Bai na kontenido

Bai na kontenido

Kuidou ku Kustumbernan Ku Ta Desagradá Dios

Kuidou ku Kustumbernan Ku Ta Desagradá Dios

Kuidou ku Kustumbernan Ku Ta Desagradá Dios

RIBA un plenchi chikitu tin un kaha di morto habrí den e solo kayente di Afrika. Segun ku personanan tristu ta pasa un tras di otro n’e kaha di morto pa ekspresá nan duele, un hòmber di edat ta keda para un ratu. Ku su kara tristu, e ta hala mas serka i ta baha su kabes te na kara di e defuntu i ta kuminsá papia: “Dikon bo no a bisa mi ku ta bai bo tabata bai? Dikon bo a bandoná mi asina? Awor ku bo a regresá, lo bo sigui yuda mi?”

Na un otro parti di Afrika, un beibi a nase. Nan no ta permití niun hende wak e yu. Ta te despues di algun tempu nan ta presentá e beibi na públiko i durante un seremonia ta dun’é un nòmber.

Tin hende lo por haña ku e kustumber di papia ku hende morto, òf di skonde un yu resien nasí pa otro persona no mir’é, algu masha straño. Sin embargo, den sierto kultura- i sosiedatnan, hende su kondukta i punto di bista relashoná ku morto i nasementu ta ser influensiá pa e kreensia masha poderoso di ku e mortonan no ta realmente morto ma ku nan ta bibu i konsiente.

E kreensia aki ta asina fuerte ku e ta ankrá den e kustumber- i ritonan ku ta enbolbé kasi tur aspekto di bida. Por ehèmpel, tin miónes di hende ta kere ku e etapanan importante den bida di hende—manera nasementu, pubertat, matrimonio, hañamentu di yu i morto—ta parti di un proseso di transishon ku ta hiba na e region spiritual di e antepasadonan. Nan ta kere ku den e region ei, e persona morto ta sigui hunga un papel aktivo den bida di esnan ku el a laga atras, i ku e por sigui den e siklo di bida dor ku e ta bolbe nase.

Pa hasi sigur ku e persona ta pasa suavemente di un etapa pa otro den e siklo aki, nan ta efektuá un kantidat di kustumber i rito. E kustumbernan aki ta ser influensiá dor di e kreensia ku nos tin algu den nos ku ta keda bibu ora nos muri. Kristiannan berdadero ta evitá kualke kustumber ku tin di haber ku e kreensia aki. Dikon?

Den Ki Kondishon e Mortonan Ta?

Beibel ta usa palabranan kla pa deskribí e kondishon di e mortonan. E ta bisa simplemente: “E bibunan sa ku nan lo muri, ma e mortonan no sa nada, . . . nan amor, nan odio i nan selo a peresé kaba, . . . No tin ni aktividat ni planifikashon ni sabiduria den Seol [graf komun di humanidat], kaminda bo ta bai.” (Eklesiastés 9:5, 6, 10) Pa hopi tempu kaba kristiannan berdadero a aseptá e bèrdat básiko aki di Beibel. Nan a komprondé ku e alma no ta inmortal, sino ku e por muri i ser destruí. (Ezekiel 18:4) Tambe nan a haña sa ku e mortonan no tin spiritu ku ta keda bibu. (Salmo 146:4) Hopi tempu pasá, Yehova a duna su pueblo e mandato estrikto pa nan no partisipá den ningun kustumber òf rito ku tabatin di haber ku e kreensia ku e mortonan ta konsiente i ku nan por ehersé influensia riba hende bibu.—Deuteronomio 14:1; 18:9-13; Isaias 8:19, 20.

Kristiannan di promé siglo tambe a evitá kualke kustumber òf rito tradishonal ku tabatin di haber ku siñansa religioso falsu. (2 Korintionan 6:15-17) Awe tambe Testigunan di Yehova, sin importá nan rasa, tribu òf background, ta evitá tradishon- i kustumbernan ku tin konekshon ku e siñansa falsu di ku hende tin algu ku ta keda bibu ora nan muri.

Kiko por yuda nos disidí ki ora pa sigui un kustumber òf nò? Nos tin ku pensa i evaluá kuidadosamente si e kustumber aki lo por tin konekshon ku kualke siñansa no-bíbliko, manera e kreensia di ku spiritu di e mortonan tin influensia riba bida di hende bibu. Ademas, nos tin ku wak si nos partisipashon den e kustumber òf seremonia ei lo por trompeká otro hende ku sa kiko Testigunan di Yehova ta kere i siña. Ku e puntonan ei na mente, laga nos eksaminá dos área di preokupashon: nasementu i morto.

Nasementu i Seremonianan pa Duna Yu Nòmber

Hopi kustumber relashoná ku nasementu di yu ta apropiá. Sin embargo, kristiannan berdadero tin ku tene kuidou na lugánan kaminda hende ta pensa ku nasementu ta un transishon for di e region di spiritu di antepasadonan pa e komunidat humano. Den algun parti di Afrika por ehèmpel, nan ta tene un yu resien nasí den kas i ta dun’é un nòmber te despues di un periodo di tempu. Ounke e periodo di espera ta varia pa kada lokalidat, na final di dje nan ta tene un seremonia pa duna e yu nòmber, durante kua ta trese e yu pafó i ta present’é ofisialmente na famia i amigunan. E ora ei ta anunsiá nòmber di e yu ofisialmente na esnan presente.

Splikando e nifikashon di e kustumber aki, e buki Ghana—Understanding the People and Their Culture (Ghana—Komprondé e Pueblo i Nan Kultura) ta deklará: “Hende ta pensa ku durante e promé shete dianan di bida, e beibi ta di ‘bishita’ i ta den e proseso di transishon for di e mundu di spiritu pa bida terenal. . . . Normalmente nan ta tene e beibi den kas, i hende ku no ta di e famia no tin mag di wak’é.”

Dikon tin un periodo di espera promé ku tene e seremonia pa duna e yu nòmber? E buki Ghana in Retrospect (Ghana ku Bista den Pasado) ta splika: “Promé ku e di ocho dia, e yu supuestamente no ta un hende. E ta ser asosiá mas o ménos ku e otro mundu for di kua el a bin.” E buki ta sigui splika: “Siendo ku ta e nòmber ta, komo si fuera, hasi e beibi un hende, ora un pareha ta teme ku nan yu lo muri, por lo general nan ta posponé e dunamentu di nòmber te ora nan ta sigur ku e ta keda na bida. . . . P’esei nan ta pensa ku e rito di transishon aki, hopi bes yamá e presentashon públiko di e yu, tin hopi konsekuensia pa e yu i su mayornan. E ta e seremonia ku ta trese e yu den e kompania òf mundu di hende.”

Por lo general, un persona mayor di edat den e famia ei ta presidí durante e seremonia pa duna e yu nòmber. Loke ta tuma lugá durante e okashon ei ta varia di un lugá pa otro, pero hopi bes e seremonia ta inkluí bashamentu di ofrenda di bebida, orashon na e spiritu di antepasadonan den kua nan ta gradisí pasobra e yu a yega safe, i otro ritonan.

E punto kulminante di e seremonia ta ora anunsiá nòmber di e yu. Ounke ta e mayornan ta esnan ku tin ku duna e yu nòmber, otro miembronan di famia hopi bes tin hopi di bisa den esaki. Algun nòmber tin podisé un nifikashon simbóliko den e idioma lokal, tal komo “a bai i a bolbe,” “Mama a bin pa di dos bes,” òf “Tata a bin atrobe.” Otro nòmbernan ta kontené nifikashonnan diseñá pa desanimá antepasadonan pa nan no tuma e yu resien nasí bèk den e mundu di e mortonan.

Klaru ku no tin nada malu ora nos ta alegrá pasobra un yu a nase. E kustumber di duna yu nòmber di un otro persona òf un nòmber ku ta reflehá e sirkunstansianan relashoná ku su nasementu, ta aseptabel. I ki dia ta duna e yu nòmber ta un desishon personal. * Sin embargo, kristiannan ku ke agradá Dios ta kouteloso pa evitá kualke kustumber òf seremonia ku ta duna e impreshon ku nan ta di akuerdo ku e punto di bista ku e yu resien nasí ta un “bishitante” ku ta pasa di e mundu di spiritu di antepasadonan pa e mundu di hende bibu.

Ademas, ounke hopi hende den e komunidat ta pensa ku seremonia pa duna yu nòmber ta un rito importante den e proseso di transishon, kristiannan mester tene kuenta ku e konsenshi di otro hende i pensa riba e impreshon ku nan lo duna hende ku no ta Testigu. Kiko algun hende lo pensa si, por ehèmpel, un famia kristian tene nan yu resien nasí for di bista di otro hende te ora e seremonia pa duna nòmber tuma lugá? Ki impreshon nan lo haña si e nòmber ku e Testigunan a duna nan yu no ta pas pa hende ku ta bisa ku nan ta maestro di e bèrdat di Beibel?

P’esei, ora kristiannan ta disidí kon i ki ora pa duna nan yu nòmber, nan ta hasi esfuerso pa ‘hasi tur kos pa e gloria di Dios,’ pa nan no pone otro hende trompeká. (1 Korintionan 10:31-33) Nan no ta ‘pone e mandamentu di Dios un banda pa kumpli ku nan tradishonnan,’ ku na final di kuenta ta diseñá pa onra e mortonan.’ Al kontrario, nan ta duna onor i gloria na e Dios bibu, Yehova.—Marko 7:9, 13.

Transishon di Morto pa Bida

Hopi hende ta pensa ku morto, meskos ku nasementu, ta un transishon; un persona ku muri ta muda di e mundu visibel bai e region invisibel di e spiritunan di e mortonan. Hopi hende ta kere ku si no efektuá e kustumber- i ritonan di entiero ora un persona muri, e spiritu di e antepasadonan, ku segun nan tin poder pa kastigá òf rekompensá hende bibu, lo rabia. E kreensia aki tin hopi influensia riba e manera ku nan ta regla i efektuá seremonianan di entiero.

Seremonianan di entiero ku tin e propósito pa kalma e mortonan hopi bes ta bai akompañá ku un variedat di emoshon: for di yoramentu i gritamentu histériko den presensia di e kadaver te na festividatnan gososo despues ku a dera e defuntu. Hopi bes e selebrashonnan di entiero ei ta karakterisá pa komementu i bebementu sin límite, buracheria i bailamentu riba músika duru. Hende ta pone asina hopi importansia na seremonianan di entiero ku asta e famianan di mas pober hopi bes ta hasi hopi esfuerso pa haña sufisiente plaka pa perkurá pa un “entiero apropiá,” ounke esaki lo por hinka nan den problema i debe.

Atraves di añanan, Testigunan di Yehova a desenmaskará kustumbernan di entiero no-bíbliko kompletamente. * E kustumbernan ei ta inkluí belorio na onor di e defuntu, bashamentu di ofrenda di bebida, papia ku e morto i hasi petishon na dje, seremonianan relashoná ku aniversario di morto i otro kustumbernan basá riba e kreensia ku algu ta keda bibu ora e persona muri. E kustumbernan ei ku ta desonrá Dios ta “impuru,” un “engaño bano” basá riba “tradishon di hende” i no riba Dios su Palabra di bèrdat.—Isaias 52:11; Kolosensenan 2:8.

Preshon pa Adaptá

Pa algun hende ta masha difísil pa evitá kustumbernan tradishonal, foral den paisnan kaminda hende ta konsiderá dunamentu di onor na e mortonan komo algu masha importante. Dor ku Testigunan di Yehova no ta sigui e kustumbernan ei, hende a yega di mira nan ku deskonfiansa òf a akusá nan di ta antisosial i di no ta mustra rèspèt pa e mortonan. Krítika i hopi preshon a pone algun, apesar di nan komprondementu korekto di e bèrdat di Beibel, haña miedu di sobresalí komo diferente. (1 Pedro 3:14) Otronan ta sinti ku e kustumbernan aki ta parti di nan kultura i ku nan no por evitá nan kompletamente. Tambe tin esnan ku ta pensa ku si nan keda sin sigui e kustumbernan ei, anto esei kisas lo pone ku e komunidat ta bai trata e pueblo di Dios ku prehuisio.

Nos no ke ofendé otro hende innesesariamente. Sin embargo, Beibel ta spièrta nos ku ora nos tuma un posishon firme na banda di e bèrdat esei lo pone ku e mundu alehá di Dios no ta gusta nos. (Juan 15:18, 19; 2 Timoteo 3:12; 1 Juan 5:19) Nos ta tuma e posishon ei boluntariamente, sabiendo ku nos mester ta diferente for di hendenan ku ta den skuridat spiritual. (Malakias 3:18; Galationan 6:12) Meskos ku Hesus a resistí e tentashon di Satanas pa hasi algu ku a desagradá Dios, asina nos ta resistí e preshon pa aktua den un manera ku ta desagradá Dios. (Mateo 4:3-7) En bes di laga miedu di hende influensiá nan, kristiannan berdadero ta prinsipalmente interesá pa agradá Yehova Dios i onr’é komo e Dios di bèrdat. Nan ta hasi esei dor di no komprometé normanan bíbliko di adorashon puru debí na preshon di otronan.—Proverbionan 29:25; Echonan 5:29.

Onra Yehova Mediante Nos Manera di Mira e Mortonan

Ta masha normal pa sinti tristesa i un doló emoshonal ora un persona ku nos ta stima, muri. (Juan 11:33, 35) E echo ku nos ta kòrda ku kariño un ser kerí ku a muri i ta dun’é un entiero respetuoso, ta un manera adekuá i apropiá pa ekspresá nos amor. Sin embargo, Testigunan di Yehova ta trata ku e inmenso tristesa ku morto ta trese kuné sin partisipá den práktikanan ku ta desagradá Dios. Esaki no ta fásil pa hendenan ku a ser kriá den kulturanan ku tin un temor profundo pa e mortonan. Lo por ta difísil pa mantené nos balansa ora nos ta sufri emoshonalmente pa e morto di un persona hopi yegá na nos. Sin embargo, Yehova, e “Dios di tur konsuelo” ta fortifiká kristiannan fiel, i tambe nan ta haña e apoyo amoroso di nan rumannan den fe. (2 Korintionan 1:3, 4) E fe fuerte ku kristiannan berdadero tin ku un dia e mortonan inkonsiente, pero den memoria di Yehova, lo lanta atrobe, ta duna nan tur motibu pa separá nan mes kompletamente for di kustumbernan di entiero no-kristian ku ta rechasá e speransa real di resurekshon.

Nos no ta sinti nos konmoví ku Yehova a yama nos “for di skuridat na su lus maravioso”? (1 Pedro 2:9) Segun ku nos ta disfrutá di e goso di nasementu i ta trata ku e tristesa di morto, laga nos deseo fuerte pa hasi loke ta bon i nos amor profundo pa Yehova semper motivá nos pa “kana komo yunan di lus.” Laga nos nunka permití nos mes ser kontaminá spiritualmente dor di kustumbernan no-kristian ku ta desagradá Dios.—Efesionan 5:8.

[Nota]

^ par. 17 Riba e islanan Aruba, Bonaire i Kòrsou, lei ta rekerí pa mayornan inskribí nòmber di nan yu resien nasí na registro sivil denter di 5 dia di trabou.

^ par. 23 Por fabor, wak e foyeto Spiritu dje mortonan—Nan por yudá bo of hací bo daño? Nan realmente ta existí? publiká dor Testigunan di Yehova.