Bai na kontenido

Bai na kontenido

Concorde Ta Pasa pa Historia

Concorde Ta Pasa pa Historia

Concorde Ta Pasa pa Historia

DI UN ESKRITOR DI SPIÈRTA! NA FRANSIA

Despues di 27 aña di servisio, Concorde—“e úniko avion supersóniko di pasahero na mundu”—a baha ku penshon. Menshonando oumento di gastu i redukshon di pasahero komo motibu, British Airways a saka e último Concorde di su flota di shete for di servisio komersial na òktober 2003. Sinku luna promé Air France a stòp di bula su sinku avionnan. Air France tabata e úniko otro kompania ku a usa e tipo di avion aki, ku su alanan úniko forma di triángulo.

Di e manera aki a sera un kapítulo di historia di aviashon ku a kuminsá na 1962, tempu ku ingenieronan britániko i franses a uni forsa pa desaroyá un avion supersóniko ku por bula distansia largu. E modelonan original a hasi nan vuelo inougural na 1969, i transporte supersóniko komersial a bira realidat na yanüari 1976, ku vuelonan pa Bahrain (Golfo Pérsiko) i Rio de Janeiro.

Nan ta bisa ku Concorde tabata un éksito teknológiko, pero un frakaso komersial. E krísisnan petrolero den dékada di 1970 tabata difísil pa apsorbá, ya ku e avion tabata guli mas ku 25.600 liter di kombustibel pa ora—tres biaha e kantidat di kombustibel pa pasahero ku un avion normal ta gasta. Otro desbentahanan di Concorde tabata ku e no por a bula mas leu ku 7.000 kilometer i por a karga un máksimo di 100 pasahero so. Pues, e no tabata rendabel pa e kompanianan di aviashon. Un otro opstákulo pa e ekspanshon di Concorde tabata e restrikshonnan gubernamental ku a ser imponé na prinsipio ora ku Concorde a kuminsá bula pa Merka, supuestamente pasobra algun hende tabata preokupá pa e bochincha ku e avion ta hasi.

Preis di pasashi tabata un otro problema. Pasashi tabata kosta míles di dòler. Pues ta masha poko pasahero por a afòrt di bula ku Concorde. Ku su menú sofistiká di shampaña, paté de fua i kaviar, Concorde “tabata e mihó eksperensia di biahe ku un hende por tabatin den su bida,” segun un komersiante. “E bentaha di mas importante tabata e tempu ku bo ta spar. E no ta e vuelo di mas kómodo. Pero e tabata e sintimentu di mas maravioso.”

Mas Lihé Ku Solo?

E avionnan di Concorde a transportá en total kasi kuater mion pasahero durante nan karera. Pero esei no ta realmente hopi hende, si bo tuma na kuenta ku e flota mundial di Boeing 747 ta transportá e mesun kantidat ei den apénas un par di siman. Pues anto, ta kiko a hasi Concorde un avion asina remarkabel?

Konsiderá esaki: Un avion Concorde a bula komo promedio 2.150 kilometer pa ora—dos biaha e velosidat di zonidu, p’esei e ta supersóniko—na un haltura di 18.000 meter. E tabata bula asina lihé ku durante vuelo e avion di 62 meter largu de echo a rèk bira te ku 24 centimeter mas largu debí na e kayente produsí dor di e frikshon entre e avion i e preshon djafó. Un vuelo regular di Paris pa New York ku Concorde a dura solamente 3 ora ku 55 minüt, kasi mitar di e tempu di un vuelo konvenshonal. E avion tabata bula asina lihé ku debí na e diferensia di ora, pasaheronan ku biaha for di Paris pa New York, ta deskubrí ora nan yega New York ku e ora lokal ta mas trempan ku e ora ku nan a sali for di Paris!

Tabatin un solo aksidente fatal ku a tacha e karera di Concorde. Dia 25 di yüli 2000, un avion di Air France a kai durante despegue for di Aeropuerto Charles de Gaulle na Paris, matando 113 persona, inkluso 4 hende riba tera. Despues di vários kambio na e avion pa mas siguridat, nan a reanudá servisio un aña despues. Pero al final motibunan finansiero a prevalesé i e avionnan a stòp di bula.

E avionnan di Concorde no tabatin rival ni susesor, i lo pasa nan penshon bon meresí den museonan di aviashon rònt mundu. Jean-Cyril Spinetta, presidente di Air France, a remarká: “Concorde lo no ègt stòp di bula pasobra semper lo e keda den hende su imaginashon.”

[Plachinan na página 26]

Ariba: Sirbiendo shampaña

Meimei: Piloto prinsipal den cockpit

Abou: Modelo original di Concorde, Fransia, 1968

[Rekonosementu]

Tur potrèt eksepto e modelo original: NewsCast; modelo original: AFP/Getty Images