Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Sigui Pablo Su Pasonan pa Berea

Sigui Pablo Su Pasonan pa Berea

Sigui Pablo Su Pasonan pa Berea

E trabou di e dos misioneronan tabatin hopi exito, y un multitud grandi a bira creyente. Pero un grupo violento a lanta contra nan. Un decision a ser tuma e ora ei. Pa bienestar di e congregacion recien forma y pa siguridad di e propio misioneronan, meianochi nan dos lo mester a bandona e luga mesora. Asina Pablo cu Silas a hui for di Tesalonica, un stad portuario di Macedonia, rond di aña 50 di nos era. Nan siguiente destinacion den e trabou di predica tabata Berea.

UN HENDE djawe cu bai bishita Berea (Véroia) por mira e stad for di un distancia​—mescos cu un biahero di antiguedad lo a mir’e​—na pia di e parti oost di Bermios, un sero hopi berde. Berea ta keda un 65 kilometer zuidwest di Tesalonica y mas o menos 40 kilometer for di costa di Lama Egeo. Na zuid di e stad ta keda Sero Olimpo, caminda segun mitologia e diosnan principal di e panteon Griego di antiguedad tabata biba.

Studiantenan di Bijbel ta interesa den Berea como un luga caminda Pablo a predica y a comberti hopi hende na cristianismo. (Echonan 17:10-15) Laga nos sigui e pasonan di Pablo y analisa e pasado di e stad.

Comienso di Berea Su Historia

Ningun hende no sa sigur na ki tempo Berea a keda funda. E hendenan di Macedonia a core cu su prome habitantenan, probablemente tribunan di Frigia, rond di siglo 7 prome cu nos era. Tres siglo despues, Macedonia a bira rico despues di e conkistanan di Alehandro e Grandi. Nan a construi edificionan impresionante den e stad, y tambe santuario di diosnan Griego, manera Zeus, Artemis, Apolos y Atenas.

Un buki di historia ta bisa cu atrabes di siglonan, Berea “a hunga un papel importante tanto den su area como den e resto di e parti noord di Grecia.” E stad a bira mas importante specialmente durante e reinado di e ultimo dinastia di Macedonia​—e Antigononan (di aña 306 pa 168 prome cu nos era)​—cu despues di tempo a cai bou di dominio di Roma.

Ora cu e Romanonan a derota Rei Filipo V na aña 197 prome cu nos era, “e structura di poder cu tabatin a cai den otro y Roma a bira e poder decisivo den e parti oost di Mediteraneo”, segun Encyclopædia Britannica. Na aña 168 prome cu nos era, na Pidna, algun kilometer zuid di Berea, un general Romano a logra un victoria decisivo riba Perseo, e ultimo gobernante di antiguo Macedonia. Manera Bijbel a profetisa, Roma a remplasa Grecia como poder mundial. (Daniel 7:6, 7, 23) Despues di e bataya ei, Berea tabata un di e prome stadnan di Macedonia cu a entrega su mes na Roma.

Den e prome siglo prome cu nos era, Macedonia a bira un campo di bataya durante e conflicto entre Pompeyo y Julio Cesar. De echo, Pompeyo a staciona su cartel general y su ehersito den e bisindario di Berea.

Berea A Prospera bou di e Romanonan

Durante e Pax Romana (Pas Romano), hende cu a bishita Berea a haya cayanan di piedra cu galeria di pilar na ambos banda di caya. E stad tabatin varios baño publico, teater, biblioteca y facilidad pa tene competencianan di gladiado. Nan tabatin red di tuberia pa awa di bebe, y e stad tabata ekipa cu un sistema di riolering subteraneo. Berea a bira famoso como un centro comercial cu tabata haya bishita di negoshante, artista y atleta, mientras cu espectadornan tabata bin pa asisti na encuentronan deportivo y otro evenementonan. Stranheronan por a haya luganan di adoracion caminda nan lo por a participa den ritualnan di nan propio religion. Si, den e stad aki bo por a haya cultonan di henter e mundo Romano.

Entre e diosnan cu hende a adora na Berea tabatin e emperadornan Romano cu a keda nombra como dios despues di nan morto. Pa e Bereanonan esei lo no a parce nada straño pasobra ya caba nan tabatin e defunto emperador Alehandro e Grandi como un dios cu nan tabata venera. Un fuente Griego ta bisa: “Ya cu nan tabatin e custumber caba di rindi honor divino na un rei durante su bida, e Helenenan [Griegonan] di e parti oost di e Imperio tabata contento di por a rindi honor y adoracion na e emperadornan Romano tambe . . . Riba nan monedanan nan a representa e emperador como un dios bisti cu e corona di rayo. Nan tabata aclam’e cu e mesun oracionnan cu nan a haci pa un dios, cu himno y cantica.” Nan a traha altar- y tempelnan, y a ofrece sacrificio na dje. Asta emperadornan tabata asisti na e festividadnan di adoracion di emperador, cu a inclui competencianan atletico, artistico y literario.

Dicon Berea tabata un centro di adoracion pagano? Pasobra einan e coinon di Macedonia tabata situa. Coinon tabata un asamblea di delegado di e stadnan di Macedonia. E delegadonan aki tabata reuni cu regularidad na Berea pa papia tocante asuntonan urbano y provincial y pa atende nan bou di supervision Romano. Un di e funcionnan principal di e coinon tabata pa supervisa e ceremonianan di adoracion di emperador.

Pues, esaki tabata e ambiente di e stad cu Pablo cu Silas a bishita despues cu nan a hui for di Tesalonica. Pa e tempo ei, Berea tabatin dos siglo bou di ocupacion Romano.

E Bon Nobo A Yega Berea

Pablo a cuminsa cu su predicacion na Berea den e sinagoga di e stad. Con nan a ricibie? E relato inspira ta informa nos cu e Hudiunan einan “tabata hende di mentalidad mas noble cu esnan na Tesalonica, pasobra nan a ricibi e palabra cu bon boluntad y tabata scudriña e Scrituranan tur dia, pa mira si e cosnan aki tabata asina.” (Echonan 17:10, 11) Siendo “hende di mentalidad mas noble”, nan no a pega na un manera terco na nan tradicionnan. Aunke loke nan a tende tabata algo nobo, nan no tabata desconfia ni di mal genio. En bes di rechasa e mensahe di Pablo, nan a presta atencion, y cu mente habri y sin prehuicio nan a tende loke el a predica.

Con e Hudiunan ei por a reconoce cu loke Pablo a siña nan tabata e berdad? Nan a test loke nan a tende haciendo uzo di e standard di mas confiabel. Nan a analisa e Scritura na un manera cuidadoso y diligente. E erudito biblico Matthew Henry a conclui: “Siendo cu Pablo a rasona for di e scritura, y a manda nan bai wak den e Testament Bieu pa haya prueba di loke el a bisa, nan por a recori na nan Bijbel, bai na e referencianan cu el a bisa nan, lesa e contexto, mira nan den nan cuadro mas amplio y capta e nificacion tras di nan, compara nan cu otro partinan di e scritura, analisa si e conclusionnan cu Pablo a saca for di nan tabata logico y autentico y si su argumentonan basa riba nan tabata combencente, anto saca nan conclusionnan di acuerdo cu esei.”

Esaki no tabata un estudio superficial cu nan a haci un biaha so. E Bereanonan a dedica nan mes na un estudio diligente y continuo, tumando tempo pa haci esaki tur dia, no riba sabat so.

Anto pensa riba e resultado. Hopi Hudiu na Berea a acepta e mensahe y a bira creyente. Un cantidad di Griego, incluso kisas algun cu tabata proselito Hudiu, tambe a bira creyente. Esaki no a sosode sin cu hende a ripara. Ora cu e Hudiunan di Tesalonica a tende esei, nan a core bin Berea pa “agita y instiga e multitudnan.”​—Echonan 17:4, 12, 13.

Pablo a hay’e obliga ta bai for di Berea, pero el a sigui cu su predicacion otro caminda. E biaha aki el a subi barco rumbo pa Atenas. (Echonan 17:14, 15) A pesar di esei, e por tabata contento cu debi na su trabou na Berea, cristianismo a saca raiz einan. Anto te awe e ta duna fruta.

Si, te ainda tin hende na Berea (Véroia) cu ta scudriña e Scritura cuidadosamente pa “haci sigur di tur cos” y pa “tene duro” na loke ta bon funda y berdadero. (1 Tesalonicensenan 5:21, NW) Tin dos congregacion progresivo di Testigonan di Jehova den e stad, y mescos cu Pablo nan ta participa den e trabou di predica, compartiendo e mensahe di Bijbel cu otro hende. Nan ta busca hende di curason honrado y ta rasona cu nan for di e Scritura. Asina nan ta laga e forsa motivador di Bijbel yuda tur esnan cu kier conoce Jehova, e Dios berdadero.​—Hebreonan 4:12.

[Mapa na pagina 13]

(Pa e texto den su formato completo , wak e publicacion)

Parti di Pablo su segundo biahe como misionero

MISIA

Troas

Neapolis

Filipos

MACEDONIA

Amfipolis

Tesalonica

Berea

GRECIA

Atenas

Corinto

ACAYA

ASIA

Efeso

RODAS

[Plachi na pagina 13]

Moneda di plata cu cara di Alehandro e Grandi como un dios Griego

[Reconocemento]

Moneda: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Plachi na pagina 14]

Un entrada di e bario Hudiu na Berea (Véroia)

Plachi na pagina 15]

Un sinagoga bieu na Berea (Véroia) djawe