Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kon pa Hasi Bo Embaraso Mas Safe

Kon pa Hasi Bo Embaraso Mas Safe

Kon pa Hasi Bo Embaraso Mas Safe

DI E KORESPONSAL DI SPIÈRTA! NA MEXICO

SEGUN e Fondo di Poblashon di Nashonnan Uní, tur aña mas ku mei mion hende muhé ta muri di kousanan relashoná ku embaraso. Riba esei, UNICEF (Fondo di Nashonnan Uní pa Mucha) ta informá ku pa aña mas ku 60 mion hende muhé ta sufri di komplikashonnan grave relashoná ku embaraso i ku kasi 30 porshentu di nan ta keda ku leshon òf infekshon pa restu di nan bida. Den paisnan den desaroyo hopi hende muhé ta den un situashon difísil i sin salida i ku ta resultá bes tras bes den embaraso, parto i negligensia di nan kurpa, lokual ta laga nan keda agotá i malu. Sí, embaraso por ta perhudisial, asta peligroso. Tin algu ku un hende muhé por hasi pa su embaraso por ta mas safe?

Kuido di Salú Promé ku Embaraso

Planiamentu. Esposo i esposa tin ku palabrá kuantu yu nan kier. Den paisnan den desaroyo ta normal pa mira hende muhé ku ya tin vários yu chikí, dunando pechu na un beibi i alabes na estado. Bon planiamentu i konsiderashon lo por kontribuí pa tin un espasio di tempu entre e nasementu di un yu i esun siguiente. Esaki lo duna e hende muhé un sosiegu pa e por rekuperá despues di duna lus.

Nutrishon. Segun e Koalishon pa Bon Resultado di Embaraso, promé ku un hende muhé sali na estado e tin mester di por lo ménos kuater luna pa e rekuperá di supstansianan dañino ku el a usa (manera remedi, sigaria, alkohòl, kafeina) i pa su kurpa por akumulá un bon reserva di nutrishon pa e beibi. Por ehèmpel, si un mama na estado tin un bon kantidat di e vitamina ásido fóliko den su kurpa, esei pa gran parti ta redusí e riesgo ku su beibi ta nase ku spina bifida (lomba habrí), ku ta ser kousá dor ku e tubu di nervio no a sera bon. E tubu di nervio di e èmbrio ta sera entre e di 24 pa e di 28 dia despues di konsepshon—hopi promé ku mayoria hende muhé sa ku nan ta na estado—i p’esei algun hende muhé ku tin pensá pa sali na estado ta kuminsá usa suplemento di ásido fóliko for di antemano.

Un otro supstansia nutritivo krusial ta heru. De echo, durante embaraso un hende muhé mester di dòbel kantidat di heru. Si su reserva di heru ta abou—lokual ta e kaso serka hopi hende muhé den paisnan den desaroyo—e por bin sufri di anemia kousá dor di falta di heru. Anto e kondishon aki por bira pió si un muhé sali na estado vários bes tras di otro, komo ku su kurpa kisas no ta haña chèns pa yena su reserva di heru. *

Edat. Mucha muhé bou di 16 aña ku sali na estado tin 60 porshentu mas chèns di muri ku esnan ku tin 20’ piku aña. Di otro banda, hende muhé riba 35 aña tin mas chèns di duna lus na beibi ku defekto, manera e síndrome di Down (mongol). Mamanan hopi yòn òf di edat mas grandi tin hopi chèns di sufri di preeklampsia. E malesa aki ta oumentá e riesgo ku tantu e beibi komo e mama por muri. E ta presentá despues di e di 20 siman di embaraso i su síntomanan sa ta preshon haltu, edema (vògt òf akumulashon di líkido i hinchamentu) i un kantidat haltu di proteina den urina.

Infekshon. Infekshonnan urinario, na boka di matris i vagina, i tambe di stoma i tripa por empeorá durante embaraso i por oumentá e riesgo di nasementu prematuro i preeklampsia. Ta mihó trata kualkier infekshon promé ku embaraso.

Kuido di Salu Durante Embaraso

Kuido prenatal. Baimentu di dòkter riba un base regular durante henter e embaraso ta mengua e riesgo ku un mama ta muri. Asta den paisnan kaminda no ta fásil pa bai un klínika òf hospital, tin parteranan bon entrená disponibel.

Kuido prenatal por alertá personal entrená di situashonnan ku lo por rekerí kuido spesialisá. Por ehèmpel, nan por haña sa si e hende muhé ta na estado di mas ku un yu, òf ku e tin preshon haltu, problema di kurason i nir òf ta diabétiko. Den algun pais un hende muhé na estado por haña bakuna di tétano pa prevení ku e yu resien nasí ta haña tétano. Tambe por tèst un hende muhé na estado pa wak si e tin e bakteria grupo B streptokoko durante su di 26 pa di 28 siman di embaraso. Si e tin e bakteria aki den su dikke darm, e por infektá e beibi durante parto.

E futuro mama mester ta prepará pa duna dòkter i otro spesialistanan di kuido di salú tur informashon posibel, inkluso su historial médiko. Tambe e mester hasi pregunta libremente. Den kaso ku e sinti e siguiente síntomanan e mester buska dòkter mesora: sangramentu vaginal, kara, dede- i ènkelnan ta hincha diripiente, doló di kabes fuerte i kontinuo òf doló den dede, bista ta daña diripiente òf bira wazig, doló fuerte den barika, sakamentu persistente, kalafriu òf keintura, kambio den e frekuensia òf intensidat di movementu di e yu den su barika, pèrdèmentu di líkido via vagina, doló ora di uriná òf falta apnormal di urina.

Alkohòl i droga. Un mama ku ta usa alkohòl i droga (inkluso sigaria) ta oumentá e riesgo ku su yu lo nase mentalmente retardá, ku defektonan físiko i asta ku problema di komportashon. Tabatin kaso di beibinan di mama drogadikto ku a desplegá síntomanan di hende ku a stòp di usa droga. Ounke algun hende ta kere ku un glas di biña de bes en kuando no ta hasi nada, ekspertonan por lo general ta rekomendá pa no bebe niun tiki alkohòl durante embaraso. Mamanan na estado mester tene kuidou tambe ku e huma di sigaria di otro hende.

Remedi. No mester bebe niun remedi, a ménos ku un dòkter ku sa ku e mama ta na estado a preskribí esei spesífikamente despues ku el a evaluá e riesgonan kuidadosamente. Algun suplemento di vitamina tambe por ta peligroso. Un ekseso di vitamina A, por ehèmpel, por kousa defekto na e beibi den barika.

Oumento di peso. Un hende muhé na estado mester evitá ekstremo. Segun e buki Krause’s Food, Nutrition and Diet Therapy, un beibi ku nase bou di peso tin 40 biaha mas chèns di muri ku un beibi ku nase ku peso normal. Di otro banda, e idea di ‘kome pa dos’ solamente ta promové sobrepeso. Si un mama na estado ta subi di peso segun e kantidat korekto—lokual ta mas bisto for di e di kuater luna di embaraso padilanti—esei ta indiká ku e ta komiendo presis e kantidat ku su kurpa gradualmente tin mas mester di dje. *

Higiena i otro kos pa tene kuenta kuné. E mama por baña normalmente sea bou di duch òf den batkùip, pero duch vaginal sí e no mag hasi. Un muhé na estado mester evitá kontakto ku ken ku tin un infekshon di vírus, por ehèmpel rodehond, ku ta un tipo di sarampi. Ademas, pa e por evitá e malesa toksoplasmósis, e mester evitá di kome karni muchu kurú i tambe di mishi ku sushi di pushi. Ta importante pa sigui proseduranan básiko di higiena, manera laba man i laba kuminda kurú. Por lo general, no tin riesgo den tene relashon seksual, ku eksepshon di e último simannan di embaraso òf den kaso ku tin sangramentu, òf kram. Den kaso ku anteriormente bo a pèrdè un barika, konsultá bo dòkter òf partera.

Un Parto Eksitoso

Un hende muhé ku kuida su kurpa durante embaraso lo tin ménos komplikashon na momentu di duna lus. Di mes lo el a plania kaba si e ta preferá di haña yu na kas òf na hospital. Tambe lo e sa, te na sierto grado, kiko ta sper’é i kon pa koperá ku e partera kapasitá òf dòkter. E partera òf dòkter na nan turno lo sa kiko ta e preferensianan di e mama na estado—ora ta posibel pa skohe—pa ku asuntunan manera su posishon ora di duna lus, si mester usa tang òf kòrta pa saka e yu, remedi pa pasa doló, i si mester opservá e yu via ègo. Tambe e dòkter i e pashènt mester ta di akuerdo riba otro asuntunan manera: Na kua hospital òf klínika lo bai si bini komplikashon den e dunamentu di lus na kas? Kiko presis lo hasi den kaso di demasiado pèrdida di sanger? Komo ku sangramentu ta kousa morto di hopi mama, mester tin supstitutonan di sanger disponibel pa pashèntnan ku no ta aseptá transfushon di sanger. Un kos mas ku mester konsiderá di antemano ta kiko lo hasi si den kaso di komplikashon mester efektuá un sesaria.

Beibel ta bisa ku yu ta un bendishon di Dios, un “herensia.” (Salmo 127:3) Mas tantu kos un hende muhé sa di su embaraso, mas eksitoso su embaraso i parto lo ta. Un hende muhé ku ta kuida su kurpa promé i durante embaraso i ta pensa di antemano riba e vários aspektonan di dunamentu di lus, ta hasiendo tur loke e por pa sigurá un embaraso mas safe.

[Nota]

^ par. 7 Algun produkto ku tin ásido fóliko i heru ta igra, bonchi, berdura blachi bèrdè, nechi i sereal fortifiká ku vitamina òf mineral. Pa e kurpa apsorbé kuminda ku tin hopi heru lo ta bon pa kombiná nan ku kuminda ku tin vitamina C, manera fruta fresku.

^ par. 16 Dòkternan ta rekomendá pa un muhé ku na inisio di su embaraso tin un peso saludabel, subi entre 9 pa 12 kilo durante su embaraso. Sin embargo, teenagernan òf hende muhé ku falta nutrishon mester subi entre 12 pa 15 kilo, miéntras ku esnan ku sobrepeso mester subi solamente entre 7 pa 9 kilo.

[Kuadro na página 14]

TEP PA HENDE MUHÉ NA ESTADO

● Normalmente un hende muhé na estado su dieta diario mester inkluí fruta, berdura (foral berdura bèrdè skur, oraño i kòrá), tur tipo di bonchi (inkluso bonchi di soya, lentehas i garbanso), sereal (entre otro trigu, maishi, papa i puspas—preferiblemente volkoren òf fortifiká ku vitamina i mineral), alimento saká for di bestia (piská, galiña, karni di baka, webu, keshi i lechi, preferiblemente lechi sin vèt). Ta mihó usa vèt, suku refiná i salu ku moderashon. Bebe hopi awa. Evitá ko’i bebe ku tin kafeina, i tambe alimento ku ta kontené supstansianan pa konserv’é i esnan agregá (manera koló i sabor artifisial). Guma, klei i otro supstansianan ku no ta pa kome por kousa mal nutrishon i venenamentu.

● Tene kuidou ku posibel peligernan di medio ambiente, manera kontakto ku rayo X i ku kímikonan dañino. Limitá uso di bleki di spùit i otro supstansianan pa usa den kas. No laga bo kurpa keinta di mas dor di eksponé bo mes na temperatura muchu haltu òf dor di hasi demasiado ehersisio. Evitá di para muchu largu òf di kansa bo kurpa di mas. Usa e faha di siguridat den e posishon korekto.