Bai na kontenido

Bai na kontenido

Opservando Mundu

Opservando Mundu

Opservando Mundu

Outo Ku Ta Kore Riba Desperdisio

Un doño di kunuku na Finlandia awor tin un outo ku ta kore riba e gas produsí pa desperdisio ku ta den estado di deskomposishon. E revista finlandes Suomen luonto ta informá ku “e outo ta kore riba biogas, un kombustibel den forma di gas ku ta ser prosesá den un planta di biogas ku ta keda riba e tereno di e doño di e outo.” Biogas ta e kombustibel di mas limpi ku tin awe, i ya ku por proses’é durante resiklahe di desperdisio e no ta hasi daño na medio ambiente. De echo, un di e derivadonan di e produkshon di biogas ta un fertilisante importante pa agrikultura. Outonan ku ya kaba ta diseñá pa kore riba gas natural, mas o ménos dos mion mundialmente, por kore riba biogas tambe. Na Suesia hopi konvoi ta kore riba biogas, i ya kaba algun pòmp di gasolin ta bende biogas, ademas di otro kombustibelnan. E artíkulo ta menshoná un último bentaha: “Biogas ta hopi mas barata ku gasolin òf disel.”

Bebementu di Mas Tin Su Konsekuensianan

“Na Gran Bretania bebementu di mas serka hende muhé i hóbennan a kousa un oumento drástiko den mortonan relashoná ku alkohòl,” e korant di Lònden The Independent ta informá. “Durante un periodo di 20 aña, mortonan debí na bebementu di mas a oumentá i bira dòbel, i mayoria bes ta trata di kasonan di malesa króniko di higra i sirósis.” Kompará ku ántes e víktimanan ta resultá di ta hende mas yòn. E rapòrt ta bisa: “Dies aña pasá e edat mas haltu di mortonan relashoná ku bebementu di mas tabata setent’i algu, tantu pa hende hòmber komo pa hende muhé. E último sifranan di 1998-2000 ta indiká ku e edat mas haltu awor a baha te na sinkuent’i piku.” Pero no ta malesa so bebementu di mas ta kousa. Na Fransia, e korant Le Monde ta informá: “Aparentemente alkohòl ta direktamente responsabel pa entre 10 ku 20 porshento di aksidente na trabou.” Ademas, na Fransia tur aña 2.700 hende ta ser matá i 24.000 ta keda heridá den aksidente di outo pa motibu di ekseso di alkohòl, i alkohòl ta enbolbí den mas o ménos 30 porshento di aktonan di violensia. Tambe bebementu di mas ta kousa un pèrdida finansiero enorme. Le Monde ta komentá ku na Fransia, nan ta kalkulá ku na 1996 e pèrdida finansiero debí na demasiado konsumo di alkohòl ta alrededor di 17,6 mil mion euro (34,6 mil mion florin).

Strès i Malesa

Basá riba un estudio hulandes ku a enbolbé mas ku 8.000 empleado, e Organisashon Hulandes pa Investigashon Sientífiko a informá lo siguiente: “Strès na trabou i kansansio ta pone ku hende tin mas chèns di haña infekshonnan pisá manera fèrkout, grip i inflamashon na stoma òf tripa. . . . E estudio ta revelá ku serka trahadónan ku trabou eksigente tin 20 porshento mas tantu kaso di fèrkout na komparashon ku trahadónan ku trabou ménos eksigente.” Otro faktornan ku ta pone hende kore mas riesgo di haña infekshon ta entre otro trabounan di anochi i insiguridat pa motibu di reorganisashon di kompania. Tambe e rapòrt ta bisa: “Trahadónan ku ta traha warda tin mas chèns di haña infekshon ku empleadonan ku ta traha den dia.”

Muchanan i Kantamentu

Dr. Michael Fuchs, spesialista di orea, nanishi i garganta na e Universidat di Leipzig, a skirbi lo siguiente tokante kantamentu den e revista aleman di salú Gesundheit: “E ta un medio importante pa ekspresá emoshonnan ku ta stimulá e desaroyo di e personalidat di mucha.” Sin embargo, Fuchs ta lamentá ku “e variashon den tono di stèm di mucha klaramente a mengua durante e último 20 añanan. Tambe e zonidu di nan stèm a kambia.” Fuchs ta indiká ku posiblemente tin dos motibu. Di promé: “Awendia muchanan ta kanta ménos na kas. Si ántes famianan tabatin kustumber di kanta i toka huntu den nan tempu liber, awor nan ta sinta huntu dilanti televishon, i ta disfrutá di músika den un manera pasivo so.” Di dos, si e muchanan kanta mes, nan tin tendensia di imitá e stèmnan hees di kantantenan di rock i pòp. Fuchs a skirbi: “Muchanan ta eksigí demasiado di nan órganonan di stèm ora nan ta purba imitá e artistanan ei.” Esei ta pone nan múskulonan di stròt i nèk bira tenso. Ademas e èkstra tenshon por pone nan haña pipita chikitu riba nan stemband, anto di e manera ei e kalidat di nan stèm ta baha.