Bai na kontenido

Bai na kontenido

Orígenes—Con Su Siñansa A Influenciá e Iglesia?

Orígenes—Con Su Siñansa A Influenciá e Iglesia?

Orígenes—Con Su Siñansa A Influenciá e Iglesia?

“E lider mas grandi di Iglesia despues dje Apostelnan.” Asina Jerónimo, traductor dje Bijbel latin Vulgata, a elogiá e teólogo di siglo 3, Orígenes. Pero no ta tur hende tabatin asina tantu aprecio pa Orígenes. Algun hende a consider’é un mal rais for di cua herehia a spruit. Segun un escritor di siglo 17, críticonan di Orígenes a declará: “Su doctrina en general ta absurdo i perhudicial, un veneno mortal manera di colebra cu el a scupi den mundu.” De echo, rond di tres siglo despues di su morto nan a declará Orígenes oficialmente un herehe.

DI CON Orígenes a causa admiracion i tambe hostilidad? Ki influencia e tabatin riba e desaroyo di doctrina di iglesia?

Celoso pa Iglesia

Orígenes a nace rond di aña 185 E.C. den e stad egipcio Alehandria. El a ricibí un educacion completo den literatura griego, pero su tata Leonides, a obligu’é dedicá mésun esfuerso na studia e Scritura. Ora Orígenes tabatin 17 aña, e emperador romano a saca un decreto cu a haci cambiamentu di religion un crímen. Nan a encarcelá Orígenes su tata pasobra el a bira cristian. Yen di celo hubenil, Orígenes tabata decididu pa djoin su tata den prizon i muri como mártir mescos cuné. Mirando esaki, Orígenes su mama a sconde su pañanan pa strob’é di sali fo’i cas. Via carta, Orígenes a roga su tata: “Tene cuidou pa bo no cambia di opinion djis pa nos.” Leonides a para firme i nan a ehecut’é, lagando su famia desampará. Pero Orígenes ya tabata suficiente avansá den su estudio cu e por a duna les di literatura griego i sostené su mama i su seis ruman hombernan mas chikitu.

E emperador tabata determiná pa stop cristianismo di plama. Tur instructor religioso cristian a hui for di Alehandria ya cu su decreto a afectá no solamente alumno sino tambe e maestronan. Ora cu hende no-cristian en busca di instruccion bíblico a acudí n’e hóben Orígenes pa yuda nan, el a aceptá e trabou aki como si fuera tabata un comision cu Dios a dun’é. Hopi di su alumnonan a muri como mártir, algun di nan asta promé cu nan a caba nan estudio. Riscando su mes bida, Orígenes a encurashá su alumnonan abiertamente, sea nan tabata dilanti hues, den prizon of a punto di ser ehecutá. Eusebio, un historiadó di siglo 4, ta informá cu ora tabata hiba e alumnonan pa ser ehecutá, Orígenes, “cu gran curashi, a saludá nan cu un sunchi.”

Hopi hende no-cristian a haña rabia riba Orígenes, pasobra nan tabata consider’é responsabel di a combertí nan amigunan i causa nan morto. Hopi bes el a scapa na wowo di angua di atake di multitud desordená i di un morto violento. Aunke el a hañ’é forsá ta muda di un lugá pa otro pa hui di su persiguidónan, Orígenes no a stop di duna les. Su actitud intrépido i dedicacion a impresioná Demetrio, e obispu di Alehandria. P’esei, ora Orígenes tabatin apénas 18 aña di edad, Demetrio a nombr’é como cabes dje scol pa instruccion religioso na Alehandria.

Cu tempu, Orígenes a bira un erudito di renombre i a skirbi masha hopi obra. Tin hende ta bisa cu el a skirbi 6.000 buki, aunke esaki probablemente ta un exageracion. Su obra mas famoso ta Héxapla (Seis Biaha), un edicion gigantesco di 50 volúmen dje Scritura Hebreo. Orígenes a skirbi e Héxapla den seis columna paralelo cu a contené: (1) e texto hebreo i arameo, (2) un transliteracion griego dje texto ei, (3) e version griego di Akila, (4) e version griego di Símaco, (5) e Septuaginta na griego, cu Orígenes a revisá pa corespondé mas exactamente cu e texto hebreo, i (6) e version griego di Teodocion. “Dor dje combinacion di texto aki,” segun erudito di Bijbel John Hort, “Orígenes a spera di tira lus riba e nificacion di hopi pasashi caminda e lector griego lo a keda sea tur confundí of lo a ser engañá si e tabatin solamente e Septuaginta su dilanti.”

‘Bayendo Mas Ayá di e Cosnan Skirbí’

Sin embargo, e clima religioso confuso di siglo 3 a influenciá Orígenes su manera di duna instruccion dje Scritura profundamente. Aunke cristiandad tabata den su infancia, ya caba e tabata contaminá cu creencianan no-bíblico, i su iglesianan plamá tabata siña vários doctrina.

Orígenes a aceptá algun dje doctrinanan aki, i a yama nan siñansa dje apostelnan. Pero el a sinti su mes liber pa speculá riba otro preguntanan. Hopi di su alumnonan tabata lucha e tempu ei cu cuestionnan filosófico contemporáneo. Den un intento pa yuda nan, Orígenes a haci un estudio cuidadoso dje vários scolnan di filosofia cu tabata forma e manera di pensa di su alumnonan hóben. El a busca manera pa percurá contestanan satisfactorio riba e preguntanan filosófico di su alumnonan.

Den un intento pa reconciliá Bijbel cu filosofia, Orígenes hopi bes a haci uso dje método alegórico di interpretá e Scritura. E método ei kier men cu el a asumí cu e Scritura semper tin un nificacion spiritual pero no necesariamente unu literal. Manera un erudito a remarcá, esaki a duna Orígenes “e medio pa atribuí na Bijbel cualkier idea no-bíblico cu tabata pas den su propio sistema teológico, miéntras cu el a profesá (i sin duda a imaginá su mes sinceramente) di ta un interpretadó masha entusiástico i fiel dje pensamentu di Bijbel.”

Un carta cu Orígenes a skirbi un di su alumnonan ta duna un bista di su forma di pensa. Orígenes a señalá cu e israelitanan a traha artículonan pa usa den Jehova su tempel cu e oro di Egipto. Den esaki el a haña e apoyo alegórico p’e usa filosofia griego pa siña cristianismo. El a skirbi: “Esta útil pa e yunan di Israel tabata e cosnan cu nan a bini cuné for di Egipto, cosnan cu e egipcionan no a usa pa bon, pero cu e hebreonan, guiá dor dje sabiduria di Dios, a usa pa e sirbishi di Dios.” Pues Orígenes a animá su alumno pa “saca for dje filosofia dje griegonan cualkier cos cu por sirbi como un tópico di estudio of un preparacion pa cristianismo.”

E forma sin restriccion aki di abordá interpretacion bíblico a haci difícil pa distinguí doctrina cristian for di filosofia griego. Por ehempel, den su buki titulá Orígen di Principionan, Orígenes a describí Jesus como ‘e Yu unigénito, cu a nace, pero sin principio.’ I el a agregá: ‘Su procreacion ta eterno i pa semper. E no a bira Yu dor di ricibí e rosea di bida, dor di ningun acto externo, sino dor dje propio naturalesa di Dios.’

Orígenes no a haña e idea aki den Bijbel, pasobra e Scritura ta siña cu Jehova su Yu unigénito ta “e primogénito di tur creacion” i “e principio dje creacion di Dios.” (Colosensenan 1:15; Revelacion 3:14) Segun e historiadó religioso Augusto Neander, Orígenes a yega na e concepto di “procreacion eterno” mediante su “educacion filosófico den e scol platónico.” Pues, Orígenes a violá e principio bíblico básico aki: “No bai mas ayá di e cosnan skirbí.”—1 Corintionan 4:6.

Condená Como Herehe

Durante su promé añanan como maestro, un Sinodo di Alehandria a kita Orígenes su privilegionan como sacerdote. Probablemente esaki a sosodé pasobra obispu Demetrio a envidiá Orígenes su fama creciente. Orígenes a muda bai Palestina, caminda e admiracion p’e como un defensor famoso di doctrina cristian no a mengua, i einan el a sigui como sacerdote. De echo, ora ‘herehia’ a presentá den Oost, nan a acudí na dje p’e bai convencé obispunan cu a dual pa nan regresá na e sistema ortodox. Despues di su morto na aña 254 E.C., Orígenes su nomber a haña masha mal fama. Di con?

Despues cu cristianismo nominal a bira un religion prominente, nan a cuminsá definí mas precis kico iglesia a aceptá como siñansa ortodox. Di manera cu generacionnan mas despues di teólogo no a aceptá hopi di Orígenes su puntonan di bista filosófico cu tabata speculativo i tin biaha inexacto. Como consecuencia, su siñansanan a instigá controversianan amargo den iglesia. Den un intento pa plakia e disputanan aki i conserbá unidad, iglesia a condená Orígenes oficialmente pa herehia.

No ta Orígenes so tabata den eror. En realidad, Bijbel a profetisá un desviacion general for dje siñansanan puru di Cristo. E apostasia aki a cuminsá prosperá na fin di promé siglo, despues cu e apostelnan di Jesus a muri. (2 Tesalonicensenan 2:6, 7) Cu tempu, cierto personanan cu a profesá di ta cristian a establecé nan mes como “ortodox,” i a proclamá tur otro hende ‘herehe.’ Pero en realidad, cristiandad a desviá mashá for di cristianismo berdadero.

“Loke Falsamente Ta Yamá ‘Conocimentu’”

Apesar cu Orígenes su obranan tabata contené hopi speculacion, nan tabatin tambe elementonan probechoso. Por ehempel, e Héxapla a retené e nomber di Dios den su forma original di cuater letter hebreo, cu yama e Tetragramaton. Esaki ta duna evidencia importante cu cristiannan di promé tabata sa i a usa e nomber personal di Dios: Jehova. No obstante, un patriarca di iglesia di siglo 5 cu yama Teófilo a yega di spierta: “E obranan di Orígenes ta manera un sabana cu tur tipo di flor. Si mi haña cualkier flor bunita mi ta pikié; pero si cualkier cos parce algu cu ta hinca manera sumpiña, mi ta evit’é.”

Dor di mescla siñansanan bíblico cu filosofia griego, Orígenes su teologia a mescla cu eror, i e consecuencianan tabata desastroso pa cristiandad. Por ehempel, aunke despues nan a rechasá mayoria di Orígenes su speculacionnan sin base, su puntonan di bista tocante “procreacion eterno” di Cristo a yuda pone e fundeshi pa e doctrina no-bíblico di Trinidad. E buki The Church of the First Three Centuries (E Iglesia dje Promé Tres Siglonan) ta comentá: “E smak pa filosofia [introducí dor di Orígenes] tabata destiná pa no ser exterminá unbes.” Cu ki resultado? “E senciyes dje fe cristian a ser corumpí, i un cantidad sinfin di eror a drenta den e Iglesia.”

Di su parti, Orígenes por a haci caso dje spiertamentu di apostel Pablo i evitá di contribuí na e apostasia aki dor di ‘apartá su mes for di papiamentu bano cu ta violá loke ta santu i for dje contradiccionnan di loke falsamente ta yamá “conocimentu.”’ Pero en bes di esei, Orígenes “a desviá for dje fe,” dor di basa gran parti di su siñansa riba tal “conocimentu.”—1 Timoteo 6:20, 21; Colosensenan 2:8.

[Plachi na página 31]

E obra “Héxapla” di Orígenes ta mustra cu nan a usa Dios su nomber den e Scritura Griego Cristian

[Rekonosementu]

Publicá cu permit di Syndics of Cambridge University Library, T-S 12.182

[Rekonosementu pa Potrèt na página 29]

Culver Plachinan