Bai na kontenido

Bai na kontenido

Yehova A Yama Nan for di Skuridat

Yehova A Yama Nan for di Skuridat

“[Yehova] a yama boso for di skuridat na su lus maravioso.”—1 PED. 2:9.

KANTIKA: 116, 102

1. Deskribí loke a pasa durante e destrukshon di Herúsalèm.

NA AÑA 607 promé ku Kristu, un ehérsito grandi di Babilonia bou di mando di Rei Nabukodonosor II a invadí e stat di Herúsalèm. Relashoná ku e masakre ku a sigui, Beibel ta bisa ku ‘Nabukodonosor a mata e hòmbernan hóben ku spada den e kas di nan santuario i ku e no tabatin kompashon di e hòmbernan hóben, ni di e bírgen, ni di hende grandi . . . El a kima e kas di Dios, a basha e muraya di Herúsalèm abou, a pega tur su edifisionan fortifiká na kandela i a destruí tur su artíkulonan di balor.’—2 Kró. 36:17, 19.

2. Ki spièrtamentu Yehova a duna tokante e destrukshon di Herúsalèm, i kiko lo a sosodé ku e hudiunan?

2 E destrukshon di Herúsalèm lo no mester a straña su habitantenan. Pa añanan largu, e profetanan di Dios a spièrta e hudiunan ku si nan sigui desobedesé e Lei di Dios, Dios lo a entregá nan den man di e babilonionan. Hopi hudiu lo a muri pa medio di spada, i esnan ku a skapa di morto lo a pasa e restu di nan bida den eksilio na Babilonia. (Yer. 15:2) Kon bida di e eksiliadonan tabata? Algu similar a yega di sosodé den nos tempu? Si ta asina, na ki tempu?

BIDA DEN EKSILIO

3. Ki diferensia tabatin entre eksilio na Babilonia i e sklabitut na Egipto ku e israelitanan a eksperensiá?

3 Loke e profetanan a bisa a kumpli. Mediante Yeremías, Yehova a bisa esnan ku despues lo a bai den eksilio pa adaptá nan mes na e situashon nobo i saka lo mihó for di dje. El a bisa: “Traha kas [na Babilonia] i biba aden; planta hòfi i kome loke nan ta produsí. Buska pas pa e stat kaminda mi a manda boso den eksilio, i pidi SEÑOR p’e, pasobra den su pas boso lo tin pas.” (Yer. 29:5, 7) E hudiunan ku a obedesé Dios a hiba un bida basta trankil na Babilonia. E babilonionan a permití nan atendé nan mes asuntunan te na sierto grado. Nan por a asta biaha libremente den e pais. Den e tempu ei, Babilonia tabata un sentro di negoshi i komèrsio, i dokumentonan ku a ser deskubrí ta indiká ku einan hopi hudiu a siña kon pa hasi negoshi, miéntras ku otronan a bira artesanonan ábil. Algun hudiu a asta bira riku. Nan bida den eksilio na Babilonia no tabata nada na komparashon ku e sklabitut na Egipto ku e israelitanan a eksperensiá siglonan mas promé.—Lesa Éksodo 2:23-25.

4. (a) Ademas di e israelitanan rebelde, ken mas a sufri durante e eksilio na Babilonia? (b) Dikon nan no por a kumpli ku tur loke e Lei a stipulá?

4 E hudiunan den eksilio tabatin loke nan tabatin mester den sentido material. Pero kiko di nan nesesidatnan spiritual? E tèmpel di Yehova i su altar a ser destruí, i e saserdotenan no tabata kumpli mas ku nan funshon na un manera organisá. Entre e eksiliadonan tabatin fiel sirbidónan di Dios ku no a hasi nada ku a meresé kastigu, ma nan tambe mester a sufri huntu ku sobrá di e nashon. Apesar di esaki, nan a hasi loke nan tabata por pa kumpli ku e Lei di Dios. Por ehèmpel, Daniel i tres di su kompañeronan, Sadrak, Mesak i Abed-nego, no a kome kuminda ku Yehova a prohibí e hudiunan di kome. Anto nos sa ku Daniel tabata hasi orashon regularmente na Yehova. (Dan. 1:8; 6:10) Pero, bou di mando di un gobièrnu pagano, tabata imposibel pa un hudiu ku tabata teme Dios kumpli ku tur loke e Lei a stipulá.

5. Ki speransa Yehova a duna su pueblo, i dikon esei tabata algu remarkabel?

5 E israelitanan lo por a bolbe adorá Dios manera mester ta? E tempu ei, esei a parse imposibel, ya ku Babilonia nunka tabata laga nan eksiliadonan liber. Pero Yehova a primintí su pueblo ku lo el a libra nan, i asina a sosodé. Semper e ta kumpli ku su palabra.—Isa. 55:11.

ALGU SIMILAR A YEGA DI SOSODÉ DEN NOS TEMPU?

6, 7. Dikon tabata nesesario pa hasi un ahuste den loke nos tabata kere tokante e koutiverio na Babilonia e Grandi?

6 E kristiannan a yega di eksperensiá algu manera e koutiverio di e hudiunan na Babilonia? Pa hopi aña, e revista akí a duna di komprondé ku Dios su sirbidónan di tempu moderno a bai den koutiverio na Babilonia na 1918 i a ser librá na 1919. Pero den e artíkulo akí i esun siguiente nos lo splika dikon tabata nesesario pa hasi un ahuste den loke nos tabata kere.

7 Pensa riba esaki: Babilonia e Grandi ta e imperio mundial di religion falsu. Pues, si e pueblo di Dios a bai den koutiverio na Babilonia na 1918, nan lo mester tabata esklabo di religion falsu den un òf otro manera n’e tempu ei. Ma echonan ta mustra ku den e dékadanan promé ku Promé Guera Mundial, e sirbidónan ungí di Dios tabata saliendo for di Babilonia e Grandi; nan no tabata birando esklabo di dje. Ta bèrdat ku e ungínan a ser persiguí durante e promé guera mundial, ma ta outoridat polítiko, i no Babilonia e Grandi, tabata e kousa prinsipal di e persekushon ku nan a eksperensiá. Pues, no ta parse ku e pueblo di Yehova a bai den koutiverio na Babilonia e Grandi na 1918.

NA KI TEMPU E KRISTIANNAN A BAI DEN KOUTIVERIO NA BABILONIA?

8. Splika kon kristianismo a ser korumpí. (Wak e promé plachi.)

8 Na Pentekòste di aña 33, Dios a ungi míles di hudiu i prosélito ku spiritu santu. E kristiannan resien kombertí akí a bira “un rasa skohí, saserdotenan ku ta sirbi komo rei, un nashon santu, un pueblo pa un propiedat spesial.” (Lesa 1 Pedro 2:9, 10.) Tanten ku e apòstelnan tabata na bida, nan a kuida e kongregashonnan di e pueblo di Dios. Pero despues di nan morto, a lanta hòmbernan ku a “trose e bèrdat pa pone e disipelnan bai nan tras.” (Echo. 20:30; 2 Tes. 2:6-8) Hopi di e hòmbernan akí tabatin puesto di responsabilidat den kongregashon komo ansiano i despues komo “obispu.” Asina a bin forma un grupo di klero, maske Hesus a bisa su siguidónan: “Boso tur ta ruman.” (Mat. 23:8) E hòmbernan prominente ei ku tabata enkantá ku e filosofianan di Aristóteles i Plato a introdusí ideanan religioso falsu ku gradualmente a bin remplasá e siñansanan puru di e Palabra di Dios.

9. (a) Splika kon kristianismo apóstata a haña respaldo di e gobiernu romano. (b) Kiko tabata e resultado?

9 Na aña 313 despues di Kristu, Constantino, e emperador pagano di Roma, a duna e forma apóstata akí di kristianismo rekonosementu legal. For di e tempu ei padilanti, Iglesia i Estado a bira kompinchi di otro. Por ehèmpel, despues di e Konsilio di Nisea, Constantino, kende tabata presente na e reunion ei, a manda Arius, un pastor ‘rebelde,’ den eksilio pasobra el a nenga di rekonosé ku Hesus ta Dios. Despues, bou di mando di Teodosio I (379-395 despues di Kristu), e Imperio Romano a adoptá e forma kontaminá akí di kristianismo, ku despues a bira konosí komo Iglesia Katóliko, komo e religion ofisial di Estado. Historiadónan ta bisa ku den siglo 4, Roma pagano a bira ‘kristian.’ Pero echo ta ku pa e tempu ei, e forma apóstata di kristianismo akí a bira parti di Babilonia e Grandi, meskos ku e otro organisashonnan religioso pagano di e Imperio Romano. Asina mes, tabatin un grupo chikitu di kristian ungí, semehante na trigu, ku tabata hasi nan bèst pa adorá Dios, pero hende no tabata hasi kaso di nan. (Lesa Mateo 13:24, 25, 37-39.) Di bèrdat nan tabata den koutiverio na Babilonia!

10. Den e promé siglonan di nos era, a base di kiko hende sinsero por a kuestioná doktrina di iglesia?

10 Pero den e promé siglonan di nos era, hopi hende por a lesa Beibel na griego òf latin. Pues nan por a kompará e siñansanan di e Palabra di Dios ku doktrina di iglesia. A base di loke nan a lesa den Beibel, algun di nan a nenga di aseptá e kreensianan no bíbliko di iglesia. Pero tabata peligroso pa papia habrí tokante tal asuntu; esei por a asta kosta nan nan bida.

11. Den ki sentido Beibel tabata bou di kontrol di lidernan religioso?

11 Ku tempu, hopi hende no tabata papia griego ku latin mas, i iglesia a prohibí hende di tradusí e Palabra di Dios den idioma komun. Komo resultado, solamente e lidernan religioso i algun otro hende bon siñá por a lesa Beibel, maske no ta tur lider religioso por a lesa i skirbi bon. Kualke hende ku no tabata di akuerdo ku doktrina di iglesia tabata haña kastigu pisá. Fiel sirbidónan ungí di Dios tabatin ku reuní na skondí, den gruponan mas chikitu, esei ta si nan por a reuní mes. Meskos ku tempu e israelitanan tabata den eksilio na Babilonia, e ungínan, kendenan ta “saserdotenan ku ta sirbi komo rei,” no por a kumpli mas ku nan funshon na un manera organisá. Babilonia e Grandi tabatin un gara firme riba hende.

E LUS A KUMINSÁ BRIA

12, 13. Ki dos faktor a pone ku Babilonia e Grandi a kuminsá pèrdè gara riba hende? Splika esei.

12 Lo a yega un dia ku kristiannan lo tabata liber pa adorá Dios manera mester ta? Sí! E rayonan di lus spiritual a kuminsá pasa dor di e skuridat, danki na dos faktor importante. E promé tabata alrededor di aña 1450 ora a inventá un mashin di imprenta ku un sistema di lèter ahustabel. Promé ku e sistema di imprenta a yega e mundu oksidental, nan tabata kopia Beibel na man, i esei tabata hopi trabou. Kopianan di Beibel tabata skars i karu. Aparentemente un kopista ábil por a tuma 10 luna pa kopia un Beibel na man. Ademas, e materialnan ku e kopista tabata skirbi ariba (kueru òf pèrkamènt) tabata masha karu. Na kontraste, un drukker ábil, ku a usa un mashin di imprenta i papel—un opshon mas práktiko—por a produsí 1.300 página pa dia.

Inovashon den sistema di imprenta i traduktornan di Beibel ku tabatin kurashi a yuda debilitá e gara ku Babilonia tabatin riba hende (Wak paragraf 12, 13)

13 E di dos faktor notabel tabata na komienso di siglo 16, ora algun hòmber ku kurashi a disidí pa tradusí e Palabra di Dios na idioma ku hende komun tabata papia. Hopi traduktor a riska nan bida pa hasi e trabou akí. Iglesia tabata morto spantá. Nan tabata pensa ku un Beibel den man di un hende deboto na Dios por tabata un arma peligroso. I segun ku Beibel tabata bira mas i mas disponibel, hende tabata les’é. Anto nan tabata hasi pregunta manera: ‘Unda e Palabra di Dios ta menshoná purgatorio? Òf unda e ta bisa ku mester paga pa hasi misa pa defuntu? Òf unda e ta menshoná papa i kardinal?’ For di e punto di bista di iglesia, esei tabata algu inaseptabel. Kon nan por a tribi di kuestioná e lidernan di iglesia? Iglesia kier a stòp e hendenan akí. Iglesia a konsiderá nan komo rebelde debí ku nan a rechasá siñansanan di iglesia. De echo, algun di e siñansanan akí tabata basá riba filosofianan pagano di Aristóteles i Plato, kendenan a biba promé ku Hesukristu a nase. Iglesia tabata sentensiá e hendenan akí na morto i Estado tabata ehekutá nan. E meta tabata pa desanimá hende pa lesa Beibel i pa stòp nan di kuestioná iglesia. Por lo general, e táktika ei a funshoná. Pero algun hende ku kurashi no a laga Babilonia e Grandi hinka miedu den nan. Nan a gusta mashá loke nan a siña den e Palabra di Dios, i nan tabata ke siña mas. Esei a habri kaminda pa nan ser librá for di religion falsu.

14. (a) Rònt di aña 1870, kiko a yuda algun hende haña mas komprondementu di Beibel? (b) Splika kon Ruman Russell a buska e bèrdat.

14 Hopi hende ku tabatin set pa e bèrdat di Beibel a hui bai otro pais kaminda e influensia di iglesia no tabata dje fuerte ei. Nan kier a lesa i studia Beibel i kòmbersá ku otro tokante loke nan a lesa sin hende bisa nan kiko nan mester a kere aden. Un di e paisnan ei tabata Merka, i rònt di aña 1870, Charles Taze Russell i su kompañeronan a kuminsá hasi un estudio profundo di Beibel. Na promé instante, Ruman Russell su meta tabata pa haña sa kua religion tabata siña e bèrdat. El a kompará en detaye e siñansanan di diferente religion, asta di religionnan no kristian, ku loke Beibel ta bisa. No a dura muchu ku el a ripará ku niun di e religionnan ei no tabata sigui e Palabra di Dios kompletamente. Na un dado momento, el a reuní ku algun lider religioso lokal ku e speransa ku nan lo a aseptá e bèrdatnan ku e i su kompañeronan a deskubrí den Beibel i siña eseinan na nan miembronan di iglesia. Ma e hòmbernan akí no tabata interesá pa hasi esei. E Studiantenan di Beibel a bin realisá ku nan no por a asosiá ku hende ku tabata determiná pa keda pegá na religion falsu.—Lesa 2 Korintionan 6:14.

15. (a) Na ki tempu kristiannan a bai den koutiverio na Babilonia e Grandi? (b) Ki preguntanan nos lo kontestá den e siguiente artíkulo?

15 Manera nos a mira te asina leu, e kristiannan berdadero a bai den koutiverio na Babilonia djis despues di morto di e último apòstel. Pero, awor ta lanta algun pregunta: Ki prueba mas tin ku ta mustra ku den e dékadanan promé ku 1914 e ungínan di bèrdat tabata saliendo for di Babilonia e Grandi? Ta bèrdat ku Yehova tabata malkontentu ku su sirbidónan pa motibu ku nan a baha man na e predikashon durante Promé Guera Mundial? Ta bèrdat ku durante e periodo ei algun di nos rumannan no a keda neutral i asina a desagradá Yehova? Finalmente, si kristiannan a bai den koutiverio na religion falsu for di siglo 2, ta na ki tempu nan a ser librá? E siguiente artíkulo lo kontestá e preguntanan interesante akí.