Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Jehova A Proteha Nan den Sombra di e Seronan

Jehova A Proteha Nan den Sombra di e Seronan

MAINTA trempan, ora un señora tabata saliendo for di cas, el a ripara cu tabatin un pakete riba su stupi. El a coge e pakete y a wak rond, pero e no a mira ningun hende. Un hende lo mester a pone e pakete ey durante anochi. Ora el a habri e pakete un tiki, mesora el a bay paden y cera su porta. Ta comprendibel cu el a bay paden bek mesora: E pakete tabata contene literatura biblico prohibi! Cu e pakete brasa, el a gradici Jehova silenciosamente den oracion pa e valioso cuminda spiritual cu el a ricibi.

Esey ta un escena cu a tuma luga varios biaha na Alemania durante e añanan di 1930. Despues cu e Nazinan a bin na poder na 1933, e trabou di Testigonan di Jehova a ser prohibi na hopi parti di e pais. Richard Rudolph, * kende aworaki tin mas cu 100 aña di edad, a bisa: ‘Nos tabata convenci cu ningun ley humano no por a stroba nos di papia tocante Jehova y su nomber. Literatura biblico tabata un medio importante pa yuda nos studia Bijbel y predica. Pero pa motibo di e prohibicion, no tabata facil mas pa haya esakinan. Y nos tabata puntra nos mes con e trabou por a sigui.’ Pero no a dura mucho cu Richard a haya sa con e mes por a yuda pa e rumannan haya literatura. E por a haci esey na un manera hopi inusual: den sombra di e seronan.—Hues. 9:36.

E RUTANAN DI CONTRABANDISTANAN

Si bo bay den e direccion contrario di e coriente di riu Elbe (of, Labe), na un dado momento, bo ta yega e Seronan Gigantesco (Krkonoše), cu ta keda na e frontera actual di Republica Checo y Polonia. Aunke e seronan aki tin un haltura di solamente un 1.600 meter, nan ta ser yama e isla artico di Europa debi na e clima hopi friu. E seronan aki ta cubri cu hopi sneeuw. Durante seis luna largo, sneeuw te cu 3 meter halto ta cubri nan. E weer ta impredecibel; si un hende balot’e, e por hay’e den neblina diki cu diripiente ta tapa top di e seronan.

A traves di siglonan, e seronan aki a forma un frontera natural entre algun provincia, imperio y pais. E teritorio peligroso aki tabata dificil pa vigila, pesey antes hopi hende cu tabata biba den e area ey tabata pasa ilegalmente cu varios producto via e seronan aki. Como cu e Seronan Gigantesco aki tabata separa Checoslovakia for di Alemania, durante e añanan di 1930 Testigonan cu hopi curashi tambe a cuminsa uza e ruta cu contrabandistanan tabata uza. Pa haci kico? Pa transporta literatura biblico valioso for di luganan caminda tabata mas facil pa haya nan. Tempo cu Richard tabata hoben, e tambe tabata haci esey.

BIAHENAN PELIGROSO DEN SERO

Richard ta corda: ‘Den weekend, un grupo di mas o menos shete ruman homber hoben, bisti manera subido di sero, tabata cana bay e seronan. Biniendo for di Alemania, tabata tuma nos casi tres ora pa subi y baha e seronan pa nos yega Špindlerův Mlýn’—un resort cu tabata keda un 16,5 kilometer leu, na e banda Checo. E tempo ey, tabatin hopi Aleman ta biba den e area ey. Un di nan tabata un cunukero cu a bay di acuerdo pa coopera cu e rumannan. E rumannan tabata manda literatura cu trein for di Praga. Anto cu un garoshi (cu cabay tabata hala) cu e tabata uza normalmente pa transporta turista, e tabata busca e cahanan di literatura na un pueblito den cercania. E tabata hiba e cahanan na su boerderij y sconde nan caminda e tabata warda yerba seco te ora e rumannan bin busca nan pa hiba Alemania.

Richard ta sigui conta: ‘Ora nos a yega e boerderij, nos tabata yena nos rugzak (backpack), cu tabata specialmente traha pa carga cos pisa, cu literatura. Nos cada un tabata carga un 50 kilo.’ Pa nos rumannan no ser gara, nan tabata cana ora tabata scur. Nan tabata cuminsa cana despues cu solo baha y tabata yega cas bek prome cu solo sali. Ernst Wiesner, kende tabata un superintendente di circuito e tempo ey, a menciona algun di e medidanan di siguridad cu nan tabata tuma. El a bisa: ‘Dos ruman homber tabata bay dilanti y, asina cu nan topa hende, mesora nan tabata manda señal cu nan flashlight. E señal aki tabata nifica cu e rumannan cu rugzak pisa kendenan tabata un 100 meter patras tabatin cu sconde den mondi te ora e dos rumannan cu a bay dilanti bolbe y laga nan compronde, pa medio di un cierto seña, cu nan por a sigui; tur siman, nan tabata cambia e seña aki.’ Pero, no ta e polisnan Aleman den uniform blauw tabata e unico peliger cu nan mester a confronta.

Richard ta corda: ‘Un biaha atardi, mi mester a keda traha un poco mas laat, pues mi a sali un tiki mas laat cu mi rumannan pa bay e banda Checo. Tabata scur y tabatin hopi neblina. Mi tabata tembla segun cu mi tabata cana den awasero friu. Mi a perde den e palonan di pino y pa varios ora mi no por a haya e caminda. Hopi subido di sero a muri asina. Ta te mainta, ora cu mi rumannan tabata regresa cas trempan, mi a topa nan.’

Pa un tres aña asina, tur siman, e grupo chikito aki di ruman homber cu curashi tabata subi y baha e seronan aki. Den winter, nan tabata uza ski of slee pa transporta nan carga valioso. Tabatin biaha cu gruponan di te cu 20 ruman homber tabata crusa e frontera di dia cla haciendo uzo di e lastronan cu e subidonan di sero a laga atras. Pa laga parce cu nan tabata djis un par di subido di sero inofensivo, algun ruman muher tambe tabata bay cu nan. Algun di e ruman muhernan aki tabata cana dilanti y ora nan a sospecha di cualkier peliger, nan tabata tira nan sombre na laira.

Awor, kico tabata sosode despues cu e ruman hombernan aki regresa di nan biahe di anochi? Wel, e areglo tabata pa distribui e literatura mesora. Con? Tabata empaketa e publicacionnan comosifuera ta habon nan tabata y hiba nan stacion di trein na Hirschberg. Di e manera ey, tabata transporta e paketenan pa diferente parti di Alemania, y e rumannan cu ricibi esakinan tabata parti nan discretamente pa nan compañeronan cristian, manera nos a lesa na comienso di e articulo aki. Tabatin asina tanto hende envolvi den e operacion clandestino aki di distribui literatura cu si cualkier informacion lek, e consecuencianan lo por tabata hopi serio. Y en berdad, un dia nos a haya un sla duro cu nos no a spera.

Na 1936, nan a descubri un deposito di literatura den bisindario di Berlin. Entre e cosnan cu nan a haya tabatin tres pakete anonimo procedente di Hirschberg. Polis a analisa e letra riba e paketenan y asina nan a identifica un miembro clave di e grupo y a arest’e. Poco despues, dos sospechoso mas, incluso Richard Rudolph, a ser aresta. Debi cu e rumannan aki a tuma tur e culpa riba nan, pa algun tempo otro rumannan por a sigui haci e biahenan aki cu cada bes tabata bira mas y mas peligroso.

LES PA NOS

Debi cu e rumannan tabata transporta nos publicacionnan den rugzak via e Seronan Gigantesco, Testigonan na Alemania tabata haya literatura biblico di gran importancia. Pero no ta e Seronan Gigantesco so tabata e unico ruta cu nan a uza. Te cu 1939, ora cu forsanan Aleman a ocupa Checoslovakia, nan tabata uza rutanan similar cu tabatin den area di e frontera di Checoslovakia. Tanto e Testigonan na Alemania como esnan den otro paisnan cu tambe tin frontera cu Alemania, manera por ehempel Francia, Hulanda y Suisa, tabata tuma risico grandi pa percura alimento spiritual pa nan rumannan den fe cu tabata ser persigui.

Awendia, mayoria di nos por haya cuanto publicacion biblico cu nos kier y na varios manera (sea ta den forma imprimi, di audio, video of electronicamente). Ora cu nos haya un publicacion nobo na Salon di Reino of nos a download e for di e website jw.org, ta bon pa meditá un rato y pensa kico ta tur loke mester a sosode prome cu nos por a hay’e. Probablemente loke a ser haci no tabata mes dramatico y peligroso cu subi y baha seronan tapa cu sneeuw meyanochi, pero sin duda esaki a rekeri trabou duro di hopi ruman cu gustosamente ta traha pa sirbi nos.

^ El a sirbi den Congregacion Hirschberg na Silesia. Awe, e ciudad Hirschberg yama Jelenia Góra y ta keda den parti zuidwest di Polonia.