Bai na kontenido

Bai na kontenido

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Génesis—I

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Génesis—I

E Palabra di Yehova Ta Bibu

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Génesis—I

“GÉNESIS ta nifiká “orígen,” òf “nasementu.” E nòmber aki ta pas pa un buki ku ta konta kon universo a originá, kon planeta tera a ser prepará komo lugá di biba pa hende, i kon bin hende ta biba riba dje. Moisés a skirbi e buki aki den e desierto di Sinaí, i posiblemente a komplet’é na aña 1513 promé ku nos era.

E buki di Génesis ta konta nos tokante e mundu promé ku Diluvio, kiko a pasa na komienso di e era despues di Diluvio, i kon Yehova Dios a trata ku Abraham, Isaak, Jakòb i Hosé. E artíkulo aki lo konsiderá puntonan sobresaliente di Génesis 1:1–11:9, básikamente te na e tempu ku Yehova a kuminsá trata ku patriarka Abraham.

E MUNDU PROMÉ KU DILUVIO

(Génesis 1:1–7:24)

E palabranan di introdukshon di Génesis, “na prinsipio,” ta referí na míles di miónes di aña den pasado. E susesonan di e seis “dianan” di kreashon, es desir, e periodonan di tempu den kua obranan spesial di kreashon a tuma lugá, ta ser deskribí manera un opservadó humano lo a mira nan si e tabata presente riba tera. Na fin di e di seis dia, Dios a krea hende. Ounke poko tempu despues e Paradeis ta bai pèrdí debí na hende su desobedensia, Yehova ta duna un speransa. E promé-promé profesia di Beibel ta papia di un “simia” ku lo anulá tur e efektonan di piká i plècha Satanas den kabes.

Durante e 16 siglonan ku ta sigui, Satanas ta logra apartá tur hende for di Dios, ku eksepshon di algun hende fiel, manera Abel, Enok i Noe. Por ehèmpel, Kain ta asesiná su ruman hòmber hustu Abel. Kaba “hende a kuminsá invoká e nòmber di” Yehova aparentemente den un manera sin rèspèt. Lamek ta reflehá e spiritu violento di su tempu dor di komponé un poema tokante kon el a mata un mucha hòmber, supuestamente den defensa propio. E situashon ta empeorá ora ku yunan di Dios, angelnan desobediente, ta tuma hende muhé komo esposa i ta produsí gigantenan violento. Sin embargo, fiel Noe ta traha e arka, ku kurashi e ta spièrta otro hende tokante e Diluvio inminente, i huntu ku su famia e ta skapa e destrukshon kousá dor di Diluvio.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

1:16—Kon Dios por a produsí lus riba e promé dia si ta te e di kuater dia numa el a traha dos lus grandi? E palabra hebreo tradusí “traha” den versíkulo 16 no ta meskos ku e palabra pa “krea” usá na Génesis kapítulo 1, versíkulo 1, 21 i 27. “E shelunan”—ku a inkluí e lusnan grandi—a ser kreá hopi tempu promé ku e “promé dia” a sikiera kuminsá. Pero nan lus no tabata yega te na superfisie di tera. Riba e promé dia, “tabatin lus” pasobra un lus dòf a penetrá e kapanan di nubia i a bira visibel riba tera. Asina planeta tera, segun ku e ta drei, a kuminsá haña dia i anochi. (Génesis 1:1-3, 5) Pero for di riba tera ainda no por a mira e fuentenan di e lus ei. Sin embargo, durante e di kuater periodo di kreashon un kambio notabel a tuma lugá. Dios a laga solo, luna i e streanan kuminsá bria i “duna lus riba tera.” (Génesis 1:17) “Dios a traha” nan den e sentido ku awor for di riba tera por a mira nan.

3:8, 9—Yehova Dios a papia direktamente ku Adam? Beibel ta revelá ku ora Dios a papia ku hende, hopi bes el a hasi esei via angel. (Génesis 16:7-11; 18:1-3, 22-26; 19:1; Huesnan 2:1-4; 6:11-16, 22; 13:15-22) Dios su bosero prinsipal tabata su Yu unigénito, yamá “e Palabra.” (Juan 1:1) Muy probablemente Dios a papia ku Adam ku Eva via “e Palabra.”—Génesis 1:26-28; 2:16; 3:8-13.

3:17—Den ki manera e tera a ser maldishoná, i pa kuantu tempu? E maldishon pronunsiá kontra e tera (suela) a nifiká ku awor lo a bira hopi difísil pa kultiv’é. E desendientenan di Adam a sinti e efektonan di e tera maldishoná, ku su matanan di sumpiña i bringamosa. E efekto tabata asina pisá, ku e tata di Noe, Lamek, a papia di “e trabou duru [òf, “doló,” NW] di nos mannan, pa motibu di e tera ku SEÑOR a maldishoná.” (Génesis 5:29) Despues di Diluvio, Yehova a bendishoná Noe i su yu hòmbernan, i a deklará ku Su propósito ta pa nan yena tera. (Génesis 9:1) Aparentemente Dios a kita e maldishon for di riba e tera.—Génesis 13:10.

4:15—Kon Yehova a “pone un marka riba Kain”? Na e idioma hebreo original Beibel no ta bisa ku Dios a pone un marka òf señal riba e kurpa di Kain. E marka probablemente a konsistí di un dekreto divino ku otro hende tabata sa di dje i a kumpli kuné, i ku a sirbi pa evitá ku nan ta mat’é pa vengansa.

4:17—Unda Kain a haña su kasá? Adam “a engendrá mas yu hòmber i yu muhé.” (Génesis 5:4) Pues anto, Kain a kasa ku un di su ruman muhénan òf podisé ku un subrina. Despues, e Lei ku Dios a duna Israel no a permití ruman hòmber ku ruman muhé karnal kasa ku otro.—Levítiko 18:9.

5:24—Den ki manera Dios ‘a tuma Enok’? Aparentemente Enok tabata kore peliger di ser matá, pero Dios no a permitié sufri na man di su enemigunan. Apòstel Pablo a skirbi: “Enok a wòrdu trasladá pa e no mira morto.” (Hebreonan 11:5) Esaki no ke men ku Dios a tum’é den shelu, i ku el a sigui biba einan. Hesus tabata e promé persona ku a subi na shelu. (Juan 3:13; Hebreonan 6:19, 20) E echo ku Enok a ser “trasladá pa e no mira morto” kisas ta nifiká ku Dios a hink’é den un trans profétiko i despues a terminá su bida miéntras ku e tabata den e trans ei. Den tal sirkunstansia, Enok no a sufri, òf “mira morto,” na man di su enemigunan.

6:6—Den ki sentido por ser bisá ku “a duel” Yehova ku el a traha hende? Aki e palabra hebreo tradusí “duel” tin di haber ku un kambio di aktitut òf intenshon. Yehova ta perfekto i pues e no a kometé un eror dor di traha hende. Sin embargo, su aktitut mental sí a kambia pa ku e generashon malbado promé ku Diluvio. Dios a kambia su aktitut di Kreadó di hende i a bira nan destruktor debí ku e tabata malkontentu ku nan maldat. E echo ku el a spar algun hende ta mustra ku e duele ku el a sinti di a traha hende, tabatin di haber solamente ku esnan ku a bira malbado.—2 Pedro 2:5, 9.

7:2—Kiko tabata e base pa por distinguí entre bestia limpi i impuru? E base pa hasi e distinshon aparentemente tabatin di haber ku loke por a usa pa sakrifisio den adorashon, i no ku loke nan por a kome òf no kome. Hende no a kome karni di bestia promé ku Diluvio. Ta ku e Lei di Moisés a bini e deskripshon di kuminda “limpi” i “impuru,” i e restrikshonnan ei a terminá ora ku e Lei a ser abolí. (Echonan 10:9-16; Efesionan 2:15) Aparentemente, Noe tabata sa kiko tabata apropiá pa sakrifisio den e adorashon di Yehova. Asina ku el a sali for di e arka, el “a traha un altar pa SEÑOR i a kohe for di tur bestia limpi i for di tur para limpi i a ofresé ofrendanan kimá riba e altar.”—Génesis 8:20.

7:11—Di unda e awa ku a kousa e Diluvio mundial a bini? Durante e di dos “dia” òf periodo di kreashon, ora ku e “firmamentu” di e atmósfera di tera a ser formá, tabatin awanan “bou di e firmamentu” i awanan “ariba di e firmamentu.” (Génesis 1:6, 7) E awanan ‘abou’ tabata awa ku tabatin kaba riba tera. E awanan “ariba” tabata kantidatnan enorme di humedat ku tabata kologá haltu riba tera, i ku a forma un “gran abismo” di awa. Ta e awanan aki a kai riba tera den tempu di Noe.

Lès pa Nos:

1:26. Siendo ku hende ta trahá den Dios su imágen, nan tin e kapasidat pa reflehá e atributonan di Dios. Nos sigur mester purba kultivá kualidatnan manera amor, miserikòrdia, kariño, bondat i pasenshi, i asina reflehá Esun ku a traha nos.

2:22-24. Matrimonio ta un areglo di Dios. E union matrimonial ta permanente i sagrado, i hòmber ta fungi komo kabes di e famia.

3:1-5, 16-23. Felisidat ta dependé di e echo ku nos ta rekonosé Yehova su derecho komo Soberano universal den nos bida personal.

3:18, 19; 5:5; 6:7; 7:23. Yehova su palabra semper ta kumpli.

4:3-7. Yehova tabata kontentu ku e sakrifisio di Abel pasobra e tabata un hòmber hustu di fe. (Hebreonan 11:4) Di otro banda, Kain no tabatin fe, manera su akshonnan a demostrá. Su obranan tabata malbado, i a ser karakterisá pa yalusí, odio i asesinato. (1 Juan 3:12) Ademas, probablemente el a duna masha tiki atenshon na su ofrenda i simplemente a present’é mekánikamente. Nos sakrifisionan di alabansa na Yehova lo no mester ta di henter nos alma i kompañá pa un aktitut i kondukta korekto?

6:22. Ounke a tuma hopi aña pa traha e arka, Noe a hasi konforme tur loke Dios a manda. Ta p’esei Noe i su famia a ser preservá atraves di e Diluvio. Yehova ta papia ku nos mediante su Palabra skirbí i ta duna nos instrukshon mediante su organisashon. Ta pa nos propio probecho pa skucha i obedesé.

7:21-24. Yehova no ta destruí e hustunan huntu ku e malbadonan.

HUMANIDAT TA DRENTA UN ERA NOBO

(Génesis 8:1–11:9)

Despues ku e mundu promé ku Diluvio a ser destruí, humanidat ta drenta un era nobo. Hende ta haña pèrmit pa kome karni pero ku e òrdu pa apstené for di sanger. Yehova ta outorisá pena di morto pa asesinato. Tambe e ta establesé e aliansa di regenbog (rembog), i ta primintí di nunka mas trese un otro Diluvio. E tres yu hòmbernan di Noe ta bira antepasado di henter e rasa humano, pero Noe su bisañetu Nimròd ta bira “un yagdó poderoso dilanti di [òf, “na oposishon ku,” NW] SEÑOR.” En bes di plama i yena tera, hende ta disidí di konstruí un stat ku yama Babel i tambe un toren pa nan traha un nòmber famoso pa nan mes. Yehova ta desbaratá nan intenshon dor di konfundí nan lenga i plama nan riba henter tera.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

8:11—Si Diluvio a destruí tur mata di oleifi, na unda e palomba a haña e blachi di oleifi? Tin dos posibilidat. Ya ku oleifi ta un palu basta resistente, lo e por a keda bibu bou di awa pa algun luna durante Diluvio. Unabes e awanan di Diluvio a baha, un palu di oleifi ku tabata bou di awa lo a bolbe ta riba tera seku i por a saka blachi. Pero tambe e blachi di oleifi ku e palomba a trese pa Noe por a ser tumá for di un mata relativamente yòn ku a sprùit despues ku e awanan di Diluvio a baha.

9:20-25—Dikon Noe a maldishoná Kánaan? Muy probablemente Kánaan tabata kulpabel di un òf otro abusu òf perversidat kometé kontra su tawela Noe. Ounke Kánaan su tata, Kam, tabata testigu di esaki, e no a hasi nada pa evitá esei, sino mas bien a bai hasi redu tokante e asuntu. Sin embargo, e dos otro yu hòmbernan di Noe, Sèm ku Jafet, a tuma akshon pa tapa nan tata. P’e motibu ei nan a ser bendishoná, pero Kánaan a ser maldishoná, i Kam a sufri debí na e bèrgwensa ku esaki a trese riba su desendensia.

10:25—Kon tera a ser “dividí” den e dianan di Peleg? Peleg a biba di aña 2269 pa 2030 promé ku nos era. Tabata “den su dianan” ku Yehova a kousa un gran divishon dor di konfundí e idioma di e trahadónan di Babel i plama nan riba superfisie di henter tera. (Génesis 11:9) Di e manera ei, “e tera [òf, poblashon di tera] a keda dividí” den e dianan di Peleg.

Lès pa Nos:

9:1; 11:9. Ningun kòmplòt òf esfuerso humano no por desbaratá Yehova su propósito.

10:1-32. E dos registronan di lista di desendensia ku tin promé i despues di e relato di Diluvio—kapítulo 5 i 10—ta konektá henter e rasa humano ku e promé hòmber, Adam, via e tres yu hòmbernan di Noe. Asirio, kaldeo, hebreo, sirio i algun tribu arabir, ta desendiente di Sèm. Etiopio, egipsio, kananeo i algun tribu afrikano i arabir a bini di Kam. Pueblonan indo-europeo ta desendientenan di Jafet. Tur hende ta famia di otro, i tur a nase igual den bista di Dios. (Echonan 17:26) E bèrdat aki mester influensiá e manera ku nos ta mira i trata otro hende.

E Palabra di Dios Por Ehersé Poder

E promé parti di e buki di Génesis ta kontené e úniko relato eksakto di e komienso di humanidat su historia. Den e páginanan ei, nos ta komprondé mas a fondo ku ki propósito Dios a pone hende na mundu. Ta masha trankilisante pa mira ku ningun esfuerso humano, manera por ehèmpel loke Nimròd a hasi, por stroba kumplimentu di Dios su propósito.

Ora bo ta hasi bo lesamentu semanal di Beibel pa prepará pa e Skol di Ministerio Teokrátiko, lo ta bon pa bo konsiderá loke tin pará bou di e sekshon “Kontesta Riba Pregunta Bíbliko,” ya ku esei lo yuda bo komprondé algun di e pasashinan difísil di Beibel. E komentarionan bou di “Lès pa Nos” lo mustra bo kon bo por benefisiá di e lesamentu di Beibel di e siman. Ora ku ta apropiá, nan por sirbi tambe komo base pa un parti di nesesidat lokal den e Reunion di Sirbishi. Di bèrdat e Palabra di Yehova ta bibu i por ehersé poder den nos bida.—Hebreonan 4:12.