Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kiko Lo Ta e Futuro di Polis?

Kiko Lo Ta e Futuro di Polis?

Kiko Lo Ta e Futuro di Polis?

SIN polis probablemente nos lo tin anarkia. Pero asta ku polis mes, nos mundu ta safe? Den mayoria stat awe, meskos ku den hopi área pafó di stat, hende ta sinti ku siguridat ta den un krísis. Nos por stèns ku polis lo libra nos di krímen organisá i di kriminalnan residivista? Nos por ferwagt ku polis lo hasi nos kayanan safe? Nan lo gana e guera kontra kriminalidat?

David Bayley ta duna un opinion den su buki Police for the Future (Polis pa Futuro): “Polis no ta prevení kriminalidat.” E ta agregá: “Bon mirá, polis ta djis un pleister riba kanser. . . . Nos no por dependé riba polis⁠—⁠ni asta si nan ta dediká na prevení kriminalidat⁠—⁠pa salba sosiedat for di kriminalidat.” Estudionan a indiká ku e tres aktividatnan prinsipal di polis⁠—⁠patruyá kaya, atendé yamadanan di emergensia i investigá krímen⁠—⁠no ta prevení kriminalidat. Dikon nò?

Purba prevení kriminalidat dor di djis oumentá e presensia di polis lo ta demasiado karu. I asta si por afòrt mas polis, ta parse ku esei no ta stroba kriminalnan. Reakshoná rápidamente riba emergensia tampoko no ta stroba hopi krímen. Segun polis, a ménos ku nan yega den ménos ku un minüt na e esena di un krímen, ta improbabel ku nan lo gara esun responsabel. I kriminalnan sa ku rara bes polis por yega dje lihé ei. Investigashon kriminal tampoko no ta yuda. Asta ora ditèktifnan logra haña e kriminalnan kulpabel i enkarselá nan, esei aparentemente no ta prevení kriminalidat. Merka ta sera mas kriminal ku tur otro nashon, pero te ainda e ta sufri di un porsentahe haltu di kriminalidat; miéntras ku Hapon tin poko hende den prizon, i tin un di e porsentahenan mas abou di kriminalidat. Asta plannan manera vigilansia di bario no a duna prueba di tin efekto duradero, foral den áreanan di hopi kriminalidat. Ora tuma medidanan fuerte i desisivo kontra krímennan spesífiko⁠—⁠manera trafikashon di droga òf atrako⁠—⁠nan tin un impakto dramátiko pa un tempu, pero atrobe, e efektonan no ta dura largu.

E buki Police for the Future ta bisa: “E echo ku polis no por prevení kriminalidat no mester ta un sorpresa grandi pa hende atento. En general hende ta komprendé ku ta kondishonnan sosial fuera di kòntròl di polis, i tambe fuera di kòntròl di e sistema hudisial den su totalidat, ta determiná e nivel di kriminalidat den komunidatnan.”

Kiko Lo Pasa sin Polis?

Kon abo ta aktua ora no tin polis ta vigilá? Bo ta probechá di nan ousensia pa falta ku lei? Ta inkreibel kuantu hende supuestamente respetá di klase medio i klase haltu ta riska nan reputashon i nan futuro pa e benefisionan dudoso di froude i estafa na trabou. The New York Times resientemente a informá di ‘112 hende akusá di ta den un kòmplòt pa estafá kompanianan di seguro di outo. Entre esnan akusá tabatin abogado, dòkter, kiropráktiko, un fisioterapista, un akupunturista i un empleada atministrativo di e Departamentu di Polis.’

Un otro kaso di froude na gran eskala resientemente a shòk e spònsernan riku di mundu di arte ora ku e eks-atministradónan prinsipal di e kasnan di vindishi Sotheby’s na New York i Christie’s na Lònden a ser sentensiá debí ku nan tabata feks preis. E atministradónan i e kasnan di hasi vindishi tin ku paga sientos di miónes di florin na but i kompensashon! Pues e golosidat insasiabel pa plaka ta penetrá den tur nivel di sosiedat.

Loke a pasa na 1997 na Recife, Brazil, ora polis a wèlga, ta mustra ku hopi hende ta kla pa kometé krímen ora no tin nada pa stroba nan. Nan konvikshonnan religioso no tin niun efekto riba nan komportashon. Fásilmente nan por minimisá òf bandoná nan étika- i prinsipionan. No ta nada straño anto ku polis den mayoria pais ta hibando un lucha pèrdí den un mundu ku ta inkliná na kibra lei, sea den kosnan insignifikante òf kosnan grandi.

Di otro banda, tin hende ta obedesé lei pasobra nan ta respetá outoridat. Apòstel Pablo a bisa kristiannan na Roma ku nan mester ta sumiso na e outoridatnan ku Dios ta pèrmití eksistí, ya ku nan ta mantené por lo ménos un grado di òrdu den sosiedat. Tokante e outoridatnan ei el a skirbi: “E ta un sirbidó di Dios, un vengadó ku ta trese furia riba esun ku ta praktiká maldat. P’esei ta nesesario pa ta sometí, no solamente pa motibu di furia, sino tambe pa motibu di konsenshi.”​—⁠Romanonan 13:​4, 5.

Kambio den Kondishonnan Sosial

Trabou di polis sigur ta yuda drecha kondishonnan sosial. Ora ta bisto ku kayanan ta liber di droga i violensia, hende ta inkliná na biba di akuerdo ku e bon reputashon ku nan komunidat tin awor. Pero en realidat, ta fuera di alkanse di kualkier kuerpo di polis pa kambia i mehorá sosiedat.

Bo por imaginá bo un sosiedat kaminda hende tin asina un gran rèspèt pa lei ku nan no tin mester di polis? Bo por visualisá un mundu kaminda hende ta asina interesá den otro ku bisiñanan ta semper kla pa yuda i niun hende tin ku pidi asistensia di polis? Kisas esei ta zona manera fantasia. Pero e palabranan aki di Hesus, ounke el a papia nan den un otro konteksto, sigur ta apliká. E di: “Serka hende esaki ta imposibel, ma serka Dios tur kos ta posibel.”​—⁠Mateo 19:⁠26.

Beibel ta deskribí un tempu den futuro ora ku henter humanidat lo ta siudadano di un gobièrnu establesí dor di Yehova Dios. “E Dios di shelu lo lanta un reino . . .  [ku] lo garna i pone un fin na tur e reinonan aki.” (Daniel 2:44) Dor di eduká tur hende sinsero den Dios su kaminda di amor, e gobièrnu nobo aki lo kambia e kondishonnan sosial ku ta produsí kriminalidat. “Tera lo ta yen di e konosementu di SEÑOR, manera awa ta tapa laman.” (Isaías 11:⁠9) Hesukristu, e Rey ku Yehova a nombra, lo por prevení tur krímen. “E lo no husga segun loke su wowo ta mira, ni hasi desishon segun loke su orea ta tende; ma ku hustisia e lo husga e pobernan, i disidí ku onestidat pa e afligínan di e tera.”​—⁠Isaías 11:​3, 4.

Lo no tin kriminal ni kriminalidat. Lo no tin mester di polis. Tur hende “lo sinta bou di su palu di wendrùif i bou di su palu di figo, i ningun hende lo no spanta nan.” (Mikéas 4:⁠4) Si bo tin gana di ta parti di e “tera nobo” deskribí den Beibel, awor ta tempu pa investigá kiko Dios a primintí den su Palabra.​—⁠2 Pedro 3:⁠13.

[Komentario na página 12]

Bo por imaginá bo un sosiedat kaminda hende tin asina un gran rèspèt pa lei ku nan no tin mester di polis?

[Komentario na página 12]

Lo no tin kriminal ni kriminalidat

[Kuadro/Plachi na página 11]

Polis Kontra Terorista

Manera e susesonan di 11 di sèptèmber 2001 na New York City i Washington, D.C., a mustra, polis ta konfrontá algun di e retonan mas difísil pa protehá e públiko ora nan haña nan ku pirata di avion, sekuestradó i terorista. Den hopi parti di mundu nan a entrená pelotonnan spesial pa invadí un avion stashoná. Tambe nan a siña e arte di drenta di sorpresa den edifisionan: baha ku kabuya for di dak, bula drenta dor di bentana i benta granada ku ta manda hende leu i blekinan di gas lakrimógeno. E agentenan entrená ei hopi bes ta logra sorprendé i vense teroristanan ku daño mínimo na e rehennan.

[Rekonosementu]

James R. Tourtellotte/U.S. Customs Service

[Plachi na página 12]

Kos ku lo no tin mester di dje mas den Dios su mundu nobo