Bai na kontenido

Bai na kontenido

E Problemanan di Distinshon di Klase

E Problemanan di Distinshon di Klase

E Problemanan di Distinshon di Klase

“POR TA MASHA BON KU IGUALDAT TA UN DERECHO DI HENDE. PERO NINGUN PODER RIBA TERA POR HASIÉ BIRA UN REALIDAT.”

Asina Honoré de Balzac, un novelista franses di siglo 19, a bisa. Bo ta di akuerdo kuné? Hopi hende ta inkliná na pensa ku desigualdat den sosiedat ta algu robes. Tòg, asta awor den siglo 21, ainda sosiedat humano ta partí den vários klase sosial.

CALVIN COOLIDGE, presidente di Merka di 1923 pa 1929, tabata preokupá ku e problema di distinshon di klase sosial. El a papia di “eliminá tur privilegio dje klase sosial mas haltu kompletamente.” No opstante, un 40 aña despues di Coolidge su gobernashon, e Komishon Kerner—ku tabatin e tarea di studia e relashon entre hende di diferente rasa—tabata preokupá ku Merka inevitablemente lo parti den dos sosiedat, “unu blanku, unu pretu, esta dos klase separá i desigual.” Algun hende ta bisa ku ya e palabranan aki a kumpli kaba i ku den e pais ei “e distinshon ekonómiko i rasial ta bira kada bes mas grandi.”

Dikon ta asina difísil pa logra igualdat di hende? Naturalesa humano ta hunga un papel importante. Eks-miembro di kongreso merikano William Randolph Hearst a yega di bisa: “Tur hende a ser kreá igual por lo ménos den un sentido: nan no kier ta igual.” Kiko e tabata kier men? Kisas Henry Becque, un eskritor franses di siglo 19, a ekspresá esaki di un manera mas kla ainda: “Loke ta hasi igualdat bira un asuntu asina difísil pa alkansá ta, ku nos ke ta igual ku nos superiornan so.” Ku otro palabra, ounke hende kier ta igual ku esnan ku ta mihó pará ku nan den sosiedat, mayoria lo no ta dispuesto pa entregá sierto privilegio i bentaha pa laga hende ku den nan bista ta ménos bon pará ku nan, haña igualdat.

Den pasado hende tabata nase sea komo hende komun, komo aristokrat, òf asta komo miembro di famia real. Ainda esei ta e kaso na algun lugá. Pero den mayoria pais awe, ta plaka ta determiná si bo ta di klase inferior, medio òf privilegiá. Pero tin otro faktor ku tambe ta determiná bo klase sosial, por ehèmpel bo rasa, bo edukashon, i si bo sa lesa i skirbi. I tin lugá kaminda nan ta deskriminá bo a base di bo sekso. Na e lugánan ei nan ta konsiderá hende muhé komo e klase inferior.

Tin Indikashon di Speransa?

Leinan di derecho humano a yuda kibra algun barera di klase sosial. Na Merka nan a pasa algun lei ku ta prohibí segregashon sosial. Na Suráfrika nan a prohibí apartheid. Ounke bo ta haña sklabitut aki aya ainda, e ta ilegal na vários parti di mundu. Desishonnan di korte a obligá hende rekonosé derecho riba tereno di sierto gruponan nativo. Ademas, leinan kontra diskriminashon a habri kaminda pa e klase ménos privilegiá haña yudansa.

Esei kier men ku desigualdat sosial lo kaba? Tòg nò. Maske algun tipo di distinshon di klase a pèrdè forsa, tin otro ku a kuminsá lanta kabes. E buki Class Warfare in the Information Age (Guera di Klase Sosial den e Era di Informashon) ta bisa: “Awendia no ta korekto pa kategorisá hende komo kapitalista òf dje klase trahadó. Pero esei ta debí ku e dos klasenan aki a parti bira grupitonan mas chikitu di hende rabiá.”

Semper distinshon di klase sosial lo keda separá hende for di otro? Wèl, e siguiente artíkulo lo mustra ku tin speransa p’e situashon aki.