Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kiko Tin di Malu den Bebementu Pisá?

Kiko Tin di Malu den Bebementu Pisá?

Hóbennan Sa Puntra . . .

Kiko Tin di Malu den Bebementu Pisá?

“Ounke nos tabatin hopi ora ta bebe kaba, ami ku mi amigu a sali for di e fiesta 1 or di mardugá ku nos mes bòter di wiski. Nos a kuminsá kana bai kas i sigui bebe na kaminda. Tur loke mi ta kòrda despues ta ku solo tabata saliendo, i mi a realisá ku nos a kohe kaminda robes. Pa kolmo, nos a kana riba un karetera prinsipal. Ta un milager ku outo no a dal nos.”—Clay. *

TIN hende ta bisa ku ta ora un persona bira burachi, el a bebe pisá. Un informe di e Instituto Nashonal Merikano Riba Mal Uso di Alkohòl i Alkoholismo a purba di ta mas spesífiko. El a bisa ku bo por papia di bebe pisá “ora un hende hòmber dal sinku drinks òf mas tras di otro i ora un hende muhé dal kuater drinks òf mas tras di otro.”

Ofisialnan di salú na Merka ta bisa ku bebementu pisá “ta un problema grandi di salubridat públiko.” Segun un estudio ku nan a realisá bou di muchanan ku ta bai skol sekundario na Inglatera, Eskosia i Gales, “un kuarta parti di mucha di 13 i 14 aña a bisa ku nan a yega di ‘dal’ por lo ménos sinku bebida alkohóliko tras di otro.” Mas o ménos mitar dje kantidat di muchanan entrevistá ku tin 15 i 16 aña a bisa ku nan a yega di hasi meskos.

Un estudio na Merka a saka na kla ku 2 di kada 5 studiante di skol sekundario a bebe di mas por lo ménos un biaha durante e dos simannan promé ku e investigashon a tuma lugá. Segun e Departamentu di Salubridat Merikano, “rònt di

10,4 mion adolesente entre 12 pa 20 aña a bisa ku nan ta usa alkohòl. Di eseinan, 5,1 mion ta bebe pisá i, di e mesun grupo ei, 2,3 mion ta bebedónan pisá ku ta ‘bati nan kurpa’ por lo ménos sinku biaha pa luna.” Un estudio realisá na Oustralia a revelá ku den e pais ei tin mas tantu mucha muhé ta bebe pisá ku mucha hòmber. Nan ta bebe entre 13 pa 30 drinks tras di otro!

Hopi hóben ta bebe pa motibu ku otro hóbennan ta influensiá nan. E investigadó Carol Falkowski ta deklará: “Aworakí tin yen di wega nobo di bebementu ku hopi riesgo: aktividatnan di grupo ku e meta di bebe i bira fuma. Por ehèmpel, den algun di e weganan ei, tur e partisipantenan tin ku dal un shòt di bibida stèrki na un momentu spesífiko durante un show di televishon òf kòmbersashon den grupo.”

E Peligernan di Bebementu Pisá

Kisas algun hende ta konsiderá bebementu pisá un wega, pero e ta un wega sumamente peligroso! Demasiado alkohòl ta stroba e selebro di haña oksígeno; e por daña sierto funshonnan vital di kurpa. E síntomanan por ta entre otro sakamentu, baimentu leu i halamentu di rosea slow òf iregular. Den algun kaso e por kousa morto. Tuma por ehèmpel e kaso di Kim di 17 aña. Mas o ménos un luna despues ku el a kaba skol sekundario, el a bai un fiesta den kua tur hende por a bebe kuantu ku nan tabata ke. Despues ku Kim a dal 17 drinks el a kai flou. Anto su ruman muhé mayor a bin busk’é i bai kas kuné. E siguiente mainta, Kim su mama a lanta hañ’é morto.

Masha poko biaha bebementu di mas ta kousa morto direktamente, pero tòg e ta un peliger pa bo salú. Jerome Levin, un eksperto di salú mental, a bisa: “Alkohòl por kousa daño serio na kualke órgano den bo kurpa. Bo nervionan, bo higra i bo kurason tin mas chèns di ser afektá.” Un artíkulo den e revista Discover ta bisa: “Investigashon nobo ta indiká ku hóbennan ku ta bebe ta buska problema pa nan kurpa. Pa motibu ku e selebro di un hende di binti’ piku aña ta desaroyando ainda, teenagernan ku ta bebe di mas lo por ta destruyendo un parti konsiderabel di nan kapasidat mental.” Ademas, konsumo di alkohòl pa un tempu largu ta relashoná ku mas problema ku akné, ploi na edat yòn, oumento di peso, daño na órganonan interno, alkoholismo i adikshon na droga.

Tambe tin otro peligernan relashoná ku bebementu di mas. Ora bo bira fuma, bo por bira vulnerabel pa maltrato. Bo por bira víktima di atrako òf asta di violashon seksual. Di otro banda, bo mes tambe por forma peliger pa otro hende dor di pèrdè bo dominio propio i kuminsá hasi kosnan ku lo bo ni sikiera pensa pa hasi si bo ta na tinu. P’esei Beibel ta spièrta bo ku si bo bebe di mas, “bo wowonan lo mira kosnan straño, i bo kurason lo ekspresá kosnan pèrvèrso.” (Proverbionan 23:33) E konsekuensianan doloroso por enserá pèrdida di amigu, mal prestashon na skol i na trabou, un trayektoria kriminal i pobresa. *Proverbionan 23:21.

Di Unda e Preshon Ta Bini?

Apesar di e peligernan menshoná, propaganda pa bebida alkohóliko ta skeiru tur kaminda i den hopi pais e ta fásilmente disponibel. Es mas, propaganda na televishon i den revista ta laga parse ku konsumo di bebida alkohóliko ta algu fasinante. Sin embargo, hopi biaha e preshon pa kuminsá bebe pisá ta bini di parti di bo pareunan.

Den un enkuesta realisá na Oustralia pa haña dato tokante konsumidónan di bebida alkohóliko, 36 porshento di e hóbennan entrevistá a bisa ku nan ta bebe prinsipalmente “pasobra nan no kier ta diferente for di e otro hóbennan ku ta bebe na aktividatnan sosial.” Den e ambiente kaótiko di un “fiesta di bebementu di serbes,” un hóben ku otro ora ta tímido, por bira e ‘atrakshon’ di e fiesta segun ku su pareunan ta hinka brio den dje p’e bebe serbes bai gol. E hobensita Katie a pasa den un eksperensia asina. Na final, nan a hib’é kas den koma. Su “amigu” a dun’é bebida alkohóliko i bis’é: “Ban mira, Katie, ta mucha grandi bo ta awor. Bo tin ku siña mand’é abou den un tiru.”

E deseo pa gosa di bida i pa hasi loke otronan ta hasi ta asina fuerte ku apesar di e evidensia konvinsente ku bebementu pisá ta peligroso, ketu bai e ta algu popular.

Kiko Abo Lo Hasi?

E preguntanan ku ta lanta ta: Den loke ta toka bebementu, kiko abo lo hasi? Lo bo djis bai tras di bo pareunan? Kòrda loke Beibel ta bisa na Romanonan 6:16: “Boso no sa ku ora boso presentá boso mes na un hende pa obedes’é komo esklabo, boso ta esklabo di esun ku boso ta obedesé?” Si bo laga bo pareunan kontrolá delaster kos ku bo ta hasi, bo ta bira manera nan esklabo. Beibel ta animá bo pa bo pensa pa bo mes. (Proverbionan 1:4, BPK) E ta kontené konseho ku por yuda bo evitá di kometé fayonan grandi. Wak kiko e ta bisa di alkohòl.

Bon mirá, Beibel no ta kondená bebementu di alkohòl, ni e no ta kontra pa hóbennan gosa di bida. Loke sí e ta spièrta hende kontra dje ta bebementu di mas. Proverbionan 20:1 ta bisa: “Biña ta un hasidó di bofon, bebida stèrki un borotadó; i esun ku ta bou di su influensia no ta sabí.” Sí, alkohòl por pone bo hasi ko’i kèns i borotá. Kisas pa un ratu e ta duna bo un dushi sintimentu, pero si bo beb’é di mas, e “ta morde manera kolebra,” lagando bo ku tur tipo di daño físiko i emoshonal.—Proverbionan 23:32.

Algu mas ku bo tin ku konsiderá ta ku den hopi pais tin un edat mínimo pa konsumo di bebida alkohóliko. Kristiannan ta obedesé e leinan ei. (Tito 3:1) Nan t’ei pa bo mes protekshon.

Finalmente, i mas importante ku tur kos, pensa riba e daño spiritual ku bebementu di mas por kousa. Yehova Dios ke pa bo sirbié ku “henter bo mente”—no un mente innesesariamente dañá dor di bebementu di mas! (Mateo 22:37) E Palabra di Dios ta kondená no solamente “buracheria” sino tambe “fiesta di bebementu.” (1 Pedro 4:3) P’esei bebementu di mas ta bai kontra e boluntat di nos Kreadó. E eksesonan ei por stroba bo di disfrutá di un relashon íntimo ku Dios.

Kiko bo mester hasi si bo a kai den e trampa di bebe di mas? Buska yudansa mesora dor di papia ku bo mayornan òf un kristian maduro. * Akudí na Yehova Dios den orashon i rog’é pa e yuda bo. Al fin i al kabo, e ta “un pronto ousilio den tempu di angustia.” (Salmo 46:1) Ya ku hopi bes ta otro hóbennan ta pone un mucha kuminsá bebe promé ku e kumpli e edat legal—i pió ainda bebe pisá—kisas bo tin ku hasi kambionan drástiko den e tipo di amigu i dibertishon ku bo ta skohe. Lo no ta fásil pa hasi e kambionan ei, pero ku Yehova su yudansa bo por logra.

[Nota]

^ par. 3 A kambia algun nòmber.

^ par. 12 Segun un estudio merikano, “hóbennan ku tin kustumber di bebe pisá tabatin ocho biaha mas tantu chèns di pèrdè lès, kai atras ku hùiswèrk, sufri leshon i kousa daño na propiedat di otro hende.”

^ par. 22 Den algun kaso kisas asta e yudansa di un profeshonal médiko ta nesesario.

[Kuadro/Plachi na página 15]

Estadístikanan Trágiko di Bebementu Pisá

E siguiente estadístikanan ta revelá e konsekuensianan tristu di bebementu pisá bou di studiantenan di universidat na Merka:

Morto: Tur aña 1.400 studiante di universidat di entre 18 pa 24 aña ta muri di herida relashoná ku konsumo di alkohòl, inkluso aksidente di outo

Leshon: 500.000 studiante di entre 18 pa 24 aña ta sufri leshonnan ora nan ta bou di influensia di alkohòl

Ataká: Mas ku 600.000 studiante di entre 18 pa 24 aña ta ser ataká pa un otro studiante ku a bebe

Violashon Seksual: Mas ku 70.000 studiante di entre 18 pa 24 aña ta víktima di violashon seksual òf un asalto seksual na man di un persona ku nan a sali kuné, i tur esei relashoná ku uso di alkohòl

[Rekonosementu]

Fuente: Instituto Nashonal Merikano Riba Mal Uso di Alkohòl i Alkoholismo

[Plachi na página 13]

Otro hóbennan por influensiá bo pa bo bebe bai gol