Bai na kontenido

Bai na kontenido

Matemátika Ta Útil pa Tur Hende

Matemátika Ta Útil pa Tur Hende

Matemátika Ta Útil pa Tur Hende

MATEMÁTIKA no ta pa sientífiko so. E ta pa nos tur. Ora bo ta hasi kompra, dekorá bo kas òf skucha notisia diario di wer, bo ta usa òf benefisiá di prinsipionan matemátiko.

Pero pa hopi hende, matemátika (òf, wiskunde) ta laf, i segun nan e no tin nada di haber ku nan bida di tur dia. Bo tambe ta pensa asina? Laga nos wak kon útil, fásil pa komprondé i fasinante matemátika por ta.

Ora Bo Ta Hasi Kompra

Imaginá bo ku bo ta di kompra i bo a topa un tremendo baratio. Un artíkulo ku su preis original tabata 35 florin, tin awor 25 porshento di deskuento. Esei ta parse un ganga. Pero kiko e preis nobo ta? Aritmétika (rekenen) ta yuda bo kalkulá esei. *

Promé, bo ta kita e deskuento for di 100 porshento, i bo ta yega na 75 porshento (100 porshento − 25 porshento = 75 porshento). Kaba bo ta multipliká e preis original ku e resultado, den e kaso aki 75 porshento (0,75). E preis nobo lo ta 26,25 (35 × 0,75 = 26,25). Awor ku bo sa e preis di baratio, bo por disidí si di bèrdat e ta un ganga.

Kon lo bo a kalkul’é si bo no tin un calculator huntu ku bo? Podisé bo por kont’é for di kabes. Por ehèmpel, laga nos bisa ku un artíkulo ku originalmente tabata kosta 45 florin tin un deskuento di 15 porshento. At’akí un tep pa kalkulá porsentahe for di kabes. Usa 10 porshento komo base. Pa kalkulá 10 porshento di un sifra, bo ta dividié dor di 10. Esei ta basta fásil pa hasi for di kabes. Anto, komo ku bo sa ku 15 ta 10 plùs 5 i ku 5 ta presis mitar di 10, bo por kalkulá masha lihé e preis di baratio di e artíkulo dor di agregá i kita afó. Laga nos purba esei.

Komo ku 10 porshento di 45 ta 4,50; 5 porshento di 45 ta mitar di e suma ei, esta 2,25; i 15 porshento lo ta e total di e dos sifranan ei, esta 6,75 (4,50 + 2,25 = 6,75). Por último, nos ta kita 6,75 for di 45 pa yega na e preis di baratio ku ta 38,25 (45 − 6,75 = 38,25). By the way, bo por usa e mesun método pa kalkulá OB (omzetbelasting) di un artíkulo òf e kantidat di teps ku bo kier agregá na bo kuenta na un restorant. Klaru ku den e kasonan ei, en bes di kita afó, lo bo agregá e resultado na e preis original.

Pero, tene kuido pa bo no kore saka un konklushon robes tokante e porsentahe di e deskuento ora bo ta kalkulá kos for di kabes. Un bistí òf karson ku un deskuento di 40 porshento i riba dje un deskuento adishonal di 40 porshento, en realidat a haña solamente 64 porshento di deskuento i no 80 porshento. E di dos deskuento ta ser kalkulá riba e preis redusí, no di e preis original. Kisas ainda e ta un ganga, pero ta bon pa bo sa e diferensia.

Sin embargo, tin problemanan di matemátika ku aritmétika so no por solushoná. Afortunadamente, tin hopi fórmula mas di matemátika disponibel.

Ora di Dekorá Kas

Laga nos bisa ku bo kier kambia e material di flur den bo kas i bo tin un presupuesto limitá. Promé ku bo bai kumpra e material, bo ta sinta i kalkulá kiko bo tin mester. E pregunta di mas importante ta: Kuantu material di flur mi tin ku kumpra? Si bo ta komprondé algun kos básiko di geometria esei por yuda bo.

Hopi bes nan ta bende material pa flur a base di e kantidat di meter kuadrá ku lo e kubri. Por ehèmpel, un meter kuadrá ta un meter largu i un meter hanchu. Promé ku bo por determiná kuantu material bo mester, bo tin ku kalkulá e superfisie (oppervlakte) di kada kuarto i di gang di bo kas. Mayoria superfisie di kas ta konsistí di vários firkant i rektángulo. P’esei e siguiente fórmula lo yuda bo kalkulá esei: × h (superfisie ta igual ku largura multipliká ku hanchura). Esaki ta e fórmula geométriko pa determiná e superfisie di un rektángulo òf un firkant.

Pa ilustrá kon ta usa e fórmula aki, laga nos bisa ku bo ta bai pone un material nobo pa flur den kada kuarto di kas ku eksepshon di kushina i baño. Bo ta midi kada kuarto i ta traha un mapa manera esun ku bo ta mira na página 23. E formanan firkant i rektángulo di e mapa ta mustra e tamaño i lugá di kada kuarto. Usando e fórmula menshoná, wak si bo por kalkulá kuantu meter kuadrá di material lo bo tin mester. Ata un par di sugerensia: Lo bo por kalkulá e superfisie di kada kuarto apart anto kaba konta tur e resultadonan huntu. Òf bo por spar tempu dor di kalkulá e superfisie total di e mapa anto kaba deskontá e superfisie di kushina i baño. *

E palabra “geometria” tambe ta bini di griego, i ta nifiká literalmente “midimentu di tera.” E ta enserá studiamentu di superfisie, distansia, volúmen i otro karakterístikanan di forma i liña. Tin fórmulanan útil pa tur forma imaginabel di dos òf tres dimenshon. Tur dia, tantu sientífikonan komo ingenieronan i dekoradónan di kas ta usa e fórmulanan aki pa kalkulá presis kuantu material nan mester. Pero matemátika ta enserá hopi mas ku solamente aritmétika i geometria.

Usa Matemátika Tur Dia

Otro ramonan di matemátika ta entre otro álgebra i kalkulashonnan matemátiko (differentiaal- en integraalrekening). Atraves di siglonan matemátika a bira un berdadero idioma universal ku tur hende ta kompartí, sin importá nan kultura, religion òf sekso. Den siensia, industria, negoshi i bida diario, por usa matemátika pa resolvé algun di e preguntanan di mas konfuso ku tin. Sea ku bo ta purba deskubrí e misterionan di universo òf saka e saldo di bo budget, pa bo tin éksito bo mester por komprondé e idioma di matemátika.

P’esei, maske bo no tabata gusta matemátika na skol, dikon bo no ta bolbe konsider’é for di un ángulo nobo? Meskos ku kualkier idioma, e mihó manera pa siña matemátika ta dor di us’é. Purba usa un tiki matemátika tur dia. Purba solushoná algun pùzel i spèl di matemátika. Un eksperensia positivo kisas ta kambia bo opinion di matemátika. Siguramente lo e profundisá bo apresio pa e sabiduria di e Gran Matemátiko ku originalmente a diseñá e konseptonan fasinante aki, esta, nos Kreadó, Yehova Dios.

[Nota]

^ par. 5 Nan ta bisa ku aritmétika (un término derivá for di un palabra griego ku ta nifiká “number”) ta e ramo mas bieu di matemátika. El a originá míles di aña pasá i a wòrdu usá dor di babilonio, chines i egipsio di antigwedat. Aritmétika ta duna nos algun fórmula básiko ku nos por usa tur dia pa konta i midi kosnan físiko na mundu.

^ par. 14 Kontesta = 54 meter kuadrá di material.

[Diagram na página 23]

(Pa e teksto den su formato kompleto, wak e publikashon)

3 m.

3 m.

Kushina

Komedor

Gang

Sala

Kamber

Baño

3 m.

1,5 m.

3 m.

4,5 m.

1,5 m.

3 m.

[Plachinan na página 23]

Matemátika por yuda bo hasi tareanan di tur dia