Corupcion—Un Fenomeno Mundial
“Nos compania ta duna servicio na un instancia di gobierno. Hopi biaha nos tin cu warda dos pa tres luna pa ricibi nos pagonan. Pero recientemente, mi a haya un yamada di un ambtenaar cu a bisa mi cu e por acelera nos pagonan—basta nos pasa placa bou di mesa p’e.”—JOHN. *
ABO a yega di bira victima di corupcion? Kisas no manera John, pero muy probablemente bo a yega di sinti e efectonan di corupcion.
E organisacion Transparency International (TI) a crea un Indice di Percepcion di Corupcion pa midi e nivel di corupcion cu tin den sectornan publico rond mundo. Segun e indice di 2011, di e 183 pais- y teritorionan evalua riba un escala di 0 (hopi corupto) pa 10 (hopi honesto), e mayoria di nan a score bou di cinco. Den esun di 2009, TI a uza e siguiente palabranan pa mustra con extenso corupcion ta: “Ta bisto cu ningun region na mundo no ta scapa di e dañonan cu corupcion ta causa.”
“Corupcion ta mal uzo di poder pa logra beneficio personal. E ta afecta bida, fuente di entrada y felicidad di tur hende cu ta depende di e integridad di un persona cu ta den puesto di autoridad.”—TRANSPARENCY INTERNATIONAL
Den algun caso e consecuencianan di corupcion por ta desastroso. Por ehempel, e revista Time a bisa cu “corupcion y negligencia”, por lo menos en parte, tabata responsabel pa e gran cantidad di morto den e temblor fuerte cu a dal Haiti na 2010. El a sigui bisa: “E hendenan ta traha edificio casi sin guia di arkitecto y cu hopi pasamento di placa bou di mesa p’e supuesto inspectornan di gobierno.”
Hende lo por caba cu corupcion algun dia? Pa contesta e pregunta ey, nos tin cu compronde prome kico ta causa corupcion. Nos lo trata esaki den e siguiente articulo.
^ par. 2 A cambia e nomber.