Bai na kontenido

Bai na kontenido

E “Tènt di e Rektonan Lo Floresé”

E “Tènt di e Rektonan Lo Floresé”

E “Tènt di e Rektonan Lo Floresé”

ORA e tempestat di Armagedón dal aden i pone fin n’e mundu malbado di Satanas, “kas di e malbadonan lo wòrdu destruí.” Kiko di e “tènt di e rektonan”? Wèl, den e mundu nobo ku Dios lo trese, e “lo floresé.”—Proverbionan 14:11.

Sin embargo, miéntras e tempu no yega ainda pa ‘e malbadonan wòrdu kòrtá for di tera i e traidónan wòrdu ranká for di dje,’ hende rekto ta haña nan ta biba meimei di nan. (Proverbionan 2:21, 22) E rektonan por floresé bou di e sirkunstansianan aki? E buki bíbliko di Proverbionan kapítulo 14, versíkulo 1 pa 11, ta mustra ku dor di laga sabiduria guia nos manera di papia i aktua, nos por haña sierto prosperidat i stabilidat for di awor.

Ora Sabiduria Ta Edifiká un Famia

Papiando di e influensia ku e esposa tin riba bienestar di e famia, Rei Salomon di Israel di antigwedat ta bisa: “E muhé sabí ta traha su kas, ma esun bobo ta bash’é abou ku su mes man.” (Proverbionan 14:1) Den ki sentido un hende muhé ku tin sabiduria ta traha òf edifiká su famia? Un muhé sabí ta respetá Dios su areglo ku ta e esposo ta kabes di kas. (1 Korintionan 11:3) E no ta laga e spiritu di independensia ku ta reina den e mundu di Satanas influensi’é. (Efesionan 2:2) E ta sumiso na su kasá i ta papia bon di dje, dor di kua otro hende ta haña mas rèspèt pa su kasá. Un muhé sabí ta aktivamente enbolbí den e edukashon spiritual i práktiko di su yunan. E ta traha duru p’e bienestar di su famia, hasiendo e hogar un lugá agradabel i dushi p’e famia. E ta manehá su kas na un manera prudente i ekonómiko. Un muhé berdaderamente sabí ta kontribuí n’e prosperidat i stabilidat di su famia.

Un muhé bobo no ta respetá esun ku Dios a nombra komo kabes di famia. E no ta pensa dos biaha p’e papia malu di su kasá. Dor ku e no ta ekonomisá, e ta malgastá e rekursonan ku e famia a traha duru pa yega na dje. Tambe e ta malgastá su tempu. Dor di esei, e kas ta for di òrdu i e muchanan ta sufri físikamente i spiritualmente. Sí, e muhé bobo ta basha su kas abou.

Pero kiko ta determiná si un persona ta sabí òf bobo? Proverbionan 14:2 ta bisa: “Esun ku ta kana den rektitut ta teme SEÑOR, ma esun ku ta pèrvèrso den su kamindanan ta despresi’é.” E persona rekto ta teme e Dios berdadero, i “e temor di SEÑOR ta e prinsipio di sabiduria.” (Salmo 111:10) Un persona berdaderamente sabí sa ku su obligashon ta pa “teme Dios i warda su mandamentunan.” (Eklesiastés 12:13) Di otro banda, e persona bobo ta hiba un bida ku no ta na armonia ku e normanan rekto di Dios. Su kamindanan ta pèrvèrso i trosí. Un persona asina ta despresiá Dios i ta bisa den su kurason: “No tin Dios.”—Salmo 14:1.

Ora Lepnan Ta Ser Guiá pa Sabiduria

Kiko nos por bisa tokante e abla di un persona ku ta teme Yehova i di unu ku ta despresi’é? E rei ta bisa: “Den boka di e bobo tin un bara pa su lomba, ma lepnan di e sabínan lo preservá nan.” (Proverbionan 14:3) Un persona bobo no tin e sabiduria di ariba, p’esei e no ta ni pasífiko ni rasonabel. E sabiduria ku ta guia su stapnan ta terenal, bestial i diabóliko. Su manera di papia ta kontroversial i arogante. E orguyo di su boka ta kousa hopi problema tantu pa e mes komo pa otro hende.—Santiago 3:13-18.

Lepnan di e persona sabí ta preserv’é, òf proteh’é, i esei ta kontribuí na su felisidat. Den ki manera? E Skritura ta bisa: “Tin hende ta papia sin pensa, manera hinká di spada, ma lenga di hende sabí ta trese kuramentu.” (Proverbionan 12:18) Un persona sabí no ta papia pa loko ni e no tin un lenga skèrpi. Su kurason ta studia un asuntu promé ku e kontestá. (Proverbionan 15:28) Su palabranan bon skohí tin un efekto kurativo, esta, nan ta animá personanan deprimí i refreská esnan abatí. En bes di iritá otro hende, su lepnan ta fomentá pas i trankilidat.

Ora Sabiduria Ta Guia Aktividatnan Humano

Siguientemente, Salomon ta presentá un proverbio interesante ku aparentemente ta trata ku e nesesidat pa evaluá e bentaha- i desbentahanan di hasi sierto tarea. E ta bisa: “Kaminda no tin bue, stal ta keda limpi, ma dor di forsa di bue tin gran abundansia.”Proverbionan 14:4.

Un buki di referensia a komentá lo siguiente riba nifikashon di e proverbio aki: “Un pesebre [stal] bashí ta un indikashon di ku no tin bue [baka] pa alimentá, i p’esei un hende lo no tin molèster di limpia i kuida bestia, i e gastunan lo ta ménos. Pero e ‘bentaha’ aki ta bai pèrdí den v[ersíkulo] 4b: e ta duna di komprondé indirektamente ku sin bue, e kosecha lo no ta grandi.” E kunukero mester skohe sabí.

E prinsipio di e proverbio aki lo no ta apliká tambe ora nos ta pensa di kambia trabou, skohe un sierto tipo di kas, kumpra un outo, buska un bestia di kas, i kosnan por estilo? Un persona sabí lo evaluá e bentahanan i e desbentahanan i wak si loke e ke hasi realmente ta bal e esfuerso i gastu enbolbí.

Ora un Testigu Ta Sabí

Salomon ta kontinuá: “Un testigu fiel no ta gaña, ma un testigu falsu ta papia mentira.” (Proverbionan 14:5) E mentiranan di un testigu falsu sigur por kousa hopi daño. Por ehèmpel, nan a piedra Nabot e jezreelita mata pasobra dos hòmber pèrvèrso a lanta falsu testimonio kontra dje. (1 Reinan 21:7-13) I no ta testigu falsu nan a presentá kontra Hesus, lokual a hiba na su morto? (Mateo 26:59-61) Kontra Esteban tambe nan a lanta falsu testimonio; e tabata e promé disipel di Hesus ku a ser matá pa motibu di su fe.—Echonan 6:10, 11.

Kisas na prinsipio ningun hende no ta kai ariba ku un persona no ta papia bèrdat, pero konsiderá su futuro. Beibel ta bisa ku Yehova ta odia “un testigu falsu ku ta papia mentira.” (Proverbionan 6:16-19) E porshon di un persona asina lo ta den e lago ku ta kima ku kandela i suafel—e segundo morto—huntu ku malechornan manera matadó, fornikadó i adoradó di dios falsu.—Revelashon 21:8.

E testigu fiel no ta kometé perhurio ora e ta duna testimonio. Su testimonio no ta korumpí ku mentira. Esaki no ta nifiká sí ku e ta obligá pa duna tur informashon na personanan ku di un òf otro manera ke perhudiká Yehova su pueblo. E patriarkanan Abraham i Isaak a skonde sierto detayenan pa algun persona ku no tabata adorá Yehova. (Génesis 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Rahab di Jeriko a manda e hòmbernan di e rei riba un pista robes. (Josué 2:1-7) Hesukristu mes no a divulgá tur informashon ora ku esei lo a perhudik’é innesesariamente. (Juan 7:1-10) El a bisa: “No duna kachó loke ta santu, ni tira boso pèrlanan pa porko.” Pakiko nò? “Pa nan no . . . bira sker boso na pida-pida.”—Mateo 7:6.

Ora “Konosementu Ta Fásil”

Ta tur hende tin sabiduria? Proverbionan 14:6 ta bisa: “Un hasidó di bofon ta buska sabiduria i no ta hañ’é, ma konosementu ta fásil pa esun ku tin komprondementu.” Un hasidó di bofon por buska sabiduria, pero e no por haña gara riba berdadero sabiduria. E persona aki tin e arogansia di hasi chèrchi di e kosnan di Dios, i p’esei e no ta kumpli ku e kondishon básiko pa haña sabiduria, esta, konosementu eksakto di e Dios berdadero. Su orguyo i arogansia ta strob’é di siña tokante Dios i haña sabiduria. (Proverbionan 11:2) Pakiko e ta preokupá mes pa buska sabiduria? E proverbio no ta bisa pakiko, pero tal bes e ta hasi esei pa otro hende kere ku e ta sabí.

Pa un persona ku tin komprondementu “konosementu ta [algu] fásil.” Komprondementu ta ser definí komo e kapasidat di kapta kos, di mira ki relashon detayenan spesífiko tin ku e asuntu general. Ta e abilidat pa konektá vários aspekto di un tópiko i mira e totalidat, no djis e partinan isolá. E proverbio aki ta bisando ku konosementu ta bira algu fásil pa un persona ku tin e abilidat aki.

Den e konteksto aki, konsiderá bo mes eksperensia di gana konosementu di e bèrdat di Beibel. Tempu ku bo a kuminsá studia Beibel, muy probablemente e promé bèrdatnan ku bo a siña tabata e siñansanan básiko tokante Dios, su promesanan i su Yu. Pa un tempu nan a keda manera detayenan ku no tin nada di haber ku otro. Pero segun ku bo a sigui studia, e pidanan a kuminsá pas den otro i bo por a mira klaramente ki relashon e vários detayenan tin ku Yehova su propósito general pa humanidat i pa tera. Bo a mira e lógika di e bèrdat ku tin den Beibel i ki konekshon kosnan tin ku otro. A bira mas fásil pa siña i kòrda detayenan nobo pasobra bo por a mira unda pa pone nan den e totalidat.

Serka ken bo no mester bai buska konosementu? E rei sabí ta atvertí: “Bandoná e presensia di un hende bobo, sino lo bo no diserní palabranan di konosementu.” (Proverbionan 14:7) Un persona bobo no tin berdadero konosementu. Esei lo no sali for di su boka. E konseho ta pa bandoná un hende asina, i ta sabí pa keda leu for di dje. Ken ku ta anda ku “hende bobo lo sufri daño.”—Proverbionan 13:20.

Salomon ta kontinuá: “Sabiduria di e prudente ta pa komprondé su kaminda, ma bobedat di e bobonan ta engaño.” (Proverbionan 14:8) Un persona sabí ta pensa riba su akshonnan. E ta konsiderá e vários opshonnan ku e tin su dilanti i ta analisá bon na ki posibel resultado kada un ta hiba. E ta skohe su rumbo den bida na un manera sabí. Kiko di un persona bobo? E ta skohe un kaminda bobo, keriendo ku e sa kiko e ta hasi i ku e ta tumando e mihó desishon. Su bobedat ta gañ’é.

Ora Sabiduria Ta Guia Relashon ku Otro Hende

E persona ku ta ser guiá pa sabiduria tin relashon pasífiko ku otro hende. E rei di Israel ta remarká: “Hende bobo ta hasi bofon di piká, ma entre e rektonan tin akuerdo.” (Proverbionan 14:9, NW) Un hende bobo ta mira sintimentu di kulpa, òf remordimentu, komo ko’i hari. El a daña relashonnan na kas i otro kaminda pasobra e ta “muchu arogante pa drecha kos” i buska pas. (The New English Bible) E persona rekto ta dispuesto pa tolerá e faltanan di otro hende. Ora e faya ku otro hende, e ta kla pa pidi despensa i drecha e asuntu. Pa motibu ku e ta buska pas, e ta disfrutá di relashonnan felis i stabil ku otro hende.—Hebreonan 12:14.

Siguientemente, Salomon ta mustra nos riba algu ku ta limitá nos den nos relashon ku otro hende. E ta bisa: “E kurason konosé su mes amargura, i un deskonosí no ta kompartí den su goso.” (Proverbionan 14:10) Ta posibel pa semper ekspresá nos sintimentunan di mas íntimo—sea di tristesa òf di goso—na otro hende i bisa nan presis loke ta biba den nos? I bo por komprondé tur ora eksaktamente kon un otro persona ta sinti? E kontesta riba ámbos pregunta ta nò.

Por ehèmpel, pensa riba kiko ta pasa den mente di un persona ku ke kometé suisidio. Hopi bes e no por komuniká e sintimentunan aki bon kla na un famia òf amigu. I no ta tur ora otro hende por rekonosé señalnan di e sintimentunan ei den nan amigunan. Nos no tin nodi sinti nos mes kulpabel si nos no a mira e señalnan aki i no a tuma e akshonnan nesesario. E proverbio aki ta siña nos tambe ku ounke un amigu komprensivo ku por duna nos apoyo emoshonal ta un konsuelo pa nos, hende ta limitá den e konsuelo ku nan por ofresé. Tin biaha ora nos ta pasa den sierto difikultat, kisas ta Yehova so nos tin pa dependé ariba.

“Tin Prosperidat i Rikesa den Su Kas”

E rei di Israel ta bisa: “Kas di e malbadonan lo wòrdu destruí, ma tènt di e rektonan lo floresé.” (Proverbionan 14:11) Un persona malbado por bai dilanti den e sistema di kosnan aki i kisas e tin un bunita kas, pero di ki probecho esei lo ta p’e ora e mes no t’ei mas? (Salmo 37:10) Di otro banda, e kas di un persona rekto por ta masha humilde. Pero Salmo 112:3 ta bisa ku “tin prosperidat i rikesa den su kas.” Kiko esakinan ta?

Ora nos palabra- i akshonnan ta ser guiá pa sabiduria, nos tin e “rikesa i onor” ku ta kompañá sabiduria. (Proverbionan 8:18) Esakinan ta inkluí un relashon pasífiko ku Dios i ku nos próhimo, bon salú i felisidat i un grado di stabilidat. Sí, for di awor aki e “tènt di e rektonan” por floresé.

[Plachi na página 27]

Un muhé sabí ta edifiká su famia

[Plachi na página 28]

“Lenga di hende sabí ta trese kuramentu”