Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kuminda For di Bo Mes Hòfi

Kuminda For di Bo Mes Hòfi

Kuminda For di Bo Mes Hòfi

DI UN ESKRITOR DI SPIÈRTA! NA REPÚBLIKA SENTROAFRIKANO

UN PREOKUPASHON diario di hende den hopi pais ta kon nan lo alimentá nan famia. E preis haltu di bèrdura hopi bes ta hasi esei difísil. No opstante, tin hende ku a haña un solushon relativamente simpel: nan ta planta un parti di nan mes kuminda!

Por ta ku bo mes ke purba kuminsá un hòfi chikí. Kisas no tin hopi tereno rònt di bo kas, pero podisé tin tereno den bisindario ku lo bo por hasi areglo pa kultivá. Pensa riba kuantu plaka lo bo spar dor di produsí kuminda sabroso i saludabel! Traha den hòfi por ta asta un manera pa bo haña e ehersisio ku bo tin mester. Tambe un hòfi por ta un proyekto di famia ku bo yunan lo keda enkantá kuné. De echo, kultivá un hòfi di bèrdura ta edukativo. E ta siña bo kualidatnan manera pasenshi. (Santiago 5:7) Ademas, dor di mira kon matanan ta krese, por hala bo mas serka di e Kreadó di tur kos bon.—Salmo 104:14.

Pero no kere ku plantamentu di bo mes kuminda lo no eksigí esfuerso òf ku lo bo haña resultado umbes. Sin embargo, ku determinashon i un poko konosementu, bo por tin éksito!

E Éksito di un Famia

Tuma por ehèmpel Timothée ku Lucie, un pareha kristian ku dos yu, ku ta biba na Bangui, kapital di Repúblika Sentroafrikano. Nan a deskubrí ku teniendo nan propio hòfi tabata un manera práktiko i agradabel pa suplementá nan entrada humilde.

Tempu ku Lucie tabatin 13 aña, e tabata kultivá un hòfi chikí banda di su kas, trahando den dje despues di skol i den fin di siman. E tabata gusta mira su matanan krese. Pero ta despues di hopi aña, el a bin kai riba e idea pa kuminsá un hòfi pa su famia. El a hasi areglo pa usa un tereno banda di su kas ku tabata sirbi básikamente komo lugá di benta sushi. Lucie a mira ku por a usa e tereno pa algu útil. En bes di ruiná e tereno, e desintegrashon di sushi atraves di añanan a krea un tera ku tabata bon pa planta. Lucie ku Timothée a disidí di kombertí e tereno ei den un hòfi produktivo.

Kon pa Kuminsá

Promé kos, nan tabatin ku hasi poko investigashon. Nan a papia ku hende ku tabata sa di kultivashon di bèrdura, i a skucha bon. Komo ku e pida tereno tabatin mester di awa, nan a asta siña kon pa koba nan propio pos. Un kos tambe ku a yuda tabata ku nan a lesa buki tokante kultivashon di mata.

Nan a lesa tokante kon matanan ta influensiá otro, i a siña ku algun mata ta yuda otro bona. Sin embargo, tin mata tambe ku eigenlijk ta stroba e kresementu di otro mata. Tin hende ta bisa ku wòrtel ku tomati ta e sosionan ideal den un hòfi. Asina tambe, si bo planta sèlder banda di blumkol, ámbos ta probechá di otro su kompania. I eneldo (dille) ta “amigu” di bonchi èrtu, kònkòmber, sla i siboyo. Sin embargo, sla blachi bèrdè i peterseli no ta bai bon ku otro. Siboyo lo perhudiká sperzieboon i bonchi èrtu. Ora matanan ta perhudisial pa otro, nan ta bira suak i fásilmente ta ser ataká pa pèst òf insektonan dañino.

Timothée ku Lucie a siña tambe ku no ta sabí pa kultivá un solo mata di kosecha riba un pida tereno. Si insekto òf malesa ataká e mata ei, nan lo por pèrdè tur kos. Plantando un variedat bon skohé di mata a yuda nan minimisá e riesgo ei. Mata di speserei i flor ta duna koló, bida i beyesa na nan hòfi di bèrdura i nan ta atraé abeha i otro insekto útil ku ta yuda e hòfi keda sano.

Tambe e pareha aki a deskubrí maneranan pa evitá di usa flit venenoso riba nan kosecha. Nan a siña ku dor di djis planta konofló nan por eliminá sierto pèst for di nan hòfi. *

E hòfi a eksigí hopi trabou pisá i pasenshi, pero awe Timothée ku Lucie tin un hòfi ku ta bona. Nan hòfi ta produsí kolo, peterseli, tomati, wòrtel, kònkòmber i berehein, tin biaha mas di loke e famia por usa!

Kultivá Bo Mes Hòfi

Pero no ta na Afrika so hende a deskubrí kon práktiko ta pa nan tin nan mes hòfi. Por ehèmpel, na Alemania tin mas ku un mion pida hòfi chikí di loke nan ta yama na hulandes volkstuin òf gemeentetuin den stat. Tin biaha nan ta yama nan Schrebergaerten (na nòmber di e dòkter aleman Daniel Schreber), i e hòfinan aki ta un tereno grandi ku nan ta parti na pida-pida (di entre 200 pa 400 meter kuadrá) i hür nan ku hende ku ta biba den stat pa nan usa komo hòfi. Segun un investigadó, e hòfinan chikí aki “ta hunga un papel importante den produkshon di fruta fresku i bèrdura.” Tambe e hòfinan ta sirbi komo un pida “paraiso” pa e hardineronan, un lugá pa nan traha i relahá.

Beibel ta primintí ku pronto henter e tera lo ta un hòfi, un berdadero paraiso. (Lukas 23:43) Pero miéntras tantu, kisas bo por haña un pida tereno i tin e goso di produsí kuminda den bo mes pida hòfi.

[Nota]

^ par. 13 Pa mas sugerensia tokante kon pa kaba ku pèst sin usa pestisida, wak e artíkulo “Hortikultura Orgániko,” ku a sali den e Spièrta! na spañó di 22 di mart 2002.

[Plachi na página 24]

Timothée ku Lucie sakando awa pa nan hòfi di famia

[Plachi na página 24]

Un “volkstuin” na Munich, Alemania