Bai na kontenido

Bai na kontenido

Lo Bini un Paro na AIDS? Si Ta Asina, Kon?

Lo Bini un Paro na AIDS? Si Ta Asina, Kon?

Lo Bini un Paro na AIDS? Si Ta Asina, Kon?

YA PA algun tempu hende den hopi pais afrikano ta nenga di aseptá e realidat di e epidemia di AIDS. Esei ta un tema ku algun hende ta preferá di no papia riba dje. Sin embargo, den último añanan tin persona ta hasi esfuerso pa eduká spesialmente e hóbennan i pa fomentá mas kòmbersashon franko riba e tema. Pero e intentonan aki no tabatin masha éksito. Hende su estilo di bida i kustumbernan ta firmemente ankrá, i ta difísil pa kambia nan.

Progreso Riba Tereno Médiko

Riba tereno médiko, sientífikonan a siña hopi tokante HIV i a desaroyá remedinan ku a prolongá bida di hopi hende. Un tratamentu ku a resultá hopi efektivo ta un kombinashon di por lo ménos tres remedi kontra retrovírus (yamá highly active antiretroviral therapy òf HAART).

Ounke e remedinan aki no ta kura HIV, nan a logra baha e kantidat di hende ku HIV ku ta muri, foral den paisnan industrialisá. Hopi eksperto ta enfatisá e importansia di suministrá e remedinan aki na paisnan den desaroyo. Sin embargo, e remedinan ta karu, demasiado karu pa mayoria hende den e paisnan aki.

Esaki a lanta e siguiente kuestion: Ganashi finansiero ta mas importante ku bida humano? Dr. Paulo Teixeira, direktor di Brazil su programa di HIV/AIDS, a rekonosé e situashon aki. El a deklará: “Nos no por laga míles di hende pa nan kuenta sin remedi pa sobrebibí, simplemente pa [komersiantenan por haña] ganashi eksagerá.” El a agregá: “Mi ta sumamente preokupá pa nan no pone interesnan komersial promé ku loke ta étiko i humano.”

P’esei tin algun pais ku a disidí di pasa por haltu di sierto derechinan eksklusivo di kompanianan grandi ku ta traha remedi, i a kuminsá traha òf importá vershonnan genériko di algun remedi na un kosto muchu mas abou. * E revista South African Medical Journal ta informá ku segun un estudio, ‘nan a deskubrí ku preisnan mínimo di remedinan genériko ta 82% ménos ku e preisnan normal di Merka.’

Opstákulonan pa e Tratamentu

Ku tempu kompanianan grandi ku ta traha remedi a kuminsá ofresé remedinan di AIDS na un preis muchu mas abou na paisnan den desaroyo ku tabata den nesesidat. Nan a spera ku di e manera aki hopi hende mas lo por a hasi uso di e remedinan. Sin embargo, tin opstákulonan grandi ku mester ser surpasá promé ku por hasi e remedinan aki fásilmente disponibel den paisnan den desaroyo. Un di e opstákulonan ta e kosto. Asta na un preis drástikamente redusí, e remedinan ta keda demasiado karu pa mayoria hende ku tin mester di nan.

Un otro problema ta ku e remedinan no ta fásil pa usa. Un pashènt mester tuma hopi píldora tur dia, na ora spesífiko. Si e no usa nan korektamente òf si interumpí e rutina di e remedi, esaki lo por produsí tiponan di HIV ku ta resistí remedi. E situashon di bida ku ta reina na Áfrika ta hasi difísil pa garantisá ku hende lo usa e kantidat korekto di remedi, ya ku tin tiki kuminda, tiki awa limpi pa bebe i masha poko fasilidatnan médiko.

Ademas, mester kontrolá esnan ku ta usa e remedinan. Si un persona bira resistente pa e remedi, mester kambia e kombinashon di remedi. Mester di personal médiko eksperensiá pa hasi esaki, i e tèstnan ta masha karu. Anto riba dje e remedinan tin efekto sekundario i ya kaba tin sierto tipo di e vírus ku ta resistí remedi.

Na yüni 2001, durante e reunion spesial riba AIDS di e Asamblea General di Nashonnan Uní, nan a bini ku e proposishon pa krea un Fondo Mundial di Salú pa yuda paisnan den desaroyo. Nan a kalkulá ku lo tin mester di entre 7 mil mion pa 10 mil mion dòler. Te asina leu, e kantidat di plaka ku nan a primintí di duna na e fondo no a yega na e kantidat ku nan a fiha komo meta.

Sientífikonan ta karga masha speransa di haña un vakuna, i den vários pais nan ta bezig ta tèst diferente tipo kaba. Asta si nan logra ku esaki, lo dura vários aña promé ku nan desaroyá un vakuna, tèst e i komprobá ku e ta safe pa uso general.

Algun pais, manera Brazil, Tailandia i Uganda, tabatin éksito remarkabel ku programanan di tratamentu. Por ehèmpel, Brazil a redusí su kantidat di morto relashoná ku AIDS ku 50 porshentu dor di usa remedinan produsí lokalmente. E pais chikí di Botswana, un pais ku tin e medionan finansiero, ta hasiendo esfuerso pa perkurá e remedinan kontra retrovírus na tur hende den e pais ku tin mester di nan. Tambe nan ta purba perkurá e fasilidatnan médiko nesesario.

E Derota di AIDS

AIDS ta distinto for di algun otro epidemia den un aspekto importante: E por ser prevení. Hende ku ta dispuesto pa pega na prinsipionan básiko di Beibel, por evitá den hopi kaso⁠—⁠si no ta den tur kaso⁠—⁠di ser infektá.

Beibel su normanan moral ta masha kla. Hende ku no ta kasá mester apstené di relashon seksual. (1 Korintionan 6:18) Parehanan kasá mester ta fiel na nan kasá i no kometé adulterio. (Hebreonan 13:⁠4) Si hende obedesé e spièrtamentu bíbliko pa apstené di sanger, esei tambe ta yuda protehá nan.​—⁠Echonan 15:​28, 29.

Esnan ku ta infektá kaba por haña gran goso i konsuelo dor di siña tokante un mundu sin malesa ku Dios ta primintí di trese den futuro serkano, i tambe dor di kumpli ku e rekisitonan di Dios.

Beibel ta garantisá nos ku na su debido tempu tur e dolónan di humanidat lo yega na un fin, i esei ta inkluí malesa. Nos ta haña e promesa aki den e buki di Revelashon: “Mi a tende un bos duru for di e trono, bisando: ‘Mira, e tabernakel di Dios ta meimei di hende, i e lo biba meimei di nan, i nan lo ta su pueblo, i Dios mes lo ta meimei di nan, i e lo seka tur lágrima kita for di nan wowo; i lo no tin morto mas; lo no tin lamento mas, ni yoramentu, ni doló; e promé kosnan a pasa.’ ”​—⁠Revelashon 21:​3, 4.

E garantia ei no ta konta solamente pa esnan ku por paga remedi karu. Isaías 33:⁠24 ta konfirmá e promesa profétiko di Revelashon kapítulo 21. Nos ta lesa einan: “Ningun habitante lo no bisa: ‘Mi ta malu.’ ” Na e tempu ei tur hende riba tera ta kumpli ku e leinan di Dios i lo tin salú perfekto. Pues, lo bin un paro na e kareda mortal di AIDS⁠—⁠i na tur otro malesa⁠—⁠pa semper.

[Nota]

^ par. 7 Remedinan genériko ta kopia di remedinan riba kua otro kompanianan farmaseutiko tin derecho eksklusivo. Paisnan miembro di World Trade Organization tin mag di pasa por haltu di derechonan eksklusivo riba remedi den situashonnan di emergensia.

[Kuadro/Plachinan na página 9, 10]

ESAKI TABATA E BERDADERO KURA KU MI TABATA BUSKA

Mi ta biba na e parti sùit di Áfrika, i mi tin 23 aña. Mi ta kòrda e dia ku mi a haña sa ku mi ta infektá ku HIV.

Mi tabata huntu ku mi mama ora ku e dòkter a duna mi e notisia den su konsultorio. Tabata e notisia di mas tristu ku mi a yega di tende den mi bida. Mi tabata tur konfundí. Mi no por a kere. M’a pensa ku podisé e laboratorio a hasi un fout. Mi no tabata sa kiko pa hasi ni kiko pa bisa. Mi tabatin gana di yora, pero mi no tabatin lágrima. E dòkter a kuminsá papia ku mi mama tokante remedinan kontra retrovírus i tokante otro kos, pero ami tabata muchu den shòk i no por a kapta nada.

Mi a realisá ku podisé mi a haña HIV via un persona na e universidat kaminda mi tabata studia. Mi tabatin masha gana di papia ku un hende ku por a komprondé mi situashon, pero mi no por a pensa riba niun hende. Mi tabata sinti mi un frakaso i ku mi no a bal nada. Ounke mi famia a apoyá mi, mi a sinti mi desesperá i spantá. Meskos ku kualkier otro hóben, mi tabatin plannan grandi pa futuro. Tabata falta dos aña so pa mi haña mi diploma di bachelor of science, pero e speransa ei a kai na awa.

Mi a kuminsá usa e remedinan preskribí kontra e vírus i tambe mi a akudí na konseheronan di AIDS, pero tòg mi a keda deprimí. Mi tabata resa pidi Dios pa e mustra mi e kristianismo berdadero promé ku mi muri. Mi tabata miembro di un iglesia pentekostal, pero niun hende di iglesia ni sikiera a pasa bishitá mi. Mi tabata kier a sa unda realmente lo mi a bai ora mi muri.

Un mainta na prinsipio di ougùstùs 1999, dos Testigu di Yehova a bati na mi porta. Mi tabata hopi malu e dia ei, pero tòg mi a logra sinta den sala. E dos señoranan a introdusí nan mes i a bisa ku nan tabata yuda hende studia Beibel. Esta un gran alivio ku porfin mi orashonnan a ser kontestá. Pero pa e tempu ei mi tabata asina suak ku mi no por a lesa ni konsentrá hopi.

Pero tòg mi a bisa nan ku mi kier studia Beibel, i nan a traha un afsprak ku mi. Desafortunadamente, promé ku e dia a yega, nan mester a hiba mi un hospital sikiátriko pa trata mi depreshon. Tres siman despues mi a sali i mi a sinti un alivio ora mi a nota ku e Testigunan no a lubidá mi. Mi ta kòrda ku un di nan a sigui tuma kontakto ku mi pa wak kon tabata bai ku mi. Físikamente mi a rekuperá un tiki, i pa banda di fin di aña mi a kuminsá studia Beibel. No tabata fásil pa mi, ya ku mi kondishon tabata instabil. Pero esun ku tabata studia ku mi, a mustra pasenshi i komprenshon.

Mi a keda masha impreshoná ku algun kos ku mi a studia. Por ehèmpel, loke Beibel ta bisa tokante Yehova i su kualidatnan, i loke realmente ta nifiká konosé Dios i antisipá bida eterno. Pa promé bes den mi bida mi a komprondé tambe dikon hende ta sufri. Mi a sinti un gran goso ora mi a siña tokante e Reino di Dios ku pronto lo remplasá tur gobièrnu humano. Esei a motivá mi pa kambia mi bida kompletamente.

Esaki tabata e berdadero kura ku mi tabata buska. Tabata un konsuelo grandi ora mi a realisá ku ainda Yehova ta stimá mi i ta interesá den mi! Promé ku esei mi a pensa ku Dios tabata odia mi i ku ta p’esei mi a pega ku e malesa aki. Pero mi a siña ku Yehova amorosamente a hasi areglo pa nos por haña pordon di piká a base di e sakrifisio di reskate di Hesukristu. E ora ei mi a haña sa ku Dios ta interesá i ta perkurá pa nos, manera 1 Pedro 5:7 ta bisa: “[Tira] tur boso preokupashon riba dje, pasobra e ta perkurá pa boso.”

Dor di studia Beibel tur dia i asistí na e reunionnan na Salòn di Reino, mi ta traha duru pa ta mas serka di Yehova posibel. Ounke no ta fásil tur ora, mi ta drama tur mi ansiedat dilanti Yehova den orashon i ta pidié duna mi forsa i konsuelo. E rumannan di kongregashon tambe ta kla pa duna mi sosten, pues mi ta felis.

Mi ta sali bai prediká regularmente huntu ku mi kongregashon. Mi kier yuda otro hende spiritualmente, foral esnan ku ta den mesun situashon ku mi. Mi a batisá na desèmber 2001.

[Plachi na página 8]

Tim di konsehero di AIDS na Botswana

[Plachi na página 9]

Mi a sinti un gran goso ora mi a siña tokante e Reino di Dios

[Plachi na página 10]

Riba e tera transformá den Paradeis, tur hende lo tin salú perfekto