Bai na kontenido

Bai na kontenido

Karkó—Algu Típiko di e Islanan

Karkó—Algu Típiko di e Islanan

Karkó—Algu Típiko di e Islanan

Di un eskritor di Spièrta! na Bahámas

“Kuater snèk di karkó!” “Un karkó di grill i dos salada di karkó!”

Esakinan ta e maneranan típiko ku klientenan hambrá ta pidi kuminda pa bai kuné na restorantnan lokal aki na Bahámas. E aroma iresistibel di karkó hasá ta meskla ku e airu salu, i ta lanta e apetit. Pero kiko karkó ta eigenlijk?

KARKÓ ta un molusko marino ku ta biba den un kokolishi, e ta un slak di laman. Tin vários tipo di e molusko aki, entre nan, karkó hala di falki, karkó lechi, karkó rab’i gai, karkó bòksdó i karkó reina òf ros. E tipo ku spesialmente nan ta gusta komo kuminda akinan ta karkó reina. Su nòmber latin ta Strombus gigas i bo ta hañ’é prinsipalmente den laman kayente for di Flórida te Brazil. Karkó reina su kokolishi ta grandi, forma di spiral, ku un “lep” hanchu ku ta basha na un banda. E karkó adulto ta midi entre 20 pa 25 centimeter largu.

Kon Ta Kue i Us’é

Basil ta kòrda kon na hóben e ku su tata tabata sali ku boto pa bai kue karkó. E ta konta: “Mi tata tabata usa un hèmber grandi ku bòm di glas i ku tabata hanchu abou i smal ariba. Tambe e tabatin un palu largu ku dos hak na e punta. E tabata hinka e hèmber den laman pa asina e por a wak abou i haña sa unda tin karkó. Segun ku e tabata tene e hèmber ku un man, e tabata usa su otro man pa hak e karkó na e palu i hal’é den boto.”

Awendia e método popular ta pa un hende sambuyá bai abou i bin ariba ku e karkó na man. Ora nan ta sambuyá den awa mas hundu, nan ta usa un snòrkel òf si nan tin pèrmit di gobièrnu, un kòmprèser di airu.

Pa saka e karkó, nan ta bora un buraku na e base di e kokolishi. Kaba nan ta hinka un kuchú dor di e buraku pa pui e karkó p’e bai na entrada di e kokolishi di manera ku nan por hal’é afó. Karkó tin kuater parti prinsipal: e kabes, e órganonan interno, e mantel (lòpchi) i e pia muskular. Na e pia tin un klèp maron pegá manera un kachu, un opérkulo. E pia ta e parti ku hende ta kome, i e tin un kueru diki riba dje. Nan ta kita e kueru i tur e otro partinan ku bo no por kome, i ta laga e dushi karni blanku.

Karkó ta un ekselente fuente di proteina. E ta sigui gosa di gran rekonosementu debí na su balor kurativo. Hopi hende ta konta kon nan salú a drecha remarkablemente despues ku nan a sigui un dieta di kome hopi karkó.

Awendia tin un industria progresivo den hoyanan trahá di kokolishi di karkó. E kokolishi, ku su “lep” ros ku ta basha na un banda, ta bunita i masha popular bou di kolekshonistanan di kokolishi. Sin embargo, e uso mas grandi di karkó ta pa satisfasé e paladar. Atraves di añanan, kòkinan inovativo a inventá un variedat di manera sabroso pa prepará e plato ekskisito aki.

Un Kuminda Ku Ta Pone Bo Boka Kore Awa

Ántes, promé ku nos tabatin frishidèr akinan, nan tabata konserbá karkó dor di sek’é. Promé, nan tabata hasié moli dor di batié ku un martin di palu. Kaba nan tabata kologá e karni den solo pa un par di dia p’e seka òf pa salg’é. Promé ku kushiná e karni nan tabata lag’é para trèk den awa pa un par di ora p’e bira moli. Hopi hende te ainda ta gusta e sabor di karkó konserbá den e manera aki.

Un plato faborito tantu pa hende lokal komo bishitante ta salada di karkó, anto esei ta trahá di karkó kurú. Bo ta saka e karni for di e kokolishi, i kòrt’é na pida chikí. Kaba bo ta meskla e karkó ku sèlder, promentòn, promèntè, siboyo i tomati. Ta agregá salu, lamunchi fresku i djus di apelsina. Si bo kurpa ta kue rel ora bo pensa riba kome kuminda di laman kurú, no wòri, tin hopi reseta den kua ta kushiná e karkó. Pero ata un palabra di atvertensia. Ora bo ta kushiná karkó, bo tin ku batié promé ku un martin di palu pa hasié moli. Si bo no hasi esei, e karkó lo ta tai i steif.

Bo por kushiná karkó di smor, stobá, estilo di yòrki, di grill, di ‘cutlet,’ na balchi, bruhá den aros òf sòpi, i asina nos por sigui. Komo aperitivo, hopi bes hende ta sirbi krokèt di karkó òf sòpi di karkó. Resetanan básiko pa prepará e platonan aki ta pasa di un generashon pa otro. P’esei ora bo bishitá e bunita islanan di Bahámas, no bai kas bèk sin purba karkó. Lo bo a purba algu típiko di e islanan.

[Kuadro/Plachi na página 15]

Karkó Cutlet (Plachi te abou)

Sandra, un esposa i mama lokal, ta deskribí kon e ta prepará un sabroso karkó cutlet: “Promé, bati e karkó hasié bon moli. E ora ei pas’é den hariña sasoná ku salu ku peper, i kaba pas’é den webu batí. Hasa e karkó den zeta kayente te ora ku e ta maron koló di oro. Lag’é skoria riba papel di seka man, i primi lamunchi riba dje.”

Por lo general nan ta sirbi karkó prepará asina ku batata hasá i hopi kèchup òf ku aros moro. Tambe por kom’é ku sous di tartar (mayonès bruhá ku ougùrk). Hopi bes nan ta eksportá karkó di fris, pues kisas lo bo por haña karkó den bo área. Dikon bo no ta purb’é? Kisas lo bo gust’é mashá.

[Plachinan na página 15]

Segun direkshon di oloshi: Kokolishi di karkó reina; piskadó di karkó usando un hèmber ku bòm di glas i un palu; sakando e karkó; sòpi di karkó; salada di karkó; krokèt di karkó; karkó di grill ku banana hasá i yuka