Bai na kontenido

Bai na kontenido

E Beibel di Ginebra—Un Tradukshon Lubidá

E Beibel di Ginebra—Un Tradukshon Lubidá

E Beibel di Ginebra—Un Tradukshon Lubidá

Di un eskritor di Spièrta! na Nueva Zelandia

BO TIN un Beibel kompakto ku bo por tene kómodamente den bo man i ku tin un tipo di lèter fásil pa lesa? Su komposishon ta hasi ku ta fásil pa bo haña e informashon ku bo ta buska? Si bo a kontestá sí na e preguntanan aki, anto bo tin ku yama danki na e Geneva Bible (Beibel di Ginebra) di aña 1560.

Masha tiki hende awe a yega di tende di e Beibel di Ginebra. Sin embargo, e tradukshon remarkabel aki tabata masha popular den su tempu. Su reputashon di tabata un tradukshon eksakto, huntu ku su inovashonnan den presentashon i layout, a hasié e vershon faborito di e públiko lesadó. E dramaturgonan ingles Shakespeare i Marlowe a us’é komo e fuente di nan sitanan bíbliko.

Pero kon bin e Beibel ingles popular aki di siglo 16 a originá na Ginebra, un stat suiso di abla franses? Kua tabata su rasgonan úniko? Kiko a pone ku hende a stòp di us’é? Kon nos a sigui benefisiá di dje te awe?

Un Beibel ku Rasgonan Nobo

E Beibel di Ginebra a keda produsí dor di un grupo di refugiado religioso ku a hui di persekushon i posibel ehekushon na Inglatera ora ku Mary Tudor a bin na poder einan na aña 1553. E komunidat protestant di Ginebra a risibí e intelektualnan aki ku brasa habrí. Siendo ku Ginebra tabatin un industria di imprenta bon establesí i hende ku tabata interesá den lesamentu di Beibel, e tabata un lugá kaminda tradukshon i produkshon di Beibel a prosperá.

E Beibel di Ginebra, tradusí dor di William Whittingham i su asistentenan, a sali na aña 1560. No a tarda hopi ku na Inglatera hende tabata les’é ku smak. E tabata mas fásil pa lesa ku Beibelnan produsí promé kuné, i e tabata e promé Beibel na ingles ku tabatin e sistema di versíkulo numerá ku awe ta ser usá universalmente. Tambe e Beibel tabatin titular di página, esta, un par di palabra klave na kabes di kada página pa yuda e lektor haña pasashinan spesífiko den e teksto riba e página ei. Ademas, en bes di usa e tipo di lèter gótiko diki ku a parse letra skirbí na man, nan a usa generalmente un tipo di lèter fini i mas kla ku te ainda hende ta preferá pa Beibelnan ingles.

Beibelnan anterior a ser produsí na tamaño di folio, ku tabata un tamaño grandi i pisá, spesial pa wòrdu lesá for di prekstul den misa. E Beibel di Ginebra tabata un edishon práktiko ku tabata mas o ménos mitar di e tamaño di bukinan folio. E Beibel mas chikí aki no solamente tabata bon pa lesamentu i studio personal, sino tambe tabata hopi mas pagabel.

Esfuerso pa Tradusí e Teksto ku Eksaktitut

E traduktornan di e Beibel di Ginebra a perkurá spesialmente pa mantené e sabor i sentido di e hebreo original. E nòmber di Dios, Yehova, a aparesé den algun lugá, manera na Eksodo 6:3; 17:5 i Salmo 83:18. Palabranan ku e traduktornan a sinti ku mester a agregá, nan a skirbi ku lèter skùin, i palabranan ku nan a agregá pa klaridat gramatikal nan a pone den hak firkant.

E Beibel di Ginebra a keda establesí rápidamente komo e tradukshon ofisial di Eskosia. Nan a us’é tambe den tur parti di Inglatera i historiadónan ta kere ku e ta e tradukshon ku e Peregrinonan a bai kuné riba nan famoso biahe di aña 1620 rumbo pa loke awe ta Estádos Unídos. Nan a hiba e Beibel di Ginebra na otro kolonianan britániko tambe, asta na esun di mas leu, Nueva Zelandia. Einan, un ehemplar a bira parti di e kolekshon di Gobernadó Sir George Grey na 1845.

E Kontroversial Notanan den Márgen

E anotashonnan ekstenso ku tabatin den e Beibel di Ginebra ta loke a kontribuí na su popularidat kontinuo serka su lektornan. E traduktornan a agregá e notanan aki pasobra nan a realisá ku e Beibel tabatin pasashinan ‘difísil’ pa komprondé. E stail di pone notanan den márgen no tabata algu nobo. Tyndale tambe a us’é den su “Tèstamènt Nobo” di aña 1534. Fuera di e notanan den márgen, e Beibel di Ginebra tabatin vários plachi, prólogo i mapa, i tur tabata diseñá pa yuda hende komprondé Beibel mas mihó. Enkuaderná huntu ku e teksto bíbliko tabatin listanan di desendensia, resúmen di kapítulonan i asta un sekshon pa stimulá hende lesa Beibel tur dia.

Ounke den privá e herarkia di Iglesia Anglikano tabata rekonosé ku e tabata un ekselente tradukshon, públikamente nan tabata konden’é pasobra nan a konsiderá e tono di e notanan den márgen muchu radikal. Matthew Parker, e tempu ei Arsobispu di Canterbury, a yama e anotashonnan “vários notanan perhudisial.” Rei James I a konsiderá ku e notanan tabata “yen di prehuisio, falsu i a instigá rebelion.” Esei no ta un sorpresa, pasobra algun di e notanan a reta e “derecho divino” di e reinan!

Fin di e Beibel di Ginebra

Na aña 1604, Rei James a duna outorisashon pa un tradukshon nobo, ku e speransa di kaba ku e Beibel di Ginebra for di Inglatera pa semper. Historiadó teológiko Alister McGrath a deklará ku “e opstákulo mas grandi ku e Vershon di Rei James [King James Version] a konfrontá segun ku esaki a purba di establesé su mes den siglo 17 tabata e popularidat kontinuo di e Beibel di Ginebra.” Pa hopi aña e públiko a preferá e Beibel di Ginebra, i el a keda e Beibel ofisial di Eskosia. Nan a keda saka edishonnan nobo te ku aña 1644.

Sosiedat Bíbliko Britániko i Stranhero a komentá ku un “análisis di e Beibel di Rei James di 1611 ta mustra ku su traduktornan . . . a ser influensiá mas tantu pa e vershon di Ginebra ku dor di kualke otro vershon ingles.” Hopi inovashon ku tabatin den e presentashon i tradukshon di e Beibel di Ginebra a keda inkorporá den e Vershon di Rei James.

Un Influensia Duradero

Ounke ku tempu e Vershon di Rei James (òf, Authorized Version) a remplasá e Beibel di Ginebra, e ta okupá un lugá importante den historia literario. No solamente el a establesé un norma nobo den tradukshon i presentashon sino tambe e ta un konekshon importante den e seri di revishon di Beibelnan ingles. El a promové lesamentu i studiamentu di Beibel bou di un variedat grandi di hende ku di otro manera lo no tabatin akseso na Beibel.

Dor di prepará kaminda pa e Beibel di Rei James, e Beibel di Ginebra a sòru tambe pa sierto frasenan bíbliko drenta den literatura i idioma ingles. P’esei maske mayoria hende kisas a lubidá riba e Beibel di Ginebra, definitivamente el a laga su marka.

[Plachi na página 12]

Eksodo 6:3, kaminda e nòmber di Dios ta aparesé

[Plachinan na página 13]

Titular di página

Un plachi

Notanan den márgen

[Rekonosementu]

Tur potrèt: Kortesia di American Bible Society

[Rekonosementu pa Potrèt na página 12]

Tur potrèt: Kortesia di American Bible Society