Bai na kontenido

Bai na kontenido

Tratando cu Problema di Prostat

Tratando cu Problema di Prostat

Tratando cu Problema di Prostat

“Tempu mi tabatin 54 aña, mi a cuminsá oriná cu frecuencia, tin biaha cada 30 minuut. E síntoma aki a pone mi bai dokter, i mi a haña sa cu lo mi mester laga kita mi prostat.” Relatonan asina ta comun den clínicanan di prostat rond mundu. Kico un hende homber por haci pa prevení malesanan di prostat? Ki ora e mester bai dokter?

PROSTAT ta un klir forma di un walnoot, cu ta situá bou dje blas i ta rondoná e uretra (canal di orina). (Wak e plachi dje pélvis masculino.) Den un homber adulto normal, e ta pisa 20 gram i esun di mas grandi por midi, 4 centimeter di dwars, 3 centimeter den liña vertical i 2 centimeter den liña horizontal. Su funcion ta pa producí un líkido cu ta forma aproximadamente 30 porciento dje volúmen di sémen. E líkido aki, cu ta contené ácido cítrico, calcio i enzima, probablemente ta mehorá e sperma su mobilidad i fertilidad. Ademas, e líkido cu e prostat ta saca tin zink aden, loke segun speculacion di científiconan ta un factor protector contra infeccion dje canal genital.

Con pa Reconocé un Prostat Malu

Cerca hende homber vários síntoma den pélvis ta relacioná cu malesa di prostat inflamá of prostat cu tin tumor. Prostatítis—inflamacion di prostat—por causa keintura, orinamentu incómodo i dolor di blas of dje último parti dje wes’i lomba. Ora e prostat ta hopi hinchá, e por stroba e pashent di oriná. Si ta bacteria ta causa e inflamacion, nan ta yama e malesa prostatítis bacterial, i e por ta pa corto tempu of crónico. Por lo general e ta ser asociá cu infeccion dje canal urinario. Sin embargo, den mayoria caso, dokter no ta detectá e causa dje inflamacion, i p’esei nan ta yama e malesa prostatítis no-bacterial.

Problemanan comun di prostat ta un aumento den e frecuencia di oriná, orinamentu durante anochi, e fluho di orina ta basha flou i un sensacion cu e blas no ta completamente bashí. Por lo general, e síntomanan aki ta indicá hiperplasia prostático benigno (HPB)—un forma no-canceroso di prostat cu a bira grandi—cu por afectá homber riba 40 aña di edad. E casonan di HPB ta aumentá cu edad. E ta presente den 25 porciento di hombernan di 55 aña i den 50 porciento di esnan di 75 aña.

E prostat por ser atacá tambe dor di tumornan maligno. Generalmente, dokter ta descubrí cancer di prostat durante un exámen rutinario, asta ora no tabatin síntomanan di problema cu prostat. Den casonan mas avansá, por ta cu e orina ta keda wantá paden i cu e blas ta hincha. Ora e cancer a plama bai na otro órganonan, por tin dolor di lomba, síntomanan neurológico i pianan hinchá dor cu e sistema linfático ta blokeá. Den un aña recien, na Merca so nan a raportá rond di 300.000 caso nobo di cancer di prostat i el a causa 41.000 morto. Científiconan ta kere cu 30 porciento di homber entre e edad di 60 pa 69 aña, i 67 porciento di homber entre 80 pa 89 aña, lo desaroyá cancer di prostat.

Ken Tin Mas Chens di Desaroy’é?

Investigacion ta revelá cu e chens di desaroyá cancer di prostat ta aumentá lihé despues di 50 aña di edad. Na Merca, e cancer aki ta casi dos biaha mas comun cerca hende homber color scur cu cerca hende homber color cla. E cantidad di casonan dje malesa aki ta varia rond mundu: na Nort América i paisnan europeo e cantidad ta haltu, na Sur América e ta intermedio i na Asia e ta abou. Esaki ta indicá cu diferencianan di medio ambiente of di alimentacion por ta importante den crecementu di cancer di prostat. Si un homber imigrá bai un pais caminda tin mas caso, su riesgo personal por aumentá.

Hende homber cu tin famia afectá dor di cancer di prostat tin mas chens di desaroy’é. Sociedad Mericano di Cancer ta splica cu “si un homber tin un tata of ruman homber cu cancer di prostat esei ta haci su riesgo di desaroyá e malesa aki dòbel mas grandi.” Algun factor di riesgo ta edad, rasa, nacionalidad, historia médico di famia, loke hende ta come i falta di actividad físico. Hombernan cu ta come hopi vet i cu ta sinta hopi, ta aumentá nan chens di desaroyá e cancer.

Con pa Prevení Malesanan di Prostat

Aunke ainda científiconan no sa precis kico ta causa cancer di prostat, nan ta kere cu ta factornan genético i hormonal por ta enbolbí. Felismente, nos por controlá dos factor di riesgo: loke nos ta come i falta di actividad físico. Sociedad Mericano di Cancer ta recomendá pa “limitá bo consumo di cuminda cu hopi vet di bestia i scoge mayoria dje cuminda cu bo ta come for di mata.” Tambe e ta recomendá pa come “cincu of mas porcion di fruta i berdura pa dia” i tambe pan, cereal, pasta, otro productonan di grano, aros i bonchi. Tomati, grapefruit i patia tin hopi licopene, cu ta antioxidantenan cu ta yuda prevení daño na DNA i por yuda baha e riesgo di cancer di prostat. Tambe tin algun experto ta bisa cu cierto yerba i mineralnan por yuda.

Sociedad Mericano di Cancer i e Asociacion Mericano di Urologia ta kere cu hacimentu di testnan preventivo pa detectá cancer di prostat, por salba bida. Ta mas probabel cu e tratamentu lo tin éxito si detectá e cancer na tempu. Sociedad Mericano di Cancer ta recomendá pa hende homber riba 50 aña, of riba 45 aña den caso di esnan di gruponan di alto riesgo, haci un exámen médico tur aña. *

E exámen mester incluí un test di sanger pa detectá antigene specíficamente di prostat (PSA). E antigene aki ta un proteina cu e celnan di prostat ta producí. Su nivel ta aumentá ora tin malesa di prostat. “Si bo test di PSA no ta normal, pidi bo dokter considerá cu bo e riesgo di cancer cu bo ta core i si mester haci mas test,” segun Sociedad Mericano di Cancer. Tambe esei ta encerá un exámen rectal hací cu dede (DRE). Hincando dede den e recto dje pashent, e dokter por fula cualkier área abnormal cu tin den e klir di prostat, ya cu e klir aki ta situá parti dilanti dje recto. (Wak e plachi dje pélvis masculino na página 20.) Un ègo hací atrabes dje recto (TRUS) ta útil “ora e PSA of DRE ta indicá cu tin algu abnormal,” i e dokter tin cu dicidí si e mester recomendá pa haci un biopsi dje klir di prostat. E test aki ta dura un 20 minuut.

Ademas di detectá cancer di prostat, e exámen urológico anual por descubrí HPB, cu a ser mencioná ariba, na un etapa trempan, loke por permití un tratamentu ménos fuerte. (Wak e cuadro “Tratamentunan pa HPB.”) Conducta moralmente limpi ta protehá un persona di malesanan venérico, cuanan por causa prostatítis.

Bo prostat sigur ta merecé di ser protehá i cuidá. E homber mencioná na comienso dje artículo aki a conta cu el a recuperá completamente di su operacion. Na su opinion “tur hende homber tin cu haci un exámen médico anual preventivo,” asta si nan no tin ningun síntoma.

[Nota]

^ par. 13 Si bo edad ta cai den e grupo aki, bo ta ser invitá pa considerá e cuadro “Index di Síntomanan di Hiperplasia Prostático Benigno (HPB).”

[Kuadro na página 21]

Index di Síntomanan di Hiperplasia Prostático Benigno (HPB)

Instruccion: Contestá e preguntanan aki bou dor di pone un ronchi na e number apropiado.

Mester contestá pregunta 1 pa 6:

0—Nunca

1—Ménos cu un biaha den cincu

2—Ménos cu mitar dje biahanan

3—Rond di mitar dje biahanan

4—Mas cu mitar dje biahanan

5—Casi semper

1. Durante e último luna, cuantu biaha bo tabatin e sensacion cu bo blas no a keda completamente bashí despues cu bo a oriná? 0 1 2 3 4 5

2. Durante e último luna, cuantu biaha bo tabatin cu oriná atrobe den ménos cu dos ora despues cu bo a caba di oriná? 0 1 2 3 4 5

3. Durante e último luna, cuantu biaha bo a nota cu bo ta oriná, stop i bolbe cuminsá oriná? 0 1 2 3 4 5

4. Durante e último luna, cuantu biaha bo a nota cu tabata difícil pa wanta bo orina? 0 1 2 3 4 5

5. Durante e último luna, cuantu biaha bo fluho di orina tabata flou? 0 1 2 3 4 5

6. Durante e último luna, cuantu biaha bo mester a forsa pa cuminsá oriná? 0 1 2 3 4 5

7. Durante e último luna, cuantu biaha como promedio bo a lanta pa oriná, for di ora bo a bai drumi te ora cu bo a lanta mainta? (Pone un ronchi na e cantidad di biaha.) 0 1 2 3 4 5

E suma total dje numbernan cu ronchi ta bo scor di síntoma di HPB. Suave: 0-7, moderá: 8-19, severo: 20-35.

[Rekonosementu]

For dje Asociacion Mericano di Urologia

[Kuadro na página 22]

Tratamentunan pa HPB

REMEDI: Tin hopi diferente remedi ta ser usá, dependiendo dje síntomanan di cada pashent. Ta bo dokter so por prescribí nan pa bo.

WARDA MIRA KICO TA PASA: E pashent ta haci solamente exámen médico periódicamente i no ta usa remedi.

TRATAMENTU KIRÚRGICO:

(a) Ora di reseccion transuretral di prostat (TURP), e ciruhano ta pasa dor dje uretra un instrument (resectoscop) cu tin un renchi eléctrico cu ta corta tehido i seya ader. No ta necesario haci niun cortá pafó dje curpa. Esei ta dura un 90 minuut. Proceduranan dor dje uretra ta ménos traumático cu formanan di cirugia cu ta corta pafó dje curpa.

(b) Incision transuretral di prostat (TUIP) ta manera TURP. Sin embargo, e procedura aki ta hancha e uretra dor di haci un par di cortá chikitu den garganta dje blas i den e klir di prostat mes.

(c) Cirugia habrí ta ser usá ora no por haci e procedura di pasa dor dje uretra pasobra e prostat a bira hopi grandi. Cirugia habrí ta rekerí un cortá di pafó.

(d) Cirugia cu laser ta usa laser pa kima larga tehido di prostat cu ta obstaculisá.

E pashent tin cu tuma e decision final relacioná cu cua tratamentu lo e aceptá, of si lo e aceptá tratamentu mes. Un informe recien den The New York Times a comentá cu algun experto ta insigur si mester haci test mes pa cancer di prostat, foral cerca hende homber mas bieu, ya cu esei “por ta un malesa cu ta desaroyá lentamente i ta improbabel cu lo e causa daño permanente na e salú, miéntras cu su tratamentu por producí hopi bes efectonan secundario serio.”

[Kuadro na página 22]

Preguntanan Cu Bo Por Haci Bo Dokter Promé cu Operacion

1. Ki operacion bo ta recomendá?

2. Di con mi mester dje operacion?

3. Tin alternativanan na lugá di operá?

4. Cua ta e beneficionan di haci e operacion?

5. Cua ta e riesgonan di e operacion? (Por ehempel, hemoragia of impotencia)

6. Kico ta pasa si mi no haci e operacion aki?

7. Unda mi por haña un di dos opinion?

8. Ki experencia bo tin den haci e operacion aki sin transfusion di sanger?

9. Unda lo haci e operacion? E dokternan i verpleegsternan di hospital ta respetá e pashent su derecho relacioná cu transfusion di sanger?

10. Ki clase di anestesia lo mi tin mester? E anestesiólogo tin experencia den cirugia sin transfusion di sanger?

11. Cuantu tempu lo tuma pa mi recuperá?

12. Cuantu e operacion lo costa?

[Diagram na página 20]

(Pa e teksto den su formato kompleto, wak e publikashon)

Diagram dje region di pélvis masculino

Blas

Prostat

Recto

Uretra

[Plachi na página 23]

Come salú i ehercicio moderá por yuda baha e riesgo di cancer di prostat