Bai na kontenido

Bai na kontenido

Transfusion di Sanger​—⁠Un Historia Largu di Controversia

Transfusion di Sanger​—⁠Un Historia Largu di Controversia

Transfusion di Sanger​—⁠Un Historia Largu di Controversia

“Si cel corá di sanger tabata un remedi nobo awe, lo tabata masha difícil pa haña permit pa us’é.”—Dr. Jeffrey McCullough.

DEN winter di aña 1667, nan a hiba un homber loco i violento, Antoine Mauroy, cerca Jean-Baptiste Denis, dokter prominente di rey Louis XIV di Francia. Denis tabatin e “cura” ideal pa Mauroy su locura: transfusion di sanger di bisé, loke el a pensa lo calma e pashent. Pero cos no a bai bon cu Mauroy. Ta berdad cu despues di un di dos transfusion, su condicion a mehorá. Pero no a tarda hopi cu locura a bolbe atacá e frances, i poco tempu despues el a muri.

Maske despues nan a saca afó cu Mauroy a muri realmente venená cu arsénico, Denis su experimentonan cu sanger di bestia a provocá un controversia ardiente na Francia. Finalmente, na aña 1670 a prohibí e procedura. Cu tempu, parlamento ingles i asta papa tambe a prohibí e procedura. P’e siguiente 150 añanan, transfusion di sanger a pasa pa olvido.

Peligernan Inicial

Den siglo 19, transfusion di sanger a haci un comeback. Na cabes dje interes renobá den transfusion tabata e ingles James Blundell, un specialista di parto. Cu su técnicanan mehorá i instrumentonan avansá—i su insistencia cu mester usa solamente sanger humano—Blundell a trece transfusion di sanger bek den publicidad.

Pero na aña 1873, un descubrimentu spantoso di F. Gesellius, un dokter polaco, a frena e rebibamentu di transfusion: Mas cu mitar dje transfusionnan cu nan a haci a terminá den morto. Ora dokternan prominente a haña sa esaki, nan a cuminsá denunciá e procedura. Un biaha mas e popularidad di transfusion a baha.

Anto na aña 1878, e dokter frances Georges Hayem a perfeccioná un líkido salu, cu segun e por a sirbi como substituto pa sanger. Distinto di sanger, e líkido salu no tabatin ningun efecto secundario, no a cuaha i tabata fácil pa transportá. Ta di comprendé cu hende a bai usa Hayem su líkido salu ampliamente. Sin embargo, pa straño cu por parce, poco tempu despues dokternan tabata na fabor di sanger atrobe. Con bini?

Na aña 1900, un patólogo austriaco Karl Landsteiner a descubrí cu tin diferente tipo di sanger, i el a haña sa cu no semper un tipo di sanger ta compatibel cu un otro tipo. Nada straño cu asina tantu transfusion den pasado a terminá den tragedia! Awor por a cambia esei, dor di djis haci sigur cu e tipo di sanger dje donante tabata compatibel cu esun dje persona cu ta ricibié. Cu e conocimentu aki, dokternan a renobá nan confiansa den transfusion, net na tempu pa Guera Mundial I.

Transfusion di Sanger i Guera

Durante Guera Mundial I, soldánan heridá a haña transfusion na granèl. Claro cu sanger ta cuaha lihé, i anteriormente lo tabata casi imposibel pa transport’é n’e campo di bataya. Pero na comienso di siglo 20, dr. Richard Lewisohn, di Hospital Mount Sinai na New York City, a experimentá cu éxito cu un anticoagulante yamá sodio citrato. Algun dokter a considerá e adelanto importantísimo aki un milager. Dr. Bertram M. Bernheim, un dokter distinguí di su tempu, a skirbi: “Tabata casi como si fuera nan a pone solo para ketu.”

Guera Mundial II a conocé un aumento den e demanda pa sanger. Nan a bombardiá e público cu poster cu lemanan manera “Duna Sanger Awor,” “Bo Sanger Por Salb’é” i “El A Duna Su Sanger. Abo Lo Duna di Bo?” E yamada pa sanger a haña hopi reaccion. Durante Guera Mundial II, hende na Merca a duna rond di 13.000.000 unidad di sanger (un unidad ta mas o ménos mei liter). Ta ser calculá cu na Londen nan a colectá i distribuí mas cu 260.000 liter di sanger. Claro cu transfusion di sanger tabatin un cantidad di riesgo pa salú, manera a bira bisto poco tempu despues.

Malesa Causá pa Sanger

Despues di Guera Mundial II, avancenan grandi den medicina a haci posibel pa efectuá cierto cirugianan cu ántes tabata inimaginabel. Como consecuencia, a surgi un industria mundial di miles di miyones di dollar pa aña, pa suministrá sanger pa transfusion, un procedura cu dokternan a cuminsá considerá standard ora di operacion.

Sin embargo, poco despues hende a cuminsá preocupá cu malesa causá dor di transfusion. Por ehempel, durante e Guera Koreano, casi 22 porciento di esnan cu a ricibí transfusion di plasma a haña hepatítis. Esaki ta casi tres biaha e porcentahe durante Guera Mundial II. Pa añanan ’70, e Centronan pa Control di Malesa na Merca a calculá cu pa aña e cantidad di morto debí na hepatítis causá dor di transfusion tabata 3.500. Segun otro cálculonan e cifra tabata dies biaha mas tantu.

Debí na mihó screening i seleccion mas cuidadoso di donante, e cantidad di caso di contaminacion cu hepatítis-B a mengua. Pero e ora ei un forma nobo i tin biaha asta fatal dje vírus—hepatítis C—a causa hopi víctima. Ta ser calculá cu cuater miyon mericano a haña e vírus, i vários shen mil di nan a hañ’é via transfusion di sanger. Ta berdad sí cu testnan riguroso cu tempu a reducí e cantidad di casonan di hepatítis C. Tog, tin experto ta teme cu peligernan nobo lo aparecé i cu lo comprendé nan ora ta muchu lat caba.

Un Otro Scandal: Sanger Contaminá cu HIV

Den añanan ’80, nan a descubrí cu sanger por ta contaminá cu HIV, e vírus cu ta hiba na AIDS. Na promé instante, banconan di sanger no kier a aceptá mes cu tin chens cu nan suministro por ta contaminá. Na principio hopi di nan a ricibí e noticia dje menasa di HIV cu duda. Segun dr. Bruce Evatt, “tabata como si fuera un hende a cana drenta for di desierto i a bisa: ‘Mi a mira un extraterestre.’ Nan a scucha, pero gewoon no a kere.”

No obstante, pais tras pais tabatin scandalnan cu a exponé sanger contaminá cu HIV. Segun cálculo, na Francia, entre 6.000 pa 8.000 hende a ser infectá cu HIV via transfusion cu a duna nan entre 1982 i 1985. Hende ta tene transfusion di sanger responsabel pa 10 porciento di infeccionnan di HIV den henter Africa i pa 40 porciento di casonan di AIDS na Pakistan. Awe, debí na mihó screening, ta masha poco hende ta haña HIV dor di transfusion di sanger den paisnan desaroyá. Sin embargo, den paisnan den desaroyo cu no tin e proceso di screening, transmision via sanger ta keda un problema.

Ta di comprendé anto cu den añanan recien tabatin un aumento di interes den medicina i cirugia sin sanger. Pero esaki ta un alternativa safe?

[Kuadro na página 6]

No Tin Norma Médico pa Transfusion di Sanger

Na Merca so tur aña ta duna 3.000.000 pashent transfusion di mas cu 11.000.000 unidad di cel corá. En bista dje cantidad grandi ei, un hende lo asumí cu tin un norma estricto entre dokternan relacioná cu duna hende sanger. Sin embargo, The New England Journal of Medicine ta remarcá cu sorprendentemente tin tiki informacion “pa guia decisionnan tocante transfusion.” Sí, den práctica tin un diferencia grandi, no solamente relacioná cu kico precis ta transfusioná i cuantu, sino tambe relacioná cu si mester duna transfusion mes. Segun e revista médico Acta Anæsthesiologica Belgica: “Transfusion ta dependé dje dokter, no dje pashent.” Tumando esei na cuenta, casi no ta un sorpresa cu un estudio publicá den The New England Journal of Medicine a descubrí cu “segun cálculo 66 porciento di transfusion ta ser duná inapropiadamente.”

[Plachinan na página 5]

Durante Guera Mundial II tabatin un aumento den e demanda pa sanger

[Rekonosementu]

Museo Imperial di Guera, Londen

U.S. National Archives photos