Bai na kontenido

Bai na kontenido

Beer-seba unda poz di awa a nifica bida

Beer-seba unda poz di awa a nifica bida

Paisahe dje Tera Primintí

Beer-seba unda poz di awa a nifica bida

“FOR di Dan te na Beer-seba.” Esei ta un frase cu lezador di Bijbel ta conoce. E ta encerrá tur Israel, for di Dan, cerca e frontera di nort, te na Beer-seba, den e zuid. E paz dje reinado di Salomón tabata pintá asina aki: “Hudá i Israel a sigi biba den siguridad, tur hende bao di nan mes ramada i bao di nan mes palu di figu, for di Dan te na Beer-seba, tur e dianan di Salomón.”​—⁠1 Rey 4:25; Huez 20:⁠1.

Sin embargo, e diferencia entre Dan i Beer-seba a encerrá mas cu nan distancia for di otro. Por ehempel, Dan a disfruta di un yobida amplio; awa a brota for di tera pa forma un fuente dje rio Jordan, manera e portret na banda drechi ta mustra. Pero, Beer-seba tabata mashá diferente, pasobra e tabata situá den un tera secu, entre e costa di Lamá Mediterráneo i e punta di zuid di Lamá Morto.

Den e region di Beer-seba e yobida pa aña tabata solamente di 15 te 20 cm. Sabiendo esei, tuma nota dje portret ei ariba dje tel, of ceru di Beer-seba. * E berdura cu bo ta mira ta indica cu e portret tabata sacá despues dje yobida limitá dje tempo di friu, ora pa poco tempo e campo rond di Beer-seba ta berde. E sabana cerca dje tabata​—⁠i ta ainda​—⁠excelente pa planta cosecha di grano.

Pa motibo cu e tera tabata secu, relato bíblico tocante Beer-seba ta duna énfasis na poz di awa i derecho di awa. E stad tabata situá cerca e camina of ruta di caravana cu a cruza e mondi dje desierto mas zuid. Manera bo por imaginá, biahero pasando ei of cu a para ei tabatin mester di awa pa nan mes i pa nan bestia. Awa asina no a brota for di tera, manera na Dan, pero hende sí por a saqué for di poz. Realmente, e palabra hebreo be’erʹ kier men poz of burracu cobá pa yega na awa bao di tera. Beer-seba kier men “Poz di huramento” of, “Poz di siete.”

Pa hopi tempo Abraham i su famía a biba den Beer-seba of cerca dje, i nan tabata sa di importancia di poz di awa. Ora Agar, criá di Sara, a hui bai na desierto, e por a planeá di haya awa di poz of for di beduíno cu ta usa poz​—⁠tal como e señora beduína den e portret ne sigiente página, ariba, cu ta saca awa for di poz ne península di Sinaí. Ora Abraham tabatin despues cu despidi di Agar cu su yiu abusador, e bondadosamente a duné sacu di awa. Kico a pasa ora e awa a caba? “Anto Dios a habri su wowo di manera cu el a haya bista di un poz di awa; i el a bai i a cuminza yena e sacu di cuero cu awa i duna e mucha homber di bebe.”​—⁠Génesis 21:⁠19.

Unda Abraham a haya awa pa yena e sacu di cuero di Agar? Kizás for dje poz cu el a coba, cerca locual el a planta un mata di tamarisco. (Génesis 21:​25-33) Nos por bisa cu awor científico ta comprende ki apropiado tabata e mata di tamarisco cu Abraham a scoge, pasobra e mata tin foyo fini cu ta perde poco awa, di manera cu e por florece apesar dje tera secu.​—⁠Mira e foto aki bao.

E poz cu Abraham a coba tabata mencioná den un pleitu entre é i un rey filisteo. Poz tabata un bentaha balioso pa motibo dje scarcidad general di awa i e trabao necesario pa coba un poz hundo. Realmente, den e tempo ayá tabata un invasion di terreno di otro pa usa poz sin permiso.​—⁠Compara cu Número 20:​17, 19.

Si bo ta bishita Tel Beer-seba, bo por loer den un poz hundo na banda di zuidoost dje ceru. Ningun hende sa na ki tempo e tabata cobá den piedra masiso i su parti ariba (mirá e portret abao) tabata reforzá cu piedra. Arqueólogo djawe a habrié te na 30 meter hundo sin yega fondo. Uno di nan a bisa: “Ta un tentacion pa conclui cu e poz aki tabata . . . e ‘Poz di huramento’ unda Abraham i Abimelec a cera nan pacto.”​—⁠Biblical Archaeology Review.

Ta parce cu Beer-seba a crece despues durante tempo bíblico, birando un stad fortificá cu un porta grandi. Pero clave pa su existencia i bon éxito tabata e awa vital di su poz hundo.

[Nota]

^ Pa un bista mas amplio di Tel Beer-seba, mira El calendario de los testigos de Jehová de 1993.

[Rekonosementu di plachi na página 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Rekonosementu di plachi na página 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.