Bai na kontenido

Bai na kontenido

Di Aktivista Politiko pa Kristian Neutral

Di Aktivista Politiko pa Kristian Neutral

Di Aktivista Politiko pa Kristian Neutral

SEGUN E RELATO DI LADISLAV ŠMEJKAL

Despues di sentensiá mi, nan a hiba mi bèk na mi sèl. Mesora mi a kuminsá tek riba muraya un mensahe na Morse kode pa un amigu ku tabata dos piso mas ariba. E tabata warda pa tende ki sentensia mi a haña.

“Dieskuater aña,” mi a tek.

E no por a kere esei. P’esei el a puntra: “Dieskuater luna?”

“Nò,” mi a kontestá. “Dieskuater aña.”

TABATA aña 1953. E lugá: Liberec, Chekoslovakia, (awor Repúblika Cheko). E tempu ei mi tabata un aktivista di 19 aña en buska di kambio polítiko. Komo aktivista nos a propagá nos puntonan di bista partiendo pamflèt ku tabata kritiká e Partido Komunista, ku e tempu ei tabata na poder. Nan a konsiderá nos aktividat komo traishon kontra nos patria, i ta p’esei mi a haña un sentensia di prizon asina largu.

Mi tabatin kasi un aña será promé ku nan a dikta mi sentensia. Promé ku presunan a haña nan sentensia tabata sera nan dos-dos den sèl, i de bes en kuando tabata mara nan kara i hiba nan pa ser interogá. Nos no tabatin mag di papia ora nos ta den sèl, p’esei nos tabata flùister òf komuniká ku otro dor di tek Morse kode.

No a tarda mashá ku mi a bin haña sa ku hopi di esnan den prizon tabata Testigu di Yehova. Den nos prizon tabatin e kustumber di kambia prezunan di sèl kada un pa dos luna. Komo ku mi tabata interesá den Beibel, mi a keda kontentu ora ku na dado momentu nan a poné mi den sèl ku un Testigu. Ku tempu mi a kuminsá studia Beibel ku e Testigunan.

Mi ta suponé ku lo bo por deskribí nos kòmbersashonnan komo studio di Beibel, ounke nos no tabatin Beibel ni literatura bíbliko. De echo, nunka mi a mira un Beibel den mi bida. Pero nos tabata papia⁠—⁠e Testigu tabata splika temanan bíbliko for di kabes⁠—⁠i ami tabata hasi anotashon di loke el a bisa. Tur esaki tabata sosodé segun ku nos tabata sintá pegá banda di otro ta flùister.

E úniko kosnan disponibel tabata papel di w.c. i un peña. Mi a usa e peña pa hasi anotashon riba e papel di w.c. Hopi teksto bíbliko ku nos a konsiderá mi a siña for di kabes. E Testigunan ku a studia ku mi tambe a siña mi kantikanan di Reino. Un Testigu a bisa mi: “Awor bo ta den prizon komo un kriminal polítiko, pero den futuro lo bo por ser enkarselá pasobra bo ta un Testigu di Yehova.”

Porfin, despues di masha hopi interogashon, nan a sentensiá mi i a hiba mi na un kampo di trabou fòrsá serka di e pueblo di Jáchymov. Pa e tempu ei mi tabata konvensí ku un dia lo mi bira Testigu di Yehova.

Hopi Aña Será

Ora mi a yega na e kampamentu kaminda nan tabatin un mina pa saka uranio, mi a kuminsá buska e Testigunan mesora. Pero despues di poko dia mi a haña sa ku nan a hiba nan otro kaminda. Sin embargo, un solo Testigu a keda pasobra e tabata kòki. El a fia mi un Beibel hopi gastá ku a pasa den hopi lugá di skonde. Asina mi por a lesa e tekstonan ku ya kaba mi tabata sa for di kabes. Segun ku mi tabata lesa mi tabata blo bisa mi mes: ‘Sí, presis manera e rumannan a siña mi.’

Mas o ménos un luna despues nan a trasladá mi pa un kampamentu ku yama Bytiz, serka di e stat Příbram. Ei sí mi a topa mas Testigu. Na Bytiz nos tabata risibí ku regularidat literatura bíbliko ku nan a logra smòkel trese den e kampamentu. Ounke e atministrashon di e kampamentu a purba haña sa kon e literatura tabata yega den nos man, nan no a logra sa esei nunka. Na tur nos tabata 14 prezu ta prediká aktivamente na otro hende. Mitar di nan tabata Testigu batisá, i e otro mitar tabata manera mi, hende ku den prizon a aseptá e kreensianan di e Testigunan.

Hopi di nos kier a simbolisá nos dedikashon na Dios dor di batisá den awa. Pero komo ku no tabatin awa⁠—⁠òf, pa ta mas eksakto, no tabatin un baki di awa sufisiente grandi⁠—⁠no tabata fásil pa hasi areglo pa boutismo. P’esei hopi hende den e tempu ei mester a warda te ora nan a sali liber pa nan batisá. Pero den e kampamentu di Bytiz tabatin torennan grandi pa fria e kòmprèsernan di e mina. Meimei di e dékada di 1950, vários di nos a batisá den e tanki di awa di un di e torennan ei.

Un par di aña despues, na mart 1960, e ofisial di polis enkargá ku prezunan polítiko a manda yama mi. El a bisa mi ku si mi inform’é tokante e aktividat di otro prezunan, lo e hasi areglo pa nan redusí mi sentensia di prizon. Ora mi a nenga di hasi esei, el a kuminsá zundra mi ku palabra malu. El a grita: “Bo a pèrdè e chèns di haña un bon bida. Lo mi sòru pa nunka mas bo bai kas! Aki den lo bo muri.” Pero dos luna despues nan a dekretá un amnistia ku a apliká na mi, i despues di un total di ocho aña será, mi a bai kas bèk.

Un Periodo Kòrtiku di Libertat

E obra di Testigunan di Yehova tabata prohibí na Chekoslovakia for di aprel 1949, pues despues di poko tempu mi a haña sa ku sirbi Dios den “libertat” no tabata masha distinto di ora mi tabata den prizon. Awor, despues ku mi a sali liber, mi a konfrontá un otro problema. Tur hòmber den e pais mester sirbi dos aña den ehérsito.

Algun hòmber ku a traha pa sierto negoshi di gobièrnu tabata haña dispensashon di servisio militar. Por ehèmpel, esnan ku a traha den minanan di karbon. Komo ku mi a yega di traha den mina, mi a haña trabou den un di e minanan. Nan a duna mi un bonbiní kordial. Nan a bisa mi: “No wòri tokante ehérsito. No ta problema pa nos haña dispensashon pa bo no bai.”

Dos luna despues, ora mi a risibí un aviso pa mèldu pa drenta ehérsito, hendenan den atministrashon di e mina a sigurá mi: “No wòri, esei mester ta un ekibokashon. Nos ta djis skirbi e departamento militar, i tur kos lo ta oké.” Pero no tabata asina. Ku tempu, un funshonario a bini serka mi i a pidi mi despensa. E di: “Ta promé biaha ku esaki ta pasa, pero lo bo tin ku mèldu na e ehérsito.” Ora ku mi a nenga di drenta ehérsito a base di mi konvikshonnan religioso, nan a arestá mi i hiba mi na e unidat militar mas serkano.​—⁠Isaías 2:⁠4.

Dilanti un Tribunal

Despues ku mi a keda enkarselá den e stat Kladno na yanüari 1961, nan a purba konvensé mi pa bira sòldá. Un ofisial militar haltu a organisá un reunion. Nan a hiba mi na un sala di reunion ku tabatin un mesa rondó grandi ku stulnan di kueru masha kómodo. Despues di poko ratu ofisialnan a kuminsá drenta i sinta rònt di e mesa. Un pa un esun enkargá a introdusí nan na mi. Kaba el a kai sinta i a bisa: “Wèl, konta nos di bo religion.”

Despues di un orashon purá i silensioso, mi a kuminsá papia ku un ouditorio ku a paga bon tinu. No a tarda muchu ku e kòmbersashon a bai riba evolushon, i nan a deklará ku evolushon ta un echo sientífiko. Den e kampamentu di trabou fòrsá na unda mi tabata ántes, mi a studia e foyeto chikí Evolushon Kontra e Mundu Nobo. * Pa sorpresa di e militarnan ei mi por a presentá evidensia ku evolushon ta un teoria ku no a ser komprobá.

E ora ei un mayor, ku klaramente tabatin un antesedente den religion katóliko, a papia. El a puntra: “Kiko bo ta pensa di Bírgen Maria? I kiko ta bo aktitut enkuanto santu sakrifisio di misa?” Mi a kontestá su preguntanan, anto kaba mi di: “Señor, mi ta mira ku bo mester ta un kreyente, pasobra bo preguntanan ta diferente for di e otro hendenan.”

“Nò! Nò! Nò! Mi no ta un kreyente!” el a protestá masha duru. Den e Estado Komunista, hende ku bisa ku nan ta kristian a risibí masha tiki òf ningun rèspèt ni responsabilidat. P’esei despues di nos interkambio, e ofisial no a partisipá mas den e kòmbersashon. Mi tabata masha gradisidu ku mi a haña e oportunidat pa splika e kreensianan di Testigunan di Yehova na e hòmbernan ei.

Mas Oportunidat pa Duna Testimonio

Un par di dia despues, nan a hiba mi na un edifisio militar na Praga i a pone sòldá vigilá mi. E promé sòldá armá ku nan a asigná pa vigilá mi a keda sorprendí ku e medidanan spesial di siguridat. “Ta promé biaha ku nos mester vigilá un hende personalmente,” el a bisa mi. P’esei mi a splik’é dikon mi tabata den prizon. Esaki a interes’é asina tantu ku el a kai sinta⁠—⁠ku su rifel meimei di su pianan⁠—⁠i skucha. Despues di dos ora un otro sòldá a tuma su lugá, i mesun preguntanan i kòmbersashon bíbliko a sigui.

Durante e dianan ku a sigui, mi tabatin chèns pa papia ku esnan ku a vigilá mi i tambe ku otro prezunan ora e bewakernan a pèrmití esei. E bewakernan tabata asta habri e sèlnan i laga e prezunan reuní pa kòmbersashonnan riba Beibel! Despues di poko tempu mi a kuminsá preokupá ku e libertat ku e bewakernan tabata duna mi pa papia ku otro prezu lo a bira konosí i ku esei lo a kousa problema. Pero nan a tene henter e asuntu sekreto.

Ku tempu, ora nan a hiba mi korte pa dikta mi sentensia, ta esnan ku mi a papia kuné tokante mi kreensianan, a animá mi. Nan a sentensiá mi na dos aña, ku a ser agregá na e seisnan di mi sentensia original ku mi no a sinta debí na e amnistia. Esaki a nifiká ku mi tabatin mas o ménos ocho aña di prizon mi dilanti.

Konsiente di Dios Su Yudansa

Hopi bes mi a ripará ku Dios a yuda mi segun ku nan a trasladá mi di un kampamentu pa otro i di un prizon pa otro den Chekoslovakia. Ora mi a yega na e prizon na Valdice, e komandante a puntra mi dikon mi ta será. “Pasobra mi a nenga di drenta servisio militar,” mi a kontestá. “Ta kontra mi kreensia pa partisipá den guera.”

“Lo tabata dushi si tur hende tabatin e aktitut ei,” el a respondé ku komprenshon. Pero despues di a pensa riba esei pa un momentu, el a bisa: “Pero, komo ku mayoria hende awe no ta pensa asina, nos tin ku kastigá bo, anto pisá!”

Nan a pone mi den e departamentu di kòrta glas, ku tabata e departamentu di kastigu. Tabata asina ku maske mi a ser sentensiá pasobra mi a nenga di drenta servisio militar komo un Testigu di Yehova, tòg ainda nan tabata katalogá mi komo un prezu polítiko i p’esei nan tabata duna mi tareanan mas duru. E trabou di kòrta glas pa shanguilié i otro artíkulonan luhoso di glas tabata masha difísil pasobra mester a traha e produktonan ei sin niun fout. Por lo general, e prezunan tabata entregá e trabou ku nan kaba, anto ta deskubrí e siguiente dia ku nan a manda mitar di nan bèk pa ser drechá. Pues tabata masha difísil pa kumpli ku e kantidat preskribí di produkshon.

E dia ku mi a drenta den e departamentu di kòrta glas, mi tabatin ku warda riba e hefe di e departamentu. Ora el a yega, el a kuminsá grita e otro prezunan ku, segun e, no tabata traha sufisiente duru. El a pasa nan i yega serka mi i puntra: “Anto abo? Dikon bo no ta trahando?”

Mi a splika ku mi tabata un prezu nobo. El a hiba mi su ofisina i a hasi e preguntanan di kustumber tokante dikon mi ta será. Despues ku mi a splik’é mi situashon, e di: “Esei kier men anto ku bo ta un Testigu di Yehova?”

“Sí,” mi a kontestá.

Su aktitut a kambia. E di: “No wòri. Nos tabatin hopi Testigu di Yehova aki. Nos ta respetá nan tur, pasobra nan ta hende trahadó i desente. Lo mi sòru pa bo haña un kantidat di trabou ku lo bo por kumpli kuné.”

E kambio di komportashon di e supervisor a sorprendé mi. Mi tabata gradisidu na Yehova i na e rumannan deskonosí ku tabata responsabel pa e bon reputashon ku e Testigunan tabatin den e prizon ei. En realidat mi a sinti Yehova su yudansa amoroso durante tur e tempu ku mi tabata den prizon.

Sin importá kon difísil mi situashon a bira, semper mi tabatin sigur ku lo mi haña kontakto ku mi rumannan kristian despues di tempu. Anto despues mi tabata mira nan sonrisanan agradabel i haña nan animashon. Sin nan, lo tabata muchu mas difísil pa mi a soportá mi enkarselashon.

Hopi prezu aparentemente no tabata pensa riba nada otro sino di tuma vengansa pa e maltrato ku nan a risibí. Pero ami nunka no a sinti asina. Mi a realisá ku mi tabata sufri pasobra mi a obedesé e prinsipionan hustu di Dios. Pues mi tabata sa ku pa kada dia ku mi pasa den prizon, Yehova lo por duna mi un kantidat inkontabel di dia di bida maravioso den su tera nobo kombertí den paradeis.​—⁠Salmo 37:29; 2 Pedro 3:13; Revelashon 21:​3, 4.

Gradisidu pa Bendishonnan Djawe

Porfin na mei 1968, despues di mas ku 15 aña será, mi a sali liber. Na prinsipio mi tabata tímido pa papia ku hende, lokual no ta straño pa hende ku a pasa gran parti di nan bida den kompania di otro prezu òf di bewakernan di prizon. Pero mi rumannan kristian a yuda mi partisipá den e trabou di prediká, ku naturalmente ainda tabata ser hasí bou di prohibishon.

Un par di siman despues ku mi a sali liber, mi a topa Eva. Un tres aña promé, e ku su ruman hòmber a tuma nan posishon na fabor di e bèrdat di Beibel apesar di ku nan famia tabata masha kontra. No a tarda ku nos tabata bai prediká huntu. Tambe nos a yuda produsí literatura bíbliko. Nos tabata hasi esaki den drùkereinan sekreto. Anto na novèmber 1969 nos a kasa.

Na 1970 nos promé yu, Jana, a nase. Ku tempu mi a kuminsá sirbi e kongregashonnan den fin di siman komo un sirbidó biahero di Testigunan di Yehova. Mi tabata bishitá nan pa duna nan animashon spiritual. Na 1975 ora ku mi tabata hasiendo e trabou aki, nan a arestá mi i mi a bolbe bai será. Pero e biaha aki tabata solamente pa un par di luna. Anto na 1977 nos yu hòmber Štěpán, a nase.

Finalmente Repúblika Cheko a rekonosé Testigunan di Yehova ofisialmente dia 1 di sèptèmber 1993. E siguiente aña nos yu muhé Jana a kasa ku Dalibor Dražan, un ansiano kristian. Anto na 1999, nos yu hòmber Štěpán, un sirbidó ministerial, a kasa ku Blanka, kende ta traha den sirbishi di tempu kompleto. Awor nos tur ta miembro di diferente kongregashon na Praga. Ansiosamente nos ta spera pa e mundu nobo yega, pero ami ta anhelá foral e tempu ku niun kaminda lo no tin muraya di prizon mas.

[Nota]

^ par. 24 Publiká dor di Testigunan di Yehova na 1950.

[Plachinan na página 20]

Mi a usa un peña pa hasi anotashon di tekstonan di Beibel

[Plachi na página 21]

E kampamentu Bytiz, kaminda mi tabata será i despues a batisá

[Plachi na página 23]

Dia nos a kasa

[Plachi na página 23]

Ami ku Eva, huntu ku Štěpán ku Blanka na banda robes i Jana ku Dalibor na banda drechi