Bai na kontenido

Bai na kontenido

Siña e Arte di Mustra Takto

Siña e Arte di Mustra Takto

Siña e Arte di Mustra Takto

PEGGY a mira kon su yu hòmber tabata papia masha brutu ku su ruman hòmber chikí. Peggy a puntr’é: “Bo ta kere ku esei ta e mihó manera pa papia ku bo ruman? Wak kon tristu el a bira!” Dikon Peggy a bisa esei? Pasobra e tabata purba siña su yu e arte di mustra takto i tene konsiderashon ku sintimentu di otro hende.

Apòstel Pablo a animá Timoteo, su kompañero mas hóben, pa ta “kariñoso ku tur hende” [òf, “yen di takto”]. Esei lo a yuda Timoteo pa no hùrt otro hende. (2 Timoteo 2:24) Kiko ta takto? Kon nos por mehorá den mustra takto? I kon bo por yuda otro hende desaroyá e arte ei?

Kiko Ta Takto?

Lo bo por definié komo e kapasidat di por distinguí ku un situashon ta delikado i hasi òf bisa e kos di mas bondadoso òf apropiá na e momentu ei. Na papiamentu, takto por referí tambe na e kapasidat di sinti, por ehèmpel ku bo dedenan. Meskos ku nos dede por sinti si algu ta pegapega, suave, lizu, kayente òf yen di kabei, asina un hende ku takto por ripará kon otro hende ta sinti i por distinguí ki efekto su palabranan i su akshonnan tin riba nan. Takto no ta djis algu ku bo ta siña; e tin di haber tambe ku e deseo sinsero di no kier hùrt otro hende.

Den e relato bíbliko ku ta papia di Gehazi, e kriá di Eliseo, nos ta haña un ehèmpel di un persona sin takto. Un muhé sunamita kende su yu a kaba di muri den su brasa a bin serka Eliseo, buskando konsuelo. Ora nan a puntra e muhé si tur kos ta bon, el a kontestá: “Tur kos ta bon.” Pero ora el a kohe pia di e profeta tene, “Gehazi a yega serka pa push’é un banda.” Sin embargo, Eliseo a bisa: “Lag’é na pas, pasobra e tin angustia den su alma.”—2 Reinan 4:17-20, 25-27.

Kon Gehazi por a trata asina brutu i sin takto? Ta bèrdat ku e señora no a ekspresá su sintimentu ora nan a puntr’é. Pero ya, mayoria persona no ta kana bisa tur hende kon nan ta sinti. No opstante, su emoshon di un manera òf otro lo mester tabata bisto. Eliseo aparentemente a ripará kon e señora tabata sinti. Pero Gehazi sea no a ripará, òf a propósito a ignorá e señora su sintimentunan. Esaki ta un ehèmpel típiko di loke sa pone hende aktua sin takto. Ora un persona ta muchu enfoká riba e importansia di su trabou, fásilmente e por keda sin ripará òf wòri ku e nesesidatnan di e hendenan ku e ta trata kuné. E ta meskos ku un shofùr di konvoi ku ta asina preokupá pa tene su mes na su orario, ku e no ta para pa kohe pasahero.

Pa nos evitá di ta sin takto manera Gehazi, nos mester hasi esfuerso pa ta bondadoso ku hende, pasobra nos no sa kon nan realmente ta sinti. Semper nos mester ta alerta pa nota e kosnan ku ta indiká kiko un persona ta sinti, anto reakshoná riba esei ku un palabra òf akto bondadoso. Kon bo por mehorá den esaki?

Komprondé e Sintimentunan di Otro Hende

Hesus a destaká den ripará sintimentu di hende i tambe den determiná kua ta e mihó manera pa trata nan ku bondat. Un biaha e tabata komiendo na kas di Simon, un fariseo, ora ku un muhé konosí den e stat komo “un pekadó” a aserk’é. Den e kaso aki tampoko e muhé no a bisa niun pia di palabra, pero su manera di aktua a bisa hopi. “El a trese un butishi di alabaster ku perfume aden, i el a bai para [Hesus] su tras na su pianan ta yora, i a kuminsá muha su pianan ku su awa di wowo, i tabata seka nan ku su kabei, i tabata sunchi su pianan i hunta nan ku e perfume.” Hesus a rekonosé kiko tur esei a nifiká. I maske Simon no a bisa nada, Hesus por a ripará ku e tabata bisa den su mes: “Si e hòmber aki tabata un profeta e lo tabata sa ta ken i ki sorto di hende e muhé aki ta ku ta mishi kuné, ku ta un pekadó e ta.”—Lukas 7:37-39.

Imaginá bo kuantu daño Hesus lo por a kousa si el a pusha e muhé un banda, òf si el a bisa Simon: “Hòmber ignorante! Bo no por mira ku e muhé a repentí?” En bes di esei, Hesus ku takto a konta Simon un komparashon tokante un hòmber ku a pordoná un persona un debe grandi i un otro persona un debe chikí. Hesus a puntr’é: “Kual di nan dos anto lo stim’é mas?” Pues, na lugá di duna e impreshon di ta kondená Simon, Hesus tabata por a elogi’é pa e kontesta korekto ku el a duna. Kaba, bondadosamente el a yuda Simon rekonosé e hopi indikashonnan ku e muhé a duna di su berdadero sintimentu i kon el a ekspresá su repentimentu. Anto Hesus a dirigí su mes na e muhé i bondadosamente a indiká ku el a komprondé su sintimentunan. El a bis’é ku su pikánan a wòrdu pordoná anto kaba e di: “Bo fe a salba bo, bai na pas.” E palabranan ei, ekspresá ku takto, sigur a fortalesé e muhé su determinashon pa hasi loke ta korekto! (Lukas 7:40-50) Hesus a logra mustra takto pasobra el a opservá kon hende tabata sinti i a reakshoná riba esei ku kompashon.

Meskos ku Hesus a yuda Simon, asina nos tambe por siña komprondé i despues yuda otronan komprondé e emoshonnan ku hende ta ekspresá sin palabra. Rumannan ku tin eksperensia tin biaha por siña e arte aki na esnan mas nobo den e sirbishi kristian. Despues di a kaba di papia ku un persona tokante e bon nobo, nan por analisá e kosnan ku a indiká kon e persona ku nan a topa tabata sinti. E persona tabata tímido, na duda, iritá òf okupá? Kua lo ta e manera mas bondadoso pa yud’é? Ansianonan tambe por yuda rumannan ku kisas a ofendé otro debí na falta di takto. Yuda kada un di nan komprondé e sintimentu di e otro. Esun ta sinti su mes insultá, ignorá òf ku a komprond’é robes? Kon bondat por lag’é sinti mihó?

Mayornan ta hasi bon di yuda nan yunan kultivá kompashon, ya ku ta esaki lo motivá nan pa mustra takto. E yu hòmber di Peggy, menshoná den e introdukshon, a ripará ku su ruman hòmber chikí su kara tabata kòrá, su lepnan di trèk i ku e tabata awa na wowo, i el a rekonosé e doló ku su ruman tabata sinti. Manera su mama a spera, el a sinti duele i a determiná pa kambia su komportashon. Ámbos yu di Peggy a hasi bon uso di e abilidat ku nan a siña for di infansia, i añanan despues nan a bira hasidó di disipel produktivo i wardadó den e kongregashon kristian.

Mustra Ku Bo Ta Komprondé

Takto ta importante spesialmente ora bo tin un keho kontra un persona. Ta masha fásil pa bo rebahá su dignidat. P’esei ta apropiá pa semper duna un elogio promé. En bes di kritiká e persona, konsentrá riba solushoná e problema. Splik’é kon su akshon ta afektá bo i bisa presis ki kambio lo bo kier mira. Anto sea prepará pa skucha. Kisas ta abo no a komprond’é bon.

Hende gusta sinti ku bo ta komprondé nan punto di bista maske bo no ta di akuerdo kuné. Hesus a papia ku takto, mustrando ku e ta komprondé Marta su angustia. El a bisa: “Marta, Marta, bo ta preokupá i ta molestiá bo kurpa ku asina hopi kos.” (Lukas 10:41) Asina tambe, ora un persona ta papia di un problema—en bes di ofresé un solushon promé ku bo kaba di tende henter e asuntu—un manera pa mustra ku takto ku bo ta komprondé e persona ta dor di ripití e problema òf e keho den bo mes palabra. Esaki ta un manera bondadoso di mustra ku bo ta komprondé e situashon.

Sa Kiko Bo No Mester Bisa

Ora Reina Ester kier a pidi su kasá pa para e kòmplòt ku Haman a traha pa destruí e hudiunan, el a usa takto pa perkurá ku su kasá ta den bon beis. E ora ei numa el a menshoná e tema delikado. Pero tambe nos ta siña algu dor di tuma nota di loke e no a bisa. Demostrando takto, el a keda sin menshoná e responsabilidat ku su kasá tambe tabatin den e kòmplòt malbado.—Ester 5:1-8; 7:1, 2; 8:5.

Di mesun manera, ora nos ta bishitá e esposo inkrédulo di un ruman muhé kristian, pakiko no mustra takto i kuminsá puntra tokante kosnan ku ta interes’é, en bes di saka Beibel mesora p’e? Ora un hende deskonosí bini Salòn di Reino ku paña kasual bistí, òf un persona kuminsá asistí atrobe despues di hopi tempu, dun’é un bonbiní kaluroso en bes di komentá riba loke e tin bistí òf riba su ousensia. I ora bo ripará ku un persona resien interesá tin un punto di bista robes, kisas ta mihó pa bo no korigié mesora. (Juan 16:12) Takto ta enserá mustra bondat dor di sa kiko bo no mester bisa.

Abla Ku Ta Kura

Siña e arte di papia ku takto lo yuda bo tin relashonnan agradabel ku otro hende, asta ora un persona a malinterpretá bo motibunan i ta karga renkor amargo. Por ehèmpel, ora e hòmbernan di Efrain “a purba mashá pa haña un pleitu” ku Gideon, su kontesta ku takto a inkluí un splikashon kla di loke realmente a pasa i un evaluashon onesto di loke e hòmbernan di Efrain a logra den pasado. Esaki a demostrá takto, pasobra Gideon a rekonosé dikon nan tabata rabiá, i su modestia a laga nan sinti mas mihó.—Huesnan 8:1-3, NW; Proverbionan 16:24.

Semper purba pensa ki efekto bo palabranan lo tin riba otro hende. Dor di hasi esfuerso pa mustra takto lo bo eksperensiá e goso deskribí na Proverbionan 15:23: “Un hende tin alegria ora ku e duna un bon kontesta, i ki bon ta un palabra duná na ora!”

[Plachi na página 31]

Mayornan por siña nan yunan sinti pa otro hende

[Plachi na página 31]

Predikadónan kristian ku tin eksperensia por siña esnan mas nobo pa mustra takto