Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kon Mi Por Kontrolá Mi Emoshonnan?

Kon Mi Por Kontrolá Mi Emoshonnan?

Hóbennan Sa Puntra . . .

Kon Mi Por Kontrolá Mi Emoshonnan?

“Mi ta rabia pisá ku mi mayornan i ta bisa kosnan ku mi no ke men. Kaba mi ta keda leu for di nan te ora ku mi kalma.”—Kate, 13 aña.

“Loke mas mi tin ku lucha kuné ta insiguridat. Tin bes mi ta sinti ku mi ta muriendo di paden.”—Ivan, 19 aña.

E MOSHON tin hopi poder. Nan ta influensiá bo manera di pensa i aktua. Nan por motivá bo pa bon òf pa malu. De bes en kuando por parse ku asta nan ta dominá bo pensamentunan. Jacob di 20 aña a bisa: “Kasi nunka mi no ta sinti mi satisfecho ku mi mes. Hopi bes mi no ta logra kumpli ku mi propio ekspektativanan. Tin bes mi ta gewon yora, òf mi ta rabia asina tantu ku mi ta bah’é riba hende rònt di mi. Ta masha difísil pa mi kontrolá loke mi ta sinti.”

Sin embargo, siña kontrolá nos emoshonnan ta parti di e proseso pa bira un persona adulto madurá i responsabel. Awendia tin algun eksperto ta pensa ku e abilidat di por kontrolá bo emoshonnan i di trata ku otro hende ta hopi mas balioso ku inteligensia. Sea kual sea e kaso, Beibel ta mustra ku ta masha importante pa un persona kontrolá su sintimentunan. Por ehèmpel, Proverbionan 25:28 ta bisa: “Si bo no por kontrolá bo rabia, bo ta mes indefenso ku un stat sin muraya, vulnerabel pa atake.” (Today’s English Version) Dikon ta asina difísil pa un persona kontrolá su sintimentunan?

Un Reto pa Hóbennan

Hende di tur edat i background tin un lucha pa kontrolá nan emoshonnan. Sin embargo, e lucha aki por ta hopi mas difísil durante e periodo ku bo ta pasa di adolesensia pa bira adulto. Segun e buki Changing Bodies, Changing Lives (Kurpa Ta Desaroyá, Bida Ta Kambia) di Ruth Bell: “Mayoria tiner ta sinti un meskla konfuso di emoshonnan loko, bunita i spantoso. Hopi hende tin vários sintimentu distinto na e mesun momentu tokante e mesun kosnan. . . . Dado momentu bo ta sinti bo un sierto manera, i un minüt despues bo ta ripará ku bo ta sinti nèt lo kontrario.”

Komo hóben, bo falta eksperensia tambe. (Proverbionan 1:4, BPK) Pues ora bo haña bo ku situashonnan nobo i difísil pa promé bes ta normal ku bo ta sinti bo un tiki insigur i kisas sin sa kiko pa hasi. Ta bon ku Yehova sí ta komprondé bo sintimentunan hopi bon. E konosé asta bo “pensamentunan” inkietante. (Salmo 139:23) Den su Palabra el a deskribí algun prinsipio ku por yuda bo.

Un Manera Importante pa Kontrolá Emoshon

Un manera importante pa kontrolá bo emoshonnan ta di siña kontrolá bo pensamentunan. Pensamentunan negativo por kaba ku e energia ku bo tin mester pa tuma akshon. (Proverbionan 24:10) Pero kon bo por siña pensa na un manera positivo pa asina esaki yuda bo kontrolá bo emoshonnan?

Un manera ta pa nenga di keda pensa riba kosnan negativo ku ta laga bo sinti bo deprimí òf insigur. Dor di sigui e konseho di Beibel pa konsentrá riba kosnan ku ta serio òf “onorabel” i “hustu,” bo por remplasá pensamentunan negativo ku esnan positivo. (Filipensenan 4:8) Podisé no ta fásil pa hasi esaki, pero ku esfuerso bo por logra.

Tuma por ehèmpel un mucha muhé ku yama Jasmine. “Mi ta haña mi ku asina tantu kos ku mi no sa kiko pa hasi,” el a lamentá un biaha. “Trabou nobo, responsabilidatnan nobo. Mi emoshonnan ta agotá. Kasi mi no ta haña un chèns pa hala rosea.” No ta nada straño ku un hóben ta sintié asina de bes en kuando, i esaki por pon’é sintié insigur di su mes. Beibel ta konta nos di un yònkuman ku yama Timoteo. E tabatin ekselente kualidatnan pa kumpli ku e responsabilidatnan ku nan a dun’é. Pero tòg ta parse ku e tabata lucha ku e sintimentu ku e no ta sufisiente kapasitá.—1 Timoteo 4:11-16; 2 Timoteo 1:6, 7.

Por ta masha bon ku bo ta sinti bo insigur ora bo haña bo konfrontá ku un tarea nobo òf unu ku bo no ta familiarisá kuné. Podisé bo ta pensa den bo mes: ‘Nunka lo mi por hasi e kos aki.’ Pero bo por kontrolá e sintimentunan di insiguridat ei dor di nenga di keda pensa riba kosnan negativo. Konsentrá riba kon pa siña hasi e tarea na un manera kompetente. Hasi pregunta i sigui instrukshon ku bo haña.—Proverbionan 1:5, 7.

Mas kapas bo bira pa kumpli ku bo tarea, ménos insigur lo bo sinti bo. No meditá riba bo debilidatnan i asina permití nan paralisá bo i stroba bo di traha duru pa mehorá. Un biaha ora e hendenan a kritiká apòstel Pablo, el a kontestá: “Ounke mi no ta elokuente den palabra, den konosementu sí mi ta.” (2 Korintionan 10:10; 11:6) Di mes manera, abo tambe por edifiká bo konfiansa dor di rekonosé bo puntonan fuerte i akudí na Dios pa bo haña yudansa pa trata ku bo debilidatnan. Dios realmente por yuda bo, meskos ku el a hasi ku hende den pasado.—Eksodo 4:10.

Un otro kos ku por yuda bo kontrolá bo emoshonnan ta di pone metanan modesto i realístiko, anto aseptá bo limitashonnan. Evitá tambe di kompará bo mes inhustamente ku otro hende. Na Galationan 6:4, Beibel ta duna un bon konseho ora e ta bisa: “Laga kada un saminá su mes obra, i e ora ei e lo tin motibu pa gaba solamente enkuanto su mes, i no enkuanto un otro.”

Kon pa No Rabia Lihé

Un otro reto ta kon pa kontrolá rabiamentu. Meskos ku den kaso di Kate ku nos a menshoná na prinsipio, rabiamentu ta impulsá hopi hóben pa bisa i hasi kosnan ofensivo òf destruktivo.

Ta bèrdat ku ta normal pa hende rabia de bes en kuando. Pero kòrda riba Kain, e promé asesino. Ora el a “rabia masha pisá,” Dios a spièrt’é ku e klase di rabia ei lo por a pon’é kometé piká serio. El a bisa Kain: “Abo mester dominá [piká].” (Génesis 4:5-7) Kain no a hasi kaso di e konseho divino aki. Pero ku e yudansa di Dios abo sí por kontrolá bo rabia i evitá di peka!

Atrobe e punto ta: kontrolá bo pensamentunan. Na Proverbionan 19:11, Beibel ta bisa: “Prudensia [òf, “perspikasia,” NW] di un hende ta hasi ku e no ta rabia lihé, i pa laga un ofensa pasa ta su gloria.” Si un persona ofendé bo, purba komprondé dikon el a komportá su mes asina. Ta pa malu el a purba hùrt bo? Ta posibel ku el a aktua sin pensa òf debí na ignoransia? Dor di tolerá fayo di otro hende bo ta reflehá e miserikòrdia di Dios, i esaki por yuda bo dominá bo sintimentunan di rabia.

Pero kiko si bo tin bon motibu pa ta rabiá? E Skritura ta bisa: “Rabia, ma no hasi piká.” (Efesionan 4:26) Si ta nesesario, papia e asuntu ku e persona. (Mateo 5:23, 24) Òf podisé e mihó kos pa hasi ta di simplemente legumai e asuntu, no keda rabiá i sigui padilanti ku bo mente na pas.

Un punto interesante ta ku bo amigunan por tin un influensia riba e manera ku bo ta trata ku rabia. P’esei e mandamentu di Beibel ta: “No sera amistat ku hende ku ta gusta rabia, i no anda ku hende di mal genio, pa bo no siña su kamindanan, i pone un trampa pa bo alma.”—Proverbionan 22:24, 25.

Ora e hendenan rònt di bo ta hasi esfuerso pa kontrolá nan rabia esaki por yuda abo tambe kultivá dominio propio. Den e kongregashonnan kristian di Testigunan di Yehova tin hopi hende maduro asina, anto hopi di nan ta mas grandi ku bo i ku mas eksperensia ku bo. Siña konosé algun di nan. Opservá kon nan ta trata ku problema. Podisé nan por duna bo “konseho sabí” tambe ora bo haña bo ku problema. (Proverbionan 24:6) Jacob, sitá anteriormente, a konta: “Un amigu maduro ku por rekordá mi di e Palabra di Dios ta bal masha hopi mes. Ora mi kòrda ku Yehova ta stima mi apesar di mi insiguridatnan, mi por kontrolá mi emoshonnan i keda kalmu.”

Otro Pasonan Práktiko

Un buki popular di ehersisio ta bisa: “Masha hopi estudio a proba ku e manera ku bo ta move bo kurpa ta influensiá bo beis mediante prosesonan kímiko den bo kurpa. Bo nivel di hormon i oksígeno ta kambia dependiendo di e moveshonnan ku bo ta hasi.” No tin duda, ehersisio físiko ta benefisioso. Beibel ta bisa nos: “Ehersisio físiko tin sierto balor.” (1 Timoteo 4:8, Today’s English Version) Pakiko bo no ta establesé un rutina balansá pa bo hasi ehersisio regularmente? E por tin un bon efekto riba e manera ku bo ta sinti. Un dieta saludabel tambe por trese benefisio.

Konsiderá tambe bo eskoho di músika i entretenimentu. Un estudio ku nan a publiká den The Harvard Mental Health Letter a bisa: “Wakmentu di violensia . . . tin e tendensia di lanta rabia i sintimentunan agresivo. . . . Hende ku a wak pelíkula violento tabatin pensamentunan mas agresivo i nan preshon di sanger a subi.” P’esei, tuma desishonnan sabí ora bo ta skohe kiko bo ta bai skucha i wak.—Salmo 1:1-3; 1 Korintionan 15:33.

Na final di kuenta, e mihó manera pa bo siña kontrolá bo emoshonnan ta dor di kultivá un relashon íntimo ku bo Kreadó. E ta invitá nos kada un pa papia kuné den orashon, pa deshogá nos sintimentu- i emoshonnan serka dje. Apòstel Pablo a duna e animashon aki: “No preokupá pa nada; ma den tur kos, pa medio di orashon i súplika ku gradisimentu, laga boso petishonnan ta konosí dilanti di Dios. I e pas di Dios, ku ta surpasá tur komprondementu, lo warda boso kurason i boso mente.” Sí, bo por desaroyá e fortalesa interno pa enfrentá kualke situashon den bida. Apòstel Pablo a agregá: “Tur kos mi por [dor di “Esun ku,” NW] ta duna mi fortalesa.”—Filipensenan 4:6, 7, 13.

E hobensita Malika a bisa: “Mi a siña resa, resa i sigui resa. E echo ku mi sa ku Yehova ta interesá den mi ta yuda mi sinti mi trankil i ku mi tin mas kontròl di mi emoshonnan.” Ku e yudansa di Dios, abo tambe por siña kontrolá bo emoshonnan.

[Komentario na página 19]

Un manera importante pa kontrolá bo emoshonnan ta di siña kontrolá bo pensamentunan

[Plachi na página 20]

Asosiashon ku hende mas grandi ku bo por siña bo kon pa trata ku bo sintimentunan