Bai na kontenido

Bai na kontenido

Opservando Mundu

Opservando Mundu

Opservando Mundu

Dikon Harimentu Ta Laga Bo Sinti Bon

Dikon bo ta sinti bo asina bon ora bo hari? Segun un informe di e korant The Vancouver Sun, investigashon ta mustra ku humor ta aktivá no solamente partinan di e selebro ligá ku persepshon i idioma, sino tambe e nucleus accumbens, e parti di selebro ku dòkternan ta konektá ku felisidat i euforia. Di akuerdo ku Dr. Allan Reiss di Universidat di Stanford, e área aki di e sistema nervioso ta “un supsistema selebral masha potente.” Reiss ta kere ku un estudio di humor por yuda dòkternan haña un mihó komprondementu di komportashon sosial. Dr. Reiss a bisa: “Hopi bes, ta nos sentido di humor ta dikta si nos ta sera amistat i asta establesé relashonnan romántiko duradero, kon nos ta hasié i ku ken. Tambe humor ta un manera universal ku [hende] ta usa pa trata ku tur sorto di strès.”

‘E Malesa Nobo di Siglo 21’

Asina algun sikiatra a deskribí e “adikshon” nobo na telefon selular. E korant di Spaña El País a informá ku segun un estudio di CETRAS (Sentro Spesífiko di Tratamentu i Rehabilitashon di Adikshonnan Sosial), e personanan mas vulnerabel ta “hende muhé soltero entre 16-25 aña, ku ta tímido, inmadurá i frustrá.” E “adikshon” ta hiba na “un nesesidat insasiabel di usa telefon selular pa yama i risibí mensahe,” segun e sikiatra Blas Bombín. Ora nan no por usa nan telefon selular, nan ta sufri di “ansiedat i mal beis.” “Adikshon” na telefon selular no solamente ta afektá relashon ku otro hende sino e ta un bisio karu tambe. CETRAS ta menshoná kasonan di pashèntnan ku tin ocho telefon selular pareu i ku debe “te asta 800€ [1.800 florin] pa luna na resibu di telefon.”

Barionan Marginá na Mundu Ta Oumentá

Si kos sigui manera e ta bai aktualmente, “aki 30 aña un di kada tres persona na mundu lo ta biba den barionan marginá,” e korant The Guardian di Lònden a bisa, sitando un informe di Nashonnan Uní (ONU). Lamentablemente, “940 mion hende—kasi un seksto parti di e poblashon mundial—ya kaba ta biba den áreanan sushi i insaludabel, mayoria di nan sin awa, sin servisionan sanitario ni públiko i sin siguridat hurídiko.” Den e distrito Kibera di Nairobi, Kenia, tin rònt di 600.000 hende ta biba den bario marginá. Anna Tibaijuka, direktora di ONU su programa di establesimentu di poblashon humano ONU-habitat, a bisa: “Desigualdat i desempleo ekstremo ta hiba hende na komportashon antisosial. Barionan marginá ta lugá kaminda tur maldat ta topa, kaminda ta difísil pa haña pas i siguridat i kaminda no por protehá hóbennan.”

China Su Problema ku Lugá di Parker

Kresementu ekonómiko rápido na China a hasi posibel ku miónes di hende por tin nan propio outo. Pero tin un problema: unda nan mester parker. Hopi kurá di edifisionan residensial ku nan a traha durante e último 25 añanan no tin lugá di parker pasobra masha tiki hende tabatin outo tempu ku nan a traha e residensianan. Barionan residensial mas bieu tin kayanan smal yen di bògt, lokual ta pone ku ta kasi imposibel pa parker outo den nan. Miéntras tantu, “e kantidat di outo na Beijing a surpasá 2 mion, i e kapasidat di parker ta apénas 600.000,” segun un informe di China Today. Na nivel nashonal, ta solamente 20 porshento di e doñonan di outo tin un lugá di parker legal. Un otro indikashon ku e kantidat di outo a krese ta e oumento di e demanda pa petroli. Segun China Today, “pronto China lo tuma e lugá di Hapon, komo e di dos konsumidó mas grandi di petroli.”

Hóbennan ku Leshon Debí na Movementu Ripititivo

Un kantidat kresiente di hóbennan ta buska tratamentu pa leshonnan debí na movementu ripititivo (RSI), segun The Globe and Mail di Canada. E korant a bisa: “Dòkternan i fisioterapistanan ta bisa ku nan pashèntnan ta hopi mas yòn ku ántes pasobra muchanan inaktivo ta pasa mas tempu riba kòmpiuter, tantu na kas komo na skol.” Segun Globe, e taipmentu konstante òf e klekmentu konstante riba e aparato ku ta kontrolá un wega di vidio por hiba na e doló i hinchamentu ku ta komun serka hende ku ta sufri di RSI. Un konseho ta bai pa mayornan pa vigilá nan yunan su postura i pa ta alerta pa e siguiente síntomanan di RSI: un mucha ku ta blo frega su èlebog òf pòls, òf ku ta keha ku nan ta dof òf ta kima.

Lugá di Empleo Ta Forma un Peliger?

The Wall Street Journal a informá ku segun un estudio sueko, “traha ku hende di e sekso opuesto ta peligroso pa bo matrimonio.” Yvonne Aberg, outor di e estudio, a repasá registronan gubernamental di divorsio i di empleo i el a deskubrí ku “traha ku koleganan kendenan tur ta di e sekso opuesto ta oumentá e porsentahe di divorsio spantosamente ku un 70%, kompará ku un ofisina kaminda tur kolega ta di e mesun sekso.” Aberg a deskubrí tambe ku no a hasi diferensia si e koleganan ta kasá òf nò. E estudio ku a dura shete aña, i ku a enbolbé 37.000 trahadó na 1.500 sitio, ta basá riba datonan di estadístika en bes di riba informenan personal, lokual sa ta ménos eksakto. E artíkulo a bisa ku un manera pa redusí e riesgo di divorsio ku 50 porshento ta di traha den e mesun ofisina ku bo kasá.

Domi sin Fe

Un domi luterano a haña hopi atenshon aña pasá pasobra el a bisa ku “no tin un Dios selestial, no tin bida eterno, no tin resurekshon.” BBC News a informá ku despues di a keda suspendé pa un tempu kòrtiku, e tabatin mag di bolbe bai traha komo domi. Segun Obispu Lise-Lotte Rebel di e diósesis Helsingør, domi Thorkild Grosbøl di parokia Tårbæk pegá ku Kopenhagen, “a pidi despensa pa su komentarionan” i a rekonosé su obligashon pa ku iglesia. Sin embargo, Grosbøl a sigui prediká e mesun ideanan. Na yüni 2004, e obispu a deklará ku si Grosbøl nenga di tuma su retiro, nan lo bai korte pa determiná si lo e por sigui komo domi.

Inskripshon Antiguo di Evangelio

Pa promé bes, investigadónan a haña un versíkulo for di e Skritura Griego Kristian inskribí riba un graf di antigwedat den e Roi di Kedron serka di Yerusalèm, segun e korant aleman Frankfurter Allgemeine Zeitung. Pa kasualidat nan a haña un inskripshon riba loke a bira konosí komo e Graf di Absalon. E lus suave ku tabatin den un potrèt ku nan a saka segun ku tabata skuresé atardi lat, a revelá na antropólogo Joe Zias e loke a parse un inskripshon gastá. Nan a apliká un simpel kapa di papier-maché na e área, i nan por a desifrá e versíkulo di Beibel. E inskripshon ta saká for di Lukas 2:25 i ta korespondé ku e Kodèks Sináitiko di siglo 4. E deskubrimentu ta remarkabel pasobra en general uso di tekstonan bíbliko riba graf a bira popular rònt di aña 1000 di nos era.