Bai na kontenido

Bai na kontenido

Dòkternan ku Strès

Dòkternan ku Strès

Dòkternan ku Strès

“Un pareha hóben a bin serka mi yen di speransa ku lo mi por a hasi algu pa nan yu resien nasí. Segun ku mi a samin’é, mi kurason a hasi doló. Su problema tabata inkurabel. Bo por imaginá kon mi a sinti ora mi a bisa e mayornan nobo aki ku nunka nan yu hòmber lo no mira? Segun ku nan tabata sali for di mi ofisina, mi hemut a yena. Pero djis despues mi siguiente pashènt a drenta sperando un sonrisa amabel! Esei ta loke ta duna mi hopi strès.”—Un siruhano di wowo na Suramérika.

PASHÈNTNAN normalmente no ta bishitá un ofisina di dòkter pa tende problema di e dòkter. Un pashènt su mente ta yen di su propio nesesidat di yudansa. Komo resultado, ta masha poko hende ta realisá kuantu strès dòkternan ta biba kuné.

Klaru ku ta tur hende ta konfrontá strès, i e profeshon médiko no ta e úniko okupashon yen di strès. Sin embargo, komo ku kasi tur hende den un manera òf otro tin di haber ku e relashon entre dòkter i pashènt, ta bale la pena pa nos komprondé e strès ku dòkternan ta konfrontá i e efekto ku esei por tin riba nan.

Dòkternan ta kuminsá siña biba ku strès for di trempan, for di ora ku nan ta lucha pa por drenta den un universidat médiko. Pero ora e entrenamentu médiko kuminsá, nan emoshonnan por lo general ta haña un gòlpi ku nunka mas nan lo por lubidá. Esei ta e komienso di un proseso ku por kambia e studiante médiko su sintimentu, asta su personalidat.

Entrenamentu Médiko—Un Eksperensia Spantoso

E promé bishita troumátiko na e sectiekamer (sala kaminda ta kòrta habri kadaver pa analisá) por tuma lugá for di e promé siman di e estudio médiko. Hopi studiante kisas nunka promé no a mira un kadaver. E bista di kurpanan sunú, tur seká, di ploi i kòrtá habrí den diferente manera pa asina mustra e anatomia, por ta bastante repugnante. Studiantenan tin ku siña sierto strategianan pa por dil ku nan emoshon. Hopi bes nan ta rekurí na humor, dunando kada kadaver un nòmber prèt. Loke pa un hende di pafó por parse un gran falta di heful i rèspèt ta nesesario pa e studiantenan ku ta purba di no pensa riba e persona ku e kadaver tabata.

Despues ta sigui e entrenamentu klíniko den un hospital. Mayoria hende no ta ser obligá na kontemplá kon kòrtiku bida ta sino kisas te ora nan ta riba 40 aña. Pero studiantenan médiko den nan hubentut ta haña nan mes kara-kara ku malesa inkurabel i morto. Un di nan a deskribí su promé eksperensianan na hospital komo “repugnante te ku bo ta sinti asko.” Un kos mas ku por ta un shòk grandi pa studiantenan, tantu den paisnan riku komo pober, ta ora nan realisá pa promé bes kuantu biaha pashèntnan no ta haña tratamentu nesesario pasobra no tin sufisiente plaka.

Kon dòkternan nobo ta dil ku e strès? Personal médiko hopi bes tin ku distansiá nan mes emoshonalmente for di e pashèntnan dor di hasi nan impersonal. En bes di referí na e persona ku tin mester di atenshon, nan ta bisa: “Dòkter, tin un pia kibrá den kamber dos.” Esaki lo por zona prèt si bo no ta komprondé e motibu pakiko nan ta referí asina na hende.

Agotá di Mustra Kompashon

Dòkternan ta ser entrená komo sientífiko, pero pa hopi di nan mayor parti di nan trabou ta konsistí di papia ku pashènt. Tin dòkter ta sinti ku nan no ta prepará pa e emoshon ku ta kompañá e relashon entre dòkter i pashènt. Manera a keda menshoná den e introdukshon, un di e situashonnan mas difísil pa un dòkter ta pa duna mal notisia. Tin dòkter tin ku hasi esei tur dia. Hende den krísis hopi bes tin ku ekspresá nan angustia, i nan ta ferwagt di e dòkter ku e ta sinta skucha. Trata ku hende angustiá i spantá por ta asina agotador ku algun dòkter ta sufri di un tipo di inzinking, nan ta bira agotá di mustra kompashon.

Un dòkter di kas na Canada, kòrdando riba su promé añanan komo dòkter, a skirbi: “Trabou tabata inundá mi: hende den nesesidat ku tabata ke mi tempu; hende angustiá ku kier a deshogá nan angustia; hende enfermo ku tabatin mester di mi akshon; hende manipuladó ku tabata pusha mi i trèk mi; hende tabata bin mira mi; hende tabata insistí pa ami bin serka nan; hende tabata drenta via telefon den mi propio kas, i asta den mi kamber. Hende, hende, hende. Mi kier a yuda hende, pero esaki sí tabata di mas.”—A Doctor’s Dilemma (E Dilema di un Dòkter), skirbí dor di John W. Holland.

Akaso e strès ta bira ménos pa e dòkter segun ku añanan ta pasa? Por lo general, mas aña komo dòkter ta trese mas responsabilidat. Hopi bes dòkternan tin ku tuma desishonnan di bida òf morto instantáneamente, podisé a base di informashon inadekuá. Un dòkter britániko a splika: “Tempu ku mi tabata yòn, esei no a preokupá mi, meskos ku hóbennan no ta preokupá si nan ta kore outo na un manera peligroso. Pero segun bo edat ta subi, bo ta duna mas balor na bida. Awor, desishonnan ku mi tin ku tuma relashoná ku tratamentu ta ansha mi mas ku nunka.”

Kon strès ta afektá dòkternan? E kustumber di distansiá nan mes emoshonalmente for di nan pashèntnan por pasa over pa nan relashonnan familiar. Por ta difísil pa evitá e tendensia ei. Tin dòkter ta sumamente kompasivo ora di yuda pashèntnan ku nan sintimentunan. Pero te kon leu nan por bai sin bira agotá di mustra kompashon? Esaki ta e dilema ku dòkternan ta konfrontá.

Tratando ku Pashèntnan Difísil

Ora puntra dòkternan tokante e strès di relashonnan entre dòkter i pashènt, hopi bes nan ta kuminsá deskribí pashèntnan difísil. Podisé bo ta rekonosé algun di e siguiente tipo di pashèntnan ei.

Na promé lugá, tin e tipo di pashènt ku ta malgastá e dòkter su tempu dor di papia hopi tokante asuntunan irelevante sin splika presis kiko ta su problema. Kaba tin e tipo di pashènt eksigente ku ta bèl dòkter anochi òf den wikènt pa asuntunan ku no ta urgente òf ku ta eksigí tratamentu ku e dòkter ta preferá di no rekomendá. Tambe tin e tipo di pashènt deskonfiá. Tin hende ta investigá i haña informashon práktiko tokante nan malesa, podisé via Internet, i esaki por ta útil. Pero tal investigashon por pone nan pèrdè konfiansa den e eksperto médiko ku nan a bin pa konsultá. Un dòkter kisas no tin tempu pa debatí e pro i kontra di tur kos ku e persona a haña durante su investigashon. Ta frustrante pa un dòkter ora ku deskonfiansa ta pone ku su pashènt no ke sigui su instrukshonnan. Por último, tin e tipo di pashènt sin pasenshi. E ta stòp ku e tratamentu promé ku esei a haña chèns di surti efekto, i kisas ta bai buska konseho otro kaminda.

Sin embargo, den algun parti di mundu, e kos ku mas ta duna dòkternan strès no ta e pashènt sino e abogado.

Medisina Defensivo

Hopi pais ta informá ku tin un oumento drástiko den e kantidat di kasonan entamá kontra dòkter pa motibu di negligensia. Tin abogado ta demandá dòkter pa kosnan insignifikante djis pa gana hopi plaka. E presidente di e Asosiashon Médiko Merikano a splika: “Nan ta pone ku primanan di seguro di responsabilidat [aansprakelijkheidsverzekering] ta subi bárbaramente . . . E kasonan aki den korte ta hiba na otro agonia mas. Pa un dòkter, un kaso inhustifiká por kousa daño grandi: bèrgwensa, pèrdida di tempu, . . . strès i ansiedat.” Esei asta a hiba algun dòkter na kometé suisidio.

Komo resultado, hopi dòkter ta sinti nan obligá na praktiká “medisina defensivo,” es desir, nan ta tuma desishonnan basá riba e posibilidat ku nan lo tin ku defendé nan mes den korte en bes di a base di loke ta mihó pa e pashènt. Segun e revista Physician’s News Digest, “e kustumber ta awor pa praktiká medisina desde e punto di bista di protehá bo mes” kontra posibel kasonan den korte.

Segun ku e preshon riba dòkternan ta oumentá, hopi di nan ta puntra nan mes ki futuro ta spera nan. Hopi pashènt tambe tin e mesun pregunta, ya ku nan ta opservá un oumento den sufrimentu di sierto malesanan apesar di avansenan riba tereno di siensia médiko. E siguiente artíkulo ta presentá un punto di bista realista di loke tin den futuro pa tantu dòkter komo pashènt.

[Kuadro/Plachi na página 6]

KON PA KOPERÁ KU BO DÒKTER

1. Saka e máksimo probecho di e tempu serka bo dòkter dor di prepará kon lo bo splika bo problema kabalmente pero en korto, kuminsando ku bo preokupashon prinsipal.

2. Evitá di bèl bo dòkter fuera di oranan di ofisina pa asuntunan ku no ta urgente.

3. Tene pasenshi. Un bon diagnóstiko i tratamentu ta tuma tempu.

[Kuadro/Plachinan na página 7]

‘ASTA KASONAN DI RUTINA POR DUNA SATISFAKSHON’

“Tin un diferensia inmenso entre praktiká medisina aki i den regionnan mas desaroyá. Aki, hende ta konsiderá siña un profeshon komo un manera pa skapa di pobresa, i p’esei studia medisina ta popular. Pero tin hopi dòkter i poko trabou. Komo resultado, dòkternan ta gana tiki plaka. Masha poko hende por afòrt pa bishitá un dòkter komo un pashènt privá ku ta paga. Mi ta traha den un hospital antikuá ku un dak ku ta lèk i ku tin solamente e ekiponan di mas básiko. Nos personal ta konsistí di dos dòkter i sinku verplegster asistènt. Nos ta atendé 14.000 hende.

Tin biaha pashèntnan ta pensa ku mi no ta saminá nan bon, pero ora bo tin 25 pashènt ta warda riba bo, bo no por permití bo mes e luho di tene konsulta largu. Pero tòg mi ta haña satisfakshon den trata pashènt, asta kasonan di rutina. Por ehèmpel, mamanan hopi bes ta trese nan yunan desnutrí i deshidratá ku tin diarea. E muchanan su wowo ta dòf i nan kara ta yen di miedu. Úniko kos ku mi tin ku hasi ta splika e mama kon pa usa e fórmula di líkido salu rehidratante, remedi kontra bichi i antibiótika. Unabes esakinan surti efekto, e mucha ta kuminsá kome atrobe. Un siman despues e ta parse un otro mucha: wowo bibitu, sonriendo i kla pa hunga. E prospekto di disfrutá di tal eksperensianan a pone ku mi kier a bira dòkter.

For di mi infansia, mi tabata soña ku yuda hende enfermo. Pero e entrenamentu médiko a kambia mi den un manera ku mi no a ferwagt. Mi a mira hende muri pa falta di asta sumanan chikí di plaka ku nan tabatin mester pa haña un tratamentu ku por a salba nan bida. Mi mester a hasi mi kurason duru pa e tristesa no afektá mi. Ta te ora numa ku un hende a mustra mi den Beibel kiko ta e kousa di sufrimentu, mi a bin komprondé Dios su kompashon i mi por a rekobrá mi abilidat di sinti pa otro hende. E ora ei mi por a yora atrobe.”

[Plachinan]

Dr. Marco Villegas ta traha den un pueblito isolá den Amazona na Bolivia