Bai na kontenido

Bai na kontenido

Petra—Un Stad den Baranca

Petra—Un Stad den Baranca

Petra—Un Stad den Baranca

HOPI stad dje mundu antiguo tabata situá cantu di riunan importante, cu awa abundante cu a alimentá i protehá nan. Pero tabatin un stad n’e frontera nortwest dje desierto di Arabia cu a bira prominente debí na falta di awa. Su nomber tabata Petra.

Den paisnan di desierto na rand di Mediteráneo, rutanan di caravana a conectá stadnan leu, casi mescos cu nos careteranan moderno ta pasa di un continente pa otro. Pero mescos cu auto tin mester di pomp di gasolin, asina tambe kamel—apesar di su awante legendario—tin mester di parada di awa. Dos mil aña pasá, Petra tabata un dje paradanan di awa mas famoso na Medio Oriente.

Petra tabata ubicá n’e crusada di dos ruta comercial importante. Unu a conectá laman Corá cu Damasco, i e otro a conectá e Golfo Pérsico cu Gaza, na e costa di Mediteráneo. Pa simannan largu caravananan for di Golfo, cargá cu nan cargamentu precioso di specerei, tabatin cu soportá cu curashi e rigornan dje desierto di Arabia promé cu por fin nan a yega n’e kloof frescu i smal—yamá Siq—cu tabata e entrada cordial di Petra. Petra a nificá cuminda i alohamentu i, mas cu tur cos, awa friu i refrescante.

Claro cu e ciudadanonan di Petra no a percurá e comodidadnan aki pornada. Historiadó romano Plinio, ta informá cu fuera dje pago pa cuminda di bestia i alohamentu, mester a duna regalo na bewakernan, wardadónan di porta dje stad, sacerdotenan i na criánan di rey. Pero e prijsnan exorbitante cu e caravananan por a ricibí pa nan specerei i perfume den e stadnan próspero di Europa, a pone cu nan a sigui bini i yena e cahanan di Petra.

Conserbá Awa i Dominá Piedra

Ta 150 milimeter di awa so ta cai pa aña na Petra, i casi no tin riu. Con e hendenan di Petra a logra haña e awa precioso pa sostené e stad? Nan a coba canal, tanki i renbak den e baranca sólido. Cu tempu, nan tabata fangu i conserbá casi delaster un gota di awa cu a cai rond di Petra. Nan forma maestral di manehá awa a haci posibel cu e hendenan di Petra por a cultivá cosecha, cria kamel i construí un centro comercial di cua su comerciantenan a bira ricu dje olíbano i mirra cu nan tabata haci negoshi cuné. Te awe, un canal di piedra yen di bogt ta transportá awa a lo largu di henter e kloof di Siq.

Si e ciudadanonan di Petra tabata maestro den manehá awa, nan tabata maestro tambe como metsla. E nomber Petra mes, cu ta nificá “Masa di Baranca,” ta pone bo pensa riba piedra. I en berdad Petra tabata un stad di piedra, distinto for di cualkier otro stad dje mundu romano. E constructornan dje stad, e nabateonan, cu pacenshi a coba nan cas, graf i tempelnan den baranca sólido. E cerunan di piedra di santu corá caminda Petra ta situá tabata sirbi bon pa haci esaki, i pa promé siglo E.C., un stad monumental a lanta den pleno desierto.

Di Comercio pa Turismo

Dos milenio pasá, comercio a haci Petra ricu. Pero ora e romanonan a descubrí rutanan marítimo pa bai Oriente, e traficacion di specerei via tera a cai den otro, i poco-poco nan a laga Petra pa su cuenta den desierto. Pero e obra dje metslanan di desierto no a disparcé. Awendia, casi mei miyon turista ta bishitá Jordania tur aña pa contemplá e stad ros-corá di Petra, kende su edificionan ainda ta duna testimonio di un pasado glorioso.

Despues cu e bishitante cana pa un kilometer den e frescu di Siq, un bogt den e kloof di ripiente ta revelá e Tesoreria, un edificio imponente cu su fachada cobá den un klip masivo. Poco hende lo lubidá nan promé bistaso di dje, un dje edificionan di promé siglo mihó conserbá. Nan a dun’é e nomber ei debí n’e inmenso urna di piedra cu ta coroná e edificio i caminda supuestamente tabata warda oro i piedranan precioso.

Segun cu e kloof ta bira mas hanchu, e turista ta drenta un inmenso amfiteater natural cu muraya di piedra di santu yen di cueba. Pero e grafnan ta loke ta acapará su atencion, grafnan cobá den klip, grafnan asina haltu cu e bishitantenan cu ta tribi drenta den nan interior scur ta keda manera enano. Un galeria i teater ta duna testimonio dje presencia romano den e stad durante siglo un i dos.

Beduino djawe, cu ta desendientenan dje nabateonan, ta ofrecé e turistanan ménos enérgico un careda riba kamel, ta bende suvenir of ta duna nan tou di cabritu awa n’e fonteinnan di Petra, cu ta kita sed di hende i bestia. Ainda e careteranan bieu di Petra asfaltá cu piedra, ta reservá exclusivamente pa kamel, cabai i buricu. Pues, awe e stad ta resoná cu e mésun zonidonan di tempu antiguo, ora cu kamel tabata rey i Petra tabata manda den desierto.

Segun solo ta baha riba e stad, haciendo e color di su fachadanan masivo mas corá, e bishitante pensativo kisas ta meditá riba e lesnan cu Petra ta siña nos. E stad ta afirmá indudablemente e ingeniosidad di hende den conserbá recursonan limitá, asta den un ambiente asina inhospitalario. Pero tambe e ta sirbi como un bon recordatorio cu rikesa material por ‘bula bai ariba na shelu’ masha lihé mes.—Proverbionan 23:4, 5.

[Rekonosementu pa Potrèt na página 18]

Potret chikitu: Garo Nalbandian