Bai na kontenido

Bai na kontenido

Un Karakterístika Úniko di Hende

Un Karakterístika Úniko di Hende

Un Karakterístika Úniko di Hende

Jodie ta yuda un señora surti kosnan di kas di su ruman muhé defuntu pa bende. Esaki ta un di e servisionan ku Jodie su empresa ta ofresé. Listrando rònt di un fogon bieu, e ta topa un par di kahita bieu ku kos di piska aden. Ora e wak den un di nan, e no por kere su bista. E ta haña yen di paki di papel di 100 dòler lorá den papel di fòil, ku ta suma un total di 82.000 dòler! Jodie ta su so den e sala. Kiko e mester hasi? Keda ketu i bai ku e kahita òf informá su kliente di e plaka ku el a haña?

E DILEMA di Jodie ta resaltá un di e karakterístikanan ku ta distinguí nos for di bestia. The World Book Encyclopedia ta deklará: “Un di e karakterístikanan spesial di hende ta ku nos ta puntra nos mes kiko nos mester hasi i kiko nos no mester hasi.” Si un kachó ku tin hamber haña un pida karni riba un mesa di piknik, e no ta pensa mes si e tin mag di kom’é òf laga. Ma Jodie sí tin e kapasidat pa evaluá si su desishon ta kontra normanan moral òf nò. Si e keda ku e plaka, ta hòrta el a hòrta, pero no ta probabel ku lo e wòrdu gará. E plaka no ta di dje; pero su kliente no sa mes di dje. Ademas, mayoria hende den e komunidat di Jodie lo haña ku e ta basta kèns di duna su kliente e plaka.

Si abo tabata den sapatu di Jodie, kiko lo bo a hasi? Bo kontesta riba e pregunta ei lo dependé di ki étika òf norma moral bo ta siguiendo den bida.

Kiko Ta Nifiká Étika?

“Étika” a keda deskribí komo “e estudio di preguntanan tokante loke ta moralmente bon i moralmente malu.” (Collins Cobuild English Dictionary) Outor Eric J. Easton ta bisa: “‘Étika’ i ‘moralidat’ tin e mesun nifikashon básiko. E promé ta basá riba un palabra griego (ethikos) i e di dos riba un palabra latin (moralis), i tur dos ta referí na loke kustumber i tradishon ta preskribí.”

Pa hopi tempu religion por lo general tabata determiná e normanan moral òf di étika ku a dirigí bida di hende. Den hopi sosiedat e Palabra di Dios, Beibel, a ehersé un gran influensia. Sin embargo, mas i mas hende rònt mundu ta rechasando normanan religioso dor di bisa ku nan no ta práktiko i ku e kódigo moral di Beibel ta antikuá. Kiko a bin na nan lugá? E buki Ethics in Business Life (Étika den Mundu Komersial) ta remarká ku “inteligensia no-religioso a . . . kaba ku e outoridat ku un tempu a pertenesé na religion.” En bes di akudí na guianan religioso pa normanan di étika, hopi hende ta buska e guia di ekspertonan di mundu den e siensia di étika. E profèser di bio-étika Paul McNeill a bisa: “Mi ta kere ku e ekspertonan riba tereno di étika ta e pastornan no-religioso. . . . Aworakí hende ta laga étika guia nan en bes di djis bai tras di religion manera tabata den pasado.”

Ora bo tin ku tuma un desishon difísil, kon bo ta disidí loke ta bon i loke ta malu? Ken ta determiná bo étika òf normanan moral? Dios òf abo mes?