa sostene Jeremias den e asignacion aki.—Jeremias 26:1-9, 20-24.

No Busca “Cosnan Grandi”

Durante skirbimento di e prome rol, Baruk a pasa dor di un periodo di angustia. El a sclama: “Ai di mi! Pasobra SEÑOR a añadi tristesa na mi dolor; mi ta cansa di mi kehamento y mi no a haya descanso.” Kico tabata e motibo di e crisis aki?—Jeremias 45:1-3.

Bijbel no ta duna un contesta directo. Pero purba imagina e situacion di Baruk. Haciendo un resumen di 23 aña di spiertamento duna na e pueblo di Israel y Juda lo mester a haci nan apostasia y rechaso di Jehova hopi bisto. Jehova su decision di destrui Jerusalem y Juda y manda e nacion den exilio na Babilonia pa 70 aña—un informacion cu Jehova a revela e aña ei y cu kisas el a inclui den e rol—lo mester a shock Baruk. (Jeremias 25:1-11) Ademas, Baruk tabata core e riesgo di perde su posicion y su carera debi na e sosten firme cu el a duna Jeremias na e tempo crucial aki.

Sea cual sea e caso, Jehova mes a interveni pa yuda Baruk tene na mente e huicio cu tabata na caminda. Jehova a bisa: “Loke mi a edifica mi ta bai bash’abou, y loke mi a planta mi ta bai ranca, esta, henter e tera.” Anto el a conseha Baruk: “Ma abo, bo ta busca cosnan grandi pa bo mes? No busca eseinan.”—Jeremias 45:4, 5.

Jehova no a specifica kico e “cosnan grandi” aki tabata, pero Baruk lo mester tabata sa si esei tabata ambicionnan egoista, prominencia of prosperidad material. Jehova a conseh’e pa ta realistico y corda loke tin su dilanti: “Mi ta bai trece desaster riba tur carni, . . . ma lo mi duna bo bo bida como botin, na tur luga cu bo bai.” Baruk su pocesion di mas valioso, su bida, lo a ser conserva na unda cu e bai.—Jeremias 45:5.

Despues di e sucesonan aki describi den Jeremias capitulo 36 y 45, cu a tuma luga di aña 625 pa 624 P.E.C., Bijbel no ta menciona Baruk mas sino te algun luna prome cu e ehersito di Babilonia a destrui Jerusalem y Juda na aña 607 P.E.C. Kico a pasa na e aña ei?

Baruk Ta Bolbe Sostene Jeremias

Durante e tempo cu e ehersito di Babilonia tabatin Jerusalem rondona, Baruk ta bolbe aparece den e relato biblico. Jeremias “tabata sera den e plenchi di prizon” ora cu Jehova a bis’e pa cumpra e tereno di su primo na Anatot como un señal cu lo tin un restauracion. Jeremias a manda yama Baruk pa yud’e cu e tramitenan legal.—Jeremias 32:1, 2, 6, 7.

Jeremias a splica: “Mi a firma y seya e documento, y a laga testigonan confirma esaki y a pisa e plata den balansa. E ora ei mi a cohe e documentonan di benta, tanto e copia seya . . . como e copia habri. Y mi a duna Baruk.” E ora ei el a duna ordo na Baruk pa seya e documentonan di benta aki den un butishi di klei pa conserva nan. Tin erudito ta kere cu ora Jeremias a bisa cu el a “firma” e documento, esaki kiermen cu el a dict’e pa Baruk, e escriba profesional, kende tabata esun cu a haci e trabou di skirbi.—Jeremias 32:10-14; 36:4, 17, 18; 45:1.

Baruk cu Jeremias a sigui e custumbernan legal di e tempo ei. Un aspecto di esei tabata e documentonan dobel. E buki Corpus of West Semitic Stamp Seals ta splica: “E prome documento a ser yama e ‘documento seya’ pasobra nan a lor’e y sey’e cu un of varios seyo di klei; e tabata contene e version original di e contract . . . E di dos, e ‘documento habri’ tabata un copia di e version seya y definitivo, y por a ser uza pa lesamento normal. Pues, tabatin dos manuscrito, un original y un duplicado, skirbi riba dos papel separa di papiro.” Descubrimentonan arkeologico ta confirma e custumber di warda documento den butishi di klei.

Al final, e soldanan di Babilonia a captura Jerusalem, kim’e y a hiba tur Hudiu den exilio, cu excepcion di algun hende pober. Nabucodonosor a apunta Gedalias como gobernador. Dos luna despues algun Hudiu a asesin’e. E Hudiunan cu a resta a plania pa muda pa Egipto, bayendo contra di e conseho inspira di Jeremias, y den e circunstancianan aki Bijbel ta bolbe menciona Baruk.—Jeremias 39:2, 8; 40:5; 41:1, 2; 42:13-17.

E lidernan Hudiu a bisa Jeremias: “Bo ta papia mentira! SEÑOR nos Dios no a manda bo bisa: ‘Boso no mester bai Egipto pa keda biba ayanan’; ma Baruk, yiu homber di Nerias, ta instiga bo contra nos pa entrega nos den man di e Caldeonan, pa nan mata nos of hiba nos den exilio na Babilonia.” (Jeremias 43:2, 3) E acusacion ta revela cu evidentemente e lidernan Hudiu tabata kere cu Baruk a eherce bastante influencia riba Jeremias. Acaso nan tabata kere cu Baruk a actua como mas cu un simpel escriba pa Jeremias debi na su posicion of debi na su amistad di hopi aña cu e profeta? Kisas, pero loke sea cu e lidernan Hudiu a pensa, e mensahe a bin di Jehova.

A pesar di spiertamento divino, e Hudiunan cu a resta a bai Egipto y nan a hiba “profeta Jeremias y Baruk, yiu homber di Nerias” hunto cu nan. Jeremias a skirbi: “Asina nan a drenta tera di Egipto, pasobra nan no a obedece e bos di SEÑOR, y a yega te na Tafnes.” Tafnes tabata un stad pega cu frontera den e delta oriental di Riu Nilo, pega cu Sinai. Despues di esei, Baruk no ta ser menciona mas den Bijbel.—Jeremias 43:5-7.

Kico Nos Por Siña for di Baruk?

Tin hopi les valioso cu nos por siña for di Baruk. Un les sobresaliente ta e echo cu e tabata dispuesto pa uza e habilidadnan profesional y contactonan cu e tabatin na fabor di e sirbishi di Jehova, sin importa e consecuencia. Hopi Testigo di Jehova awe—homber y muher—ta demostra e mesun actitud, y ta ofrece pa uza nan habilidadnan en conexion cu sirbishi di Betel of trabou di construccion y cosnan por el estilo. Con abo por demostra e mesun actitud aki cu Baruk?

Ora cu Dios a recorda Baruk cu durante e ultimo dianan di Juda no tabata tempo pa “cosnan grandi” personal, el a reacciona evidentemente den un manera positivo, pasobra el a haya su bida como botin. Ta na su luga pa aplica e conseho aki na nos mes, ya cu nos tambe ta biba den e ultimo dianan di un sistema di cosnan. Jehova ta priminti nos e mesun cos, lo e spar nos bida. Nos por reacciona riba tal recordatorionan mescos cu Baruk a reacciona?

Ademas tin un les practico cu nos por siña for di e relato aki. Baruk a yuda Jeremias y su primo pa nan haci e tramitenan legal necesario den nan asunto di negoshi, a pesar cu e dos hombernan ei tabata famia di otro. Esaki ta sirbi como un precedente biblico pa cristiannan cu ta haci negoshi cu nan rumannan spiritual. Ta biblico, practico y amoroso pa sigui e ehempel di pone acuerdonan comercial riba papel.

Aunke Baruk ta aparece brevemente den Bijbel, ta bale la pena pa tur cristian djawe tuma nota di dje. Abo lo imita e excelente ehempel di e fiel secretario di Jeremias aki?

[Nota]

^ par. 3 Un bulla ta un clompi chikito di klei cu a ser uza pa seya e liña fini cu nan tabata uza pa mara un documento importante. Nan a imprimi e klei cu un seyo cu a menciona nomber di sea e doño di e documento of di esun cu a mand’e.

[Plachi na pagina 16]

Seyo di klei di Baruk

[Reconocemento]

Seyo di klei: Cortesia di Museo di Israel, Jerusalem