Bai na kontenido

Bai na kontenido

Un Siglo Dominá pa Satanas?

Un Siglo Dominá pa Satanas?

Un Siglo Dominá pa Satanas?

“TENIENDO kuenta ku e aspektonan di mas pió, esaki tabata e siglo di Satanas. Den niun otro era hende a yega di demostrá un tendensia i apetit asina fuerte pa mata miónes di otro hende pa motibu di rasa, religion òf klase sosial.”

E di 50 aniversario di e liberashon di víktimanan inosente será den e kamponan di eksterminashon nazi a provoká e komentario anterior den un editorial den e korant The New York Times di 26 di yanüari 1995. E Holokousto—un dje genosidionan mas konosí den historia—a kaba ku rònt di seis mion hudiu. Kasi tres mion siudadano polako ku no tabata hudiu a muri den loke a ser yamá e “Holokousto Lubidá.”

“Segun kálkulo, durante e periodo di 1900 pa 1989, guera a mata 86 mion hende,” Jonathan Glover ta informá den su buki Humanity—A Moral History of the Twentieth Century (Humanidat—Un Historia Moral di Siglo Binti). E ta agregá: “E eskala riba kua mortonan a kai den siglo binti ta inkreibel, difísil pa imaginá. Siendo ku rònt di dos tersera parti (58 mion) a ser matá den dos guera mundial, no tin muchu sentido pa saka un promedio di e kantidat di mortonan ku a kai. Pero si a repartí e mortonan aki na un manera uniforme over di e periodo ei, guera lo a mata rònt di 2.500 hende pa dia. Esei ta mas ku 100 pa ora, nònstòp, pa nobenta aña largu.”

Konsekuentemente, siglo 20 a ser yamá un dje siglonan mas sangriente ku humanidat a yega di konosé. Den su buki Hope Against Hope (Speransa Kontra Speransa), Nadezhda Mandelstam ta skirbi: “Nos a mira e triunfo di maldat despues ku e balornan di humanismo a ser rebahá te na suela i trapá.” Akaso maldat a vense den e lucha di bon kontra malu?

[Rekonosementu pa Potrèt na página 2]

PORTADA: Mama ku yu: J.R. Ripper/SocialPhotos

[Plachi na página 3]

U.S. Department of Energy photograph