Bai na kontenido

Bai na kontenido

Observando Mundu

Observando Mundu

Observando Mundu

Mucha i Servicio Religioso

“Muchanan ta bai servicionan religioso?” un edicion recien dje publicacion Canadian Social Trends a puntra. E ta contestá cu segun un estudio di estadísticanan di Cánada, “mas cu un tercer parti, 36%, di mucha canades bou di 12 aña a asistí na servicionan religioso por lo ménos un biaha pa luna, i mayoria ta participá semanalmente. Un 22% mas ta asistí cu ménos frecuencia, pero a bai por lo ménos un biaha pa aña sí.” Sin embargo, e artículo a mustra cu “regularidad dje muchanan su participacion den servicionan religioso a dependé di na cua grupo religioso e muchanan ta afiliá. . . . Mucha cu ta forma parti di loke hopi observadó ta considerá comunidadnan religioso tradicional, manera anglicano i Iglesia Uní, a raportá e asistencia semanal mas abou (18%).” Mucha católico romano a bai mas tantu, cu 22 porciento asistiendo semanalmente. Aunke 44 porciento di mucha moslim a asistí na servicionan religioso tur siman, “ta nan tambe a registrá e cantidad mas grandi di esnan cu no a asistí (39%) durante e aña promé cu e encuesta.”

Advertencia Contra ‘Walker’ pa Baby

Usa ‘walker’ pa baby por afectá e desaroyo físico i intelectual di baby, segun informe dje korant di Londen, Independent. Investigadónan na State University di New York a descubrí cu walker pa baby cu tin un mesa grandi dilanti ta stroba e baby di mira su pianan i di por rek mishi cu cos rond di dje. Nan a observá cu baby cu ta usa walker ta sinta regt, gatia i cana, mas cu cincu siman despues di otro baby cu nunca no a usa walker. Ademas, investigacion a revelá cu tur aña 50 porciento di baby cu ta usa walker ta ser lesioná dor di accidentenan manera cai for di trapi of cai den candela of djis boltu cu e walker. Dr. Denise Kendrick, di Nottingham University Medical School di Gran Bretania, ta bisa: “Walker pa baby no ta safe. Nan ta parce di cumpli cu loke mayornan tin mester pa tene nan yunan ocupá en bes di ofrecé cualkier beneficio p’e yu.”

Specerei Ta Bringa Bacteria

E pió caso na mundu di shuatamentu a sosodé na Gran Bretania na 1996, matando 18 hende. E culpabel tabata e bacteria E. coli O157 den carni contaminá. Recientemente, investigadónan a descubrí cu dor di agregá kané na djus di apel no-pasteurisá esei ta mata 99,5 porciento dje bacteria den tres dia, segun e korant di Londen, The Independent. Na un otro ocasion, científiconan a agregá specerei na carn’i baca curú i na worst i a descubrí cu kané, clabu i konofló tabata esnan mas eficas den mata E. coli O157. Investigadónan ta kere cu e specereinan aki lo por ta eficas den bringa otro bacteria, incluso salmonella i campylobacter.

Debe Personal Británico

Britániconan debe 306 mil miyon florin na fiansa personal, tarheta di crédito i artículonan cumprá pa paga na cuota i nan ta paga 9,9 mil miyon florin na interes tur aña, segun informacion publicá dor di People’s Bank i raportá den The Times di Londen. Mas cu un tercer parti dje poblacion tin un of otro forma di debe cu no tin garantia di un borg, un promedio di 18.720 florin pa persona. Durante un periodo di tres aña, pagamentu cu tarheta di crédito a bira dòbel, alcansando 207 mil miyon florin na 1998. Tambe e encuesta a saca afó cu solamente 13 porciento dje britániconan ta preocupá cu nan debe lo por sali for di man. Tambe 1 di cada 5 persona a admití cu nan ta fia “pa por mantené nan estilo di bida,” segun People’s Bank.

Contra Su Boluntad

Dje 304 mucha muhernan cu nan a entrevistá den un estudio cu e revista aleman Psychologie Heute a informá di dje, casi un cuart a bisa cu nan a ser preshoná pa participá contra nan boluntad den un of otro forma di actividad sexual. Ademas, segun e informe, mas cu un cuart dje muhernan a bisa cu hombernan a purba usa droga i alcohol pa pone nan tene relacion contra nan boluntad. E ta agregá: “Tumando na cuenta e intentonan di hombernan hóben pa kibra e resistencia femenino dor di usa preshon sicológico, droga of alcohol, e chens cu un mucha muher entre 17 pa 20 aña ta ser forsá pa haci sex contra su boluntad lo subi na mas cu 50 porciento.”

Promé Parke di Shelu Scur na Mundu

“Scondí dor dje briyo di lus di stad, tapá den un neblina di contaminacion di aire, tin un bista cu hopi hende nunca ta mira awendia: e beyesa suave manera felpa di shelu djanochi,” segun e korant di Cánada, The Globe and Mail. Escritor di astronomia, Terence Dickinson, ta lamentá: “Ta posibel cu hende ta crece bira grandi, asta bira adulto, sin nunca mira e beyesa dje shelu djanochi.” E ta remarcá cu por ehempel, despues cu un temblor a kita coriente den partinan di California un par di aña pasá, algun residente a bel polis pa conta “tocante e aparicion di streanan straño i un banchi manera neblina” den shelu. Pa ofrecé hende canades cu ta wak strea un bista dje shelu djanochi, sin obstáculo i casi sin contaminacion di lus, nan a designá un pida tereno di gobiernu di 1.990 hectar den e distrito Muskoka Lakes, panort di Toronto, como “reservacion di shelu scur.” Nan ta yam’é Torrance Barrens Conservation Reserve, i nan ta kere cu e ta e promé parke di shelu scur na mundu.

Tatanan i Yu Muher

Un estudio recien dje publicacion Health Canada basá riba un encuesta di 2.500 tiener ta revelá un brecha di comunicacion entre tata i nan yunan, foral nan yu muhernan, segun e korant Globe and Mail di Cánada. Solamente 33 porciento di mucha muher entre e edad di 15 pa 16 aña ta haña cu ta “fácil of masha fácil pa papia cu nan tata tocante cosnan cu realmente ta preocupá nan,” compará cu 51 porciento di mucha homber. Tog, “mucha muhernan ta incliná na balorá nan tata mashá i tin mester di nan apoyo,” segun e informe. Profesor Alan King di Queen’s University ta reconocé cu “ta difícil pa tatanan papia cu nan yunan, foral durante e añanan ei di disturbio na comienso di adolesencia,” ora cu hopi tata ta ignorá cuestionnan sexual i comportacion riscante. Pero e ta urgi tatanan pa cumpli cu e tarea difícil, foral awor cu hopi mama tin ménos tempu compará cu ántes pa dedicá na nan yunan.

‘No sin Television!’

Kico lo bo bai cuné si bo tabatin cu pasa algun tempu riba un isla solitario? Nan a haci 2.000 hóben na Alemania e pregunta aki. Pa mayoria, e artículonan mas importante lo ta television i radio, huntu cu CD i grabacionnan riba caset, segun e korant Westfälische Rundschau. Cuminda i bebida a bin na di dos lugá, miéntras cu miembronan di famia i amigu tabata na di tres lugá. Un hobencito di 13 aña a splica su preferencia: “Lo mi no por cu e situacion sin un television.” Rond di un tercer parti so di esnan entrevistá a bisa cu nan lo a incluí hermentnan útil manera cuchú, chapi i zag. Solamente 0,3 porciento a mencioná di lo bai cu un Bijbel. E participante mas hóben, un mucha muher di 7 aña, a bisa: “Ami lo hiba mi mama so. Ora e t’ei, nada no por bai robes.”

Super Luchadónan di Sumo

Luchadónan di sumo, renombrá rond mundu pa nan barica masha grandi, ta birando muchu pisá pa nan propio pia carga, segun fisiólogonan di deporte na Hapon. E revista New Scientist ta informá cu durante e último cincu añanan, e casonan di lesion den e dos categorianan mas haltu di sumo a bira dòbel, loke a pone cu un panel di fisiólogo a bai compará e vet di curpa i e forsa di pia di 50 luchadó. E informe ta declará: “Un cuart di nan no tabatin músculo di pia suficiente fuerte pa wanta nan curpa grandi apropiadamente.” E promedio di peso di luchadónan di sumo den e categorianan mas haltu a subi di 126 kilo na 1974 pa 156 kilo na 1999. Segun comentarista di sumo Doreen Simmonds, “pa un parti esei tin di haber cu e aumento den e promedio di tamaño di haponesnan en general.” Pero mas tantu peso no necesariamente ta mehorá nan prestacion. Simmonds ta comentá cu “e forma di curpa ideal pa sumo ta e forma di pera. Heup abou, bel di pia masivo i batata di pia manera palu di eik.”

Mucha Ta Core Riesgo

Angola, Sierra Leona i Afganistan ta e lugánan mas peligroso na mundu pa mucha, i ‘e chens pa un mucha keda na bida te cu 18 aña ta masha chikitu,’ segun un informe di UNICEF (Fondo di Nacionnan Uní pa Mucha). Guera, pobresa persistente i e plamamentu di HIV i AIDS, ta pone cu bida di mucha ta core mas riesgo cu un década pasá. Usando un escala di 1 pa 100 pa midi riesgo pa mucha, UNICEF ta calculá cu Angola tin un factor di riesgo di 96, Sierra Leona tin 95 i Afganistan 94. Na contraste, e promedio di factor di riesgo pa mucha na Europa ta 6, segun The Times di Londen.